Hình ảnh nấm Candida soi tươi: Đặc trưng và cách nhận biết

Đối với bệnh nhân, các triệu chứng như ngứa, rát và ra khí hư bất thường là dấu hiệu cảnh báo nhiễm nấm. Khi xét nghiệm, bằng chứng rõ ràng nhất sẽ nằm ở hình ảnh quan sát được qua kính hiển vi từ mẫu bệnh phẩm soi tươi. Nấm Candida hiện lên với những hình thái đặc trưng nào? Làm thế nào để phân biệt chúng với các tạp khuẩn hay tế bào biểu mô thông thường? Bài viết này sẽ đi sâu vào việc mô tả các đặc điểm nhận dạng của nấm Candida khi soi tươi.

Cách nhận biết hình ảnh nấm Candida soi tươi

Việc chẩn đoán nhiễm nấm Candida (đặc biệt là ở da và niêm mạc) thường dựa trên biểu hiện lâm sàng và việc tìm thấy nấm trong mẫu bệnh phẩm. Phương pháp phổ biến nhất là soi tươi trong dung dịch KOH, giúp làm tan các tế bào của người, để lộ rõ cấu trúc của nấm.

Đặc điểm nhận diện vi thể

Đặc điểm quan trọng nhất của Candida (thường gặp nhất là Candida albicans) dưới kính hiển vi là tính đa hình, nghĩa là nó có thể tồn tại ở cả dạng nấm men và dạng giả sợi.

Dạng nấm men có đặc điểm:

• Đây là dạng tế bào đơn, cơ bản của nấm.
• Hình dạng: Các tế bào có hình bầu dục (hình trứng) hoặc tròn.
• Kích thước: Nhỏ, đường kính thường trong khoảng 4 - 6 µm.
• Sinh sản: Quan sát thấy hình ảnh nấm men đang sinh sản bằng cách nảy chồi.

Dạng giả sợi và sợi nấm thật:

• Đây là dấu hiệu đặc trưng khi Candida chuyển dạng trong các điều kiện đặc biệt (như thay đổi pH hoặc nhiệt độ).
• Các tế bào nấm men không tách rời sau khi nảy chồi mà dính lại, kéo dài ra tạo thành cấu trúc giống như sợi, gọi là giả sợi.
• Một số loài, đặc biệt là Candida albicans, cũng có thể tạo thành sợi nấm thật.

Trong mẫu soi tươi, việc tìm thấy cả nấm men và giả sợi là dấu hiệu nhận biết quan trọng. Bên cạnh đó còn có dạng bào tử là dạng tồn tại của nấm khi gặp điều kiện môi trường bất lợi.

Đặc điểm khi nhuộm

Mặc dù soi tươi với KOH là phổ biến, các phương pháp nhuộm cũng cung cấp thông tin nhận diện quan trọng:

• Nhuộm Gram: Cả tế bào nấm men và giả sợi đều cho kết quả Gram dương (bắt màu tím) hoặc Gram thay đổi.
• Nhuộm mô học (PAS/GMS): Do thành tế bào chứa 80 - 90% là carbohydrate, Candida sẽ cho kết quả dương tính (bắt màu rõ) với thuốc nhuộm GMS và PAS.

Khi nào cần thực hiện soi tươi tìm nấm Candida?

Trường hợp cần chỉ định soi tươi tìm nấm

Soi tươi vi nấm là một xét nghiệm chẩn đoán y tế cơ bản và quan trọng. Quyết định thực hiện xét nghiệm này được đưa ra khi bác sĩ có nghi ngờ lâm sàng rằng bệnh nhân đang bị nhiễm trùng do nấm gây ra, đặc biệt là nấm Candida, ví dụ như:

• Nghi ngờ nhiễm nấm âm đạo: Việc soi tươi giúp phân biệt nhanh chóng tình trạng này với các nguyên nhân gây viêm âm đạo khác (như nhiễm khuẩn, nhiễm Trichomonas).
• Nghi ngờ nhiễm nấm miệng (Tưa miệng): Soi tươi dịch phết từ các mảng bám này sẽ giúp xác định sự hiện diện của nấm.
• Nghi ngờ nhiễm nấm da: Bác sĩ sẽ chỉ định cạo một ít bệnh phẩm từ vùng tổn thương để soi tươi, tìm sự hiện diện của sợi nấm hoặc tế bào nấm men.

Mục đích chính của việc soi tươi

Việc soi tươi không chỉ để xác nhận có nấm hay không, mà còn nhằm nhiều mục đích quan trọng:

• Xác định chính xác tác nhân: Mục đích hàng đầu là để quan sát trực tiếp hình ảnh của nấm Candida, từ hình dạng, kích thước đến các tính chất đặc trưng của vi nấm (như nảy chồi, có giả sợi). Điều này giúp bác sĩ xác định đúng loại nấm đang gây bệnh.
• Định hướng điều trị hợp lý: Các triệu chứng như ngứa hay ra khí hư có thể do nhiều nguyên nhân (vi khuẩn, virus, nấm). Bằng cách soi tươi, bác sĩ có thể khẳng định chắc chắn nguyên nhân là do nấm, từ đó mới đưa ra phác đồ điều trị bằng thuốc kháng nấm. Nếu không thấy nấm, bác sĩ sẽ tìm nguyên nhân khác và tránh việc lạm dụng thuốc kháng nấm không cần thiết.

Các ứng dụng khác

Ngoài chẩn đoán y tế trực tiếp cho bệnh nhân, phương pháp soi tươi vi nấm cũng là một kỹ thuật cơ bản được sử dụng rộng rãi cho các mục đích khác như:

• Nghiên cứu khoa học: Khảo sát đặc điểm hình thái của các chủng nấm.
• Dịch tễ học: Thống kê tỷ lệ nhiễm nấm trong một cộng đồng.
• Nghiên cứu môi trường: Phát hiện sự hiện diện của nấm trong các mẫu đất, nước, không khí.

Soi tươi là một công cụ chẩn đoán nhanh chóng, hiệu quả và cần thiết, được chỉ định ngay khi bệnh nhân có các triệu chứng lâm sàng gợi ý đến bệnh lý nhiễm nấm. Nó cung cấp bằng chứng trực tiếp, giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác, đồng thời lựa chọn phương pháp điều trị đúng đắn.

Quy trình lấy mẫu nấm Candida soi tươi có phức tạp không?

Soi tươi là một xét nghiệm cơ bản. Thao tác lấy mẫu và thực hiện kỹ thuật tại phòng xét nghiệm không phức tạp. Yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến độ chính xác là việc bệnh nhân phải tuân thủ nghiêm ngặt các hướng dẫn chuẩn bị trước khi lấy mẫu.

Chuẩn bị lấy mẫu

Phần này không phức tạp về mặt thao tác nhưng đòi hỏi sự tuân thủ nghiêm ngặt các quy định để đảm bảo kết quả chính xác. Những lưu ý và chống chỉ định quan trọng nhất cho bệnh nhân (đặc biệt khi lấy mẫu dịch âm đạo) bao gồm:

• Vệ sinh khu vực lấy mẫu bằng nước sạch và thấm khô.
• Không thụt rửa âm đạo trước khi soi tươi.
• Không quan hệ tình dục (thường là trong vòng 24 giờ).
• Không đang trong quá trình dùng thuốc đặt âm đạo.
• Không đang trong chu kỳ kinh nguyệt.

Quy trình thực hiện 

Các bước chính tại phòng xét nghiệm bao gồm:

• Chuẩn bị dụng cụ (tủ an toàn sinh học, lam kính sạch).
• Làm tiêu bản: Sử dụng đúng hóa chất cho từng loại bệnh phẩm (ví dụ: dùng KOH 20% cho da/móng; dùng NaCl 9‰ cho dịch tiết, đờm).
• Chờ hóa chất tác dụng (ví dụ: chờ 15 - 30 phút cho KOH) và soi dưới kính hiển vi.
• Diễn giải kết quả: Các đặc điểm để xác định kết quả dương tính (tế bào nấm men, giả sợi,...) hoặc âm tính.

Việc nhận diện hình ảnh nấm Candida soi tươi dưới kính hiển vi là một kỹ thuật chẩn đoán quan trọng, mang lại kết quả nhanh chóng để hỗ trợ điều trị. Các đặc trưng chính cần tìm kiếm bao gồm sự hiện diện của tế bào nấm men và đặc biệt là các sợi nấm giả, là dấu hiệu của tình trạng nhiễm trùng đang hoạt động. Mặc dù soi tươi có giá trị cao, việc kết hợp với các triệu chứng lâm sàng và đôi khi là phương pháp cấy sẽ cho kết quả chẩn đoán toàn diện và chính xác nhất.