Tại sao bị nấm Candida tái đi tái lại? Cách phòng tránh tái phát nhiễm Candida

Điều trị dứt điểm một đợt nhiễm nấm Candida đã khó, nhưng ngăn chặn nó quay trở lại còn là một thử thách lớn hơn. Tình trạng tái phát liên tục là một tín hiệu rõ ràng rằng môi trường bên trong cơ thể vẫn đang tạo điều kiện lý tưởng cho nấm men phát triển. Vậy đâu là những lý do phổ biến khiến nấm Candida liên tục tái nhiễm và làm thế nào để ngăn ngừa chúng?

Tại sao bị nấm Candida tái đi tái lại?

Nhiễm nấm Candida là một tình trạng phổ biến, xảy ra khi có quá nhiều nấm Candida phát triển quá mức. Tình trạng này có thể điều trị được, tuy nhiên, một số phụ nữ gặp phải tình trạng nhiễm trùng nấm men tái phát, được định nghĩa là bị nhiễm bốn lần trở lên trong vòng một năm.

Tình trạng tái phát này xảy ra khi sự cân bằng bình thường giữa vi khuẩn và nấm men trong âm đạo liên tục bị thay đổi hoặc phá vỡ, cho phép nấm men phát triển quá mức hết lần này đến lần khác. Có nhiều yếu tố và tình trạng có thể làm tăng nguy cơ mất cân bằng hệ vi sinh vật âm đạo, dẫn đến nhiễm nấm Candida tái phát.

Các yếu tố bệnh lý

Một số tình trạng bệnh lý nền khiến cơ thể liên tục ở trong trạng thái thuận lợi cho nấm phát triển:

• Bệnh tiểu đường không kiểm soát được: Lượng đường trong máu cao tạo môi trường lý tưởng cho nấm men sinh sôi và phát triển.
• Hệ miễn dịch suy yếu: Khi hệ miễn dịch của cơ thể không đủ mạnh để kiểm soát nấm men, nhiễm trùng dễ dàng tái phát. Điều này thường thấy ở bệnh nhân HIV/AIDS, bệnh nhân ghép tạng, hoặc đang điều trị hóa trị.

Thay đổi nội tiết tố lặp lại

Bất cứ điều gì phá vỡ hoặc thay đổi nồng độ hormone trong cơ thể đều có thể phá vỡ sự cân bằng của Candida trong âm đạo. Các yếu tố này thường mang tính chu kỳ hoặc kéo dài:

• Mang thai.
• Những thay đổi bình thường trong chu kỳ kinh nguyệt.
• Sử dụng thuốc tránh thai có chứa estrogen.

Tác động của thuốc điều trị

Một số loại thuốc, đặc biệt là thuốc kháng sinh, có thể là nguyên nhân gây tái phát. Kháng sinh được dùng để tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh, nhưng đồng thời cũng tiêu diệt vi khuẩn có lợi trong âm đạo, làm mất đi cơ chế kiểm soát tự nhiên đối với nấm men.

Thói quen sống không lành mạnh

Thói quen sinh hoạt cũng góp phần làm tăng nguy cơ nhiễm nấm tái đi tái lại:

• Chế độ ăn nhiều đường tinh luyện (cung cấp nguồn thức ăn cho nấm men).
• Uống quá nhiều rượu.
• Hút thuốc lá.
• Căng thẳng kéo dài (có thể ảnh hưởng đến hệ miễn dịch).

Khả năng tái lây nhiễm từ bạn tình

Mặc dù nhiễm nấm âm đạo không được coi là bệnh lây truyền qua đường tình dục (STI), nhưng việc tiếp xúc tình dục có thể góp phần gây nhiễm trùng tái phát. Bạn tình nam có thể mang nấm Candida trên cơ thể mà không có triệu chứng và vô tình lây truyền lại cho bạn tình nữ trong khi quan quan hệ, ngay cả sau khi người nữ đã điều trị khỏi.

Nguyên nhân không xác định

Trong nhiều trường hợp nhiễm nấm men tái phát, nguyên nhân chính xác gây ra sự mất cân bằng này không được biết rõ, khiến việc điều trị dứt điểm trở nên khó khăn hơn.

Nhiễm nấm Candida bị tái đi tái lại là một tình trạng phức tạp, thường là kết quả của các yếu tố dai dẳng như bệnh lý nền, thay đổi nội tiết tố, thói quen sinh hoạt hoặc nguy cơ tái lây nhiễm. Việc xác định đúng nguyên nhân tiềm ẩn là rất quan trọng để có phác đồ điều trị đặc biệt và hiệu quả.

Làm sao để điều trị tình trạng nhiễm Candida tái phát?

Việc điều trị nấm Candida âm đạo tái phát thường đòi hỏi sự kết hợp của nhiều biện pháp. Mục tiêu là vừa làm giảm các triệu chứng của đợt nhiễm trùng cấp tính, vừa ngăn ngừa các đợt tái phát trong tương lai. Dưới đây là một số phương pháp điều trị phổ biến được áp dụng:

Điều trị bằng thuốc kháng nấm

Đây là phương pháp chính, bao gồm cả thuốc dùng tại chỗ và thuốc uống:

• Thuốc kháng nấm tại chỗ: Là phương pháp điều trị chính, bao gồm các loại kem bôi, thuốc đạn đặt âm đạo. Bác sĩ có thể sẽ đề nghị một phác đồ điều trị kéo dài hơn hoặc áp dụng một chế độ điều trị cụ thể thay vì chỉ điều trị ngắn ngày.
• Thuốc kháng nấm đường uống: Trong các trường hợp nhiễm nấm âm đạo tái phát, bác sĩ có thể kê đơn thuốc kháng nấm đường uống, chẳng hạn như fluconazole hoặc itraconazole. Những loại thuốc này có thể hiệu quả hơn trong việc điều trị các trường hợp nhiễm trùng tái phát hoặc các ca bệnh nặng.

Điều trị duy trì

Đối với các trường hợp tái phát, chỉ điều trị triệu chứng cấp tính là không đủ. Bác sĩ có thể đề nghị một phác đồ điều trị dài hạn để ngăn ngừa nấm bùng phát trở lại. 

Bệnh nhân có thể được chỉ định điều trị dài hạn bằng thuốc chống nấm tại chỗ hoặc đường uống. Điều này có thể bao gồm việc sử dụng thuốc chống nấm liên tục hoặc ngắt quãng (ví dụ: Dùng thuốc mỗi tuần) trong vòng vài tháng.

Xác định và điều trị các yếu tố tác động

Một phần cực kỳ quan trọng trong điều trị tái phát là phải xác định và giải quyết bất kỳ tác nhân tiềm ẩn nào đang góp phần gây ra nhiễm trùng. Các biện pháp này bao gồm:

• Kiểm soát tốt bệnh đái tháo đường.
• Điều chỉnh chế độ ăn uống.
• Tìm cách giảm căng thẳng.
• Điều trị các bệnh lý nền khác (nếu có) có thể dẫn đến nhiễm nấm.

Cách phòng tránh tái phát nhiễm Candida

Để ngăn ngừa nhiễm trùng nấm âm đạo tái phát, mục tiêu chính là duy trì sự cân bằng lành mạnh của hệ vi khuẩn âm đạo. Điều này đòi hỏi việc thực hiện các biện pháp nhằm giảm thiểu các yếu tố nguy cơ có thể khiến bạn dễ bị nhiễm nấm, cụ thể:

• Vệ sinh vùng kín đúng cách, tránh sử dụng các sản phẩm có mùi thơm hoặc gây kích ứng vì chúng có thể làm thay đổi độ pH tự nhiên và phá vỡ sự cân bằng của hệ vi khuẩn.
• Ưu tiên mặc đồ lót làm từ chất liệu cotton thoáng khí.
• Tránh mặc quần áo quá chật, bó sát.
• Duy trì lượng đường trong máu ở mức ổn định. Điều này đặc biệt quan trọng nếu bạn mắc bệnh tiểu đường, vì lượng đường cao là môi trường thuận lợi cho nấm phát triển.
• Hạn chế sử dụng thuốc kháng sinh khi không thật sự cần thiết, có thể cân nhắc dùng men vi sinh để giúp hỗ trợ cân bằng hệ vi khuẩn sau mỗi đợt điều trị.
• Lối sống lành mạnh, bao gồm chế độ ăn uống cân bằng, tập thể dục thường xuyên, ngủ đủ giấc.
• Thực hiện các phương pháp quản lý căng thẳng như thiền, yoga.
• Thực hiện các biện pháp tình dục an toàn.

Việc nấm Candida tái đi tái lại không phải là ngẫu nhiên mà là hậu quả của nhiều yếu tố cộng hưởng, từ việc điều trị chưa triệt để, kháng thuốc, đến các thói quen sinh hoạt và ăn uống vô tình nuôi dưỡng mầm bệnh. Chiến lược phòng ngừa đòi hỏi một cam kết lâu dài, đa chiều, từ việc tuân thủ y lệnh, kỷ luật trong chế độ ăn (đặc biệt là giảm đường), đến việc chủ động phục hồi hệ vi sinh và tăng cường sức đề kháng. Đây không chỉ là cách để chữa bệnh, mà là sự thay đổi bền vững để kiểm soát Candida tận gốc.