Tắc ruột ở trẻ sơ sinh: Nguyên nhân và triệu chứng thường gặp

Tắc ruột xảy ra ở trẻ sơ sinh là một vấn đề y tế nghiêm trọng, đòi hỏi sự can thiệp kịp thời để đảm bảo an toàn cho bé. Việc hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và cách xử trí sẽ giúp cha mẹ chủ động hơn trong việc chăm sóc con, đồng thời nâng cao cơ hội điều trị thành công. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về tắc ruột đối với trẻ sơ sinh, giúp cha mẹ vững tin hơn trên hành trình nuôi con.

Nguyên nhân gây tắc ruột ở trẻ sơ sinh

Ở trẻ nhỏ, nguyên nhân phổ biến nhất của tắc ruột là lồng ruột. Do cấu trúc đường ruột dài và dạng ống, trong khi ruột sơ sinh khá thẳng, một đoạn ruột có thể chui vào lòng đoạn ruột kế cận, gây cản trở sự lưu thông.

Trong một số trường hợp, sự phát triển bất thường trong ruột như polyp hoặc khối u cũng có thể kích hoạt lồng ruột. Khi nhu động ruột (các cơn co bóp để đẩy thức ăn) hoạt động, lớp niêm mạc có thể bị kéo vào trong, hình thành tình trạng tắc nghẽn. Tuy vậy, phần lớn trường hợp lồng ruột ở trẻ em không xác định được nguyên nhân cụ thể.

*Lồng ruột là nguyên nhân phổ biến gây nên tình trạng tắc ruột ở trẻ sơ sinh*

Ngoài lồng ruột, còn có nhiều yếu tố khác có thể gây ra tắc ruột:

Viêm ruột: Làm thành ruột phù nề, gây cản trở lưu thông.
Teo ruột bẩm sinh: Một đoạn ruột bị teo nhỏ hoặc không phát triển hoàn chỉnh, thường gặp ở cuối ruột non.
Viêm túi thừa: Các túi phồng nhỏ trong đường tiêu hóa bị viêm.
Xoắn ruột hoặc xoắn đại tràng: Làm đoạn ruột xoắn lại và tắc nghẽn.
Thoát vị thành bụng: Ruột chui ra ngoài thành bụng gây kẹt.
Tắc do phân su đặc: Thường gặp ở trẻ sơ sinh mắc bệnh xơ nang, phân su kết dính thành cục và bít tắc đoạn cuối ruột non.
Tổn thương ruột (từ trong thai kỳ): Như thủng hoặc hoại tử mô ruột, có thể dẫn đến viêm phúc mạc bào thai.
Dị tật hậu môn – trực tràng: Như không có lỗ hậu môn, gây tắc nghẽn từ khi mới sinh.

Tắc ruột có thể xuất hiện ở nhiều lứa tuổi, nhưng trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ là nhóm nguy cơ cao nhất. Tình trạng này thường gặp nhiều hơn ở bé trai, ở trẻ có cấu trúc ruột bất thường từ khi sinh hoặc có tiền sử từng bị lồng ruột, do khả năng tái phát khá cao.

*Tắc ruột thường xảy ra hơn ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ so với các nhóm tuổi khác*

Triệu chứng thường gặp ở trẻ sơ sinh bị tắc ruột

Ở trẻ sơ sinh, tắc ruột thường biểu hiện qua các triệu chứng chung như đau bụng, nôn ói, bí trung tiện và bụng chướng. Nhiều trường hợp liên quan đến lồng ruột, vì vậy, dấu hiệu tắc ruột thường gắn liền với biểu hiện của lồng ruột, bao gồm:

Trẻ quấy khóc đột ngột: Đây là biểu hiện đặc trưng cho thấy bé bị đau bụng. Cơn khóc thường dữ dội, kéo dài khoảng 15 – 20 phút, có thể lâu hơn nếu tình trạng nặng. Nếu cha mẹ nhận thấy trẻ khóc bất thường và ngày càng kéo dài, cần đưa trẻ đi khám ngay.
Nôn trớ và bụng chướng: Trẻ có thể nôn dịch, sữa kèm theo bụng phình to do tắc nghẽn.
Thay đổi thói quen đi tiêu: Ban đầu có thể xuất hiện tiêu lỏng hoặc phân có nhầy lẫn máu. Sau đó trẻ dần không đi ngoài hay xì hơi được nữa.

Cần lưu ý rằng không phải tất cả trẻ bị tắc ruột đều biểu hiện giống nhau. Có trẻ triệu chứng không rõ ràng hoặc kèm thêm những dấu hiệu bất thường khác. Vì thế, khi thấy trẻ có biểu hiện lạ, cha mẹ nên quan sát kỹ và đưa trẻ đến cơ sở y tế sớm để được chẩn đoán, điều trị kịp thời. Nếu chậm trễ, tắc ruột có thể dẫn đến biến chứng nặng nề, thậm chí đe dọa tính mạng.

*Khi bị tắc ruột, bé thường nôn kèm bụng chướng, phình to*

Chế độ sinh hoạt và dinh dưỡng cho trẻ bị tắc ruột

Sau điều trị phẫu thuật tắc ruột, trẻ thường được nuôi dưỡng bằng đường truyền tĩnh mạch hoặc sữa công thức chuyên biệt. Khi ruột đã hồi phục, bác sĩ sẽ cho trẻ bú lại bằng sữa mẹ, sữa công thức hoặc ăn thức ăn phù hợp theo lứa tuổi.

Trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi

Trẻ dưới 6 tháng tuổi nên bú mẹ hoàn toàn, vì sữa mẹ dễ tiêu hóa, cung cấp đủ nước, dinh dưỡng và kháng thể, giúp bảo vệ hệ tiêu hóa. Trường hợp mẹ không thể cho bú, trẻ có thể dùng sữa công thức phù hợp lứa tuổi theo chỉ định của bác sĩ. Không cho trẻ uống thêm bất kỳ loại chất lỏng nào ngoài sữa mẹ hoặc sữa công thức, vì có thể làm tăng nguy cơ rối loạn tiêu hóa và nặng hơn tình trạng tắc ruột.

Trẻ trên 6 tháng tuổi

Khi đã bước vào giai đoạn ăn dặm, trẻ trên 6 tháng tuổi cần được duy trì bú mẹ hoặc sữa công thức song song với bổ sung thực phẩm mềm, dễ tiêu để hỗ trợ tiêu hóa và phục hồi sau tắc ruột:

Tiếp tục bú mẹ hoặc sữa công thức: Đây vẫn là nguồn dinh dưỡng chính trong năm đầu đời.
Ăn dặm đúng cách: Cha mẹ nên cho trẻ ăn thức ăn mềm, lỏng, dễ tiêu như cháo loãng, súp nghiền mịn.
Chia nhỏ bữa ăn: Cho trẻ ăn nhiều bữa nhỏ trong ngày, thay vì ăn nhiều một lần, giúp giảm áp lực cho đường ruột.
Tránh thực phẩm khó tiêu: Không cho trẻ ăn các loại hạt cứng, ngũ cốc nguyên hạt, đậu, rau sống, đồ chiên rán, thực phẩm nhiều dầu mỡ hoặc nước ngọt có ga.
Bổ sung nước: Khi trẻ đã ăn dặm, có thể cho uống thêm một ít nước sôi để nguội hoặc dung dịch bù điện giải theo chỉ định của bác sĩ.

*Nên chia nhỏ cữ bú trong một ngày để hệ tiêu hóa của bé hoạt động dễ dàng hơn*

Tắc ruột ở trẻ sơ sinh là một tình trạng nguy hiểm nhưng có thể được phát hiện và điều trị hiệu quả nếu cha mẹ nhận biết sớm các dấu hiệu cảnh báo. Những triệu chứng như nôn dịch xanh, chướng bụng hoặc không đi tiêu phân su trong 24 – 48 giờ sau sinh là những tín hiệu cần được chú ý. Việc trang bị kiến thức, theo dõi sát sao và đưa trẻ đến bệnh viện kịp thời sẽ giúp bảo vệ sức khỏe và sự an toàn cho bé. Hãy luôn chủ động trong việc chăm sóc và bảo vệ con yêu của bạn!

Lựa chọn tiêm chủng tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu là giải pháp an toàn, nhanh chóng và tiện lợi. Chúng tôi mang đến dịch vụ tiêm chủng chất lượng cao, phù hợp với từng độ tuổi và nhu cầu. Hãy đến với Long Châu để được chăm sóc trọn vẹn.