Sẩn ngứa do gan là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu và cách phòng tránh hiệu quả

Sẩn ngứa liên quan đến gan thường bị nhầm lẫn với các tình trạng như dị ứng, côn trùng cắn hoặc các bệnh da liễu thông thường. Chính vì vậy, nhiều người không nhận ra đây có thể là một dấu hiệu cảnh báo về vấn đề của gan, dẫn đến việc phát hiện và xử lý muộn. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ sẩn ngứa do gan là gì, các dấu hiệu nhận biết, nguyên nhân gây ra tình trạng này cũng như các biện pháp tầm soát và phòng ngừa hiệu quả, từ đó có thể bảo vệ sức khỏe gan một cách kịp thời.

Sẩn ngứa do gan là gì? Dấu hiệu nhận biết chính xác

Sẩn ngứa do gan là tình trạng da nổi mẩn và ngứa dai dẳng xảy ra khi chức năng gan bị suy giảm. Khi gan không thể thực hiện tốt vai trò lọc và thải trừ các chất độc, đặc biệt là muối mật, những chất này sẽ tích tụ trong máu và gây kích ứng da, dẫn đến cảm giác ngứa ngáy khó chịu. Đặc điểm nổi bật của sẩn ngứa do gan là tình trạng ngứa thường tăng lên vào ban đêm, gây khó ngủ và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt hàng ngày.

Các dấu hiệu điển hình của sẩn ngứa do gan bao gồm ngứa lan tỏa toàn thân, thường tập trung ở lòng bàn tay, lòng bàn chân, lưng và bụng. Khi ngứa kéo dài, người bệnh thường phải gãi nhiều dẫn đến trầy xước da, để lại vết thâm hoặc sẹo. Da có thể trở nên khô và sạm hơn bình thường. Đặc biệt, tình trạng ngứa này thường kéo dài từ 2 đến 4 tuần và không cải thiện khi sử dụng các loại thuốc bôi da thông thường.

Khi nào thì tình trạng ngứa có thể liên quan đến bệnh gan? Đó là khi ngứa xuất hiện kèm theo các triệu chứng khác như mệt mỏi kéo dài, vàng da, vàng mắt, nước tiểu sẫm màu. Ngoài ra, nếu người bệnh có tiền sử mắc các bệnh gan như viêm gan virus, xơ gan, gan nhiễm mỡ hoặc thường xuyên uống nhiều rượu bia, hoặc khi tình trạng ngứa kéo dài nhưng các khám da liễu không tìm ra nguyên nhân rõ ràng, thì khả năng cao đây là sẩn ngứa do gan.

Nguyên nhân gây sẩn ngứa do gan và các yếu tố nguy cơ

Nguyên nhân thường gặp

Sẩn ngứa do gan chủ yếu xuất hiện khi gan hoặc đường mật gặp vấn đề, khiến chất độc và muối mật tích tụ trong cơ thể. Một số nguyên nhân phổ biến bao gồm:

• Tích tụ muối mật trong máu: Xảy ra khi gan bị tổn thương hoặc khi đường mật bị tắc, khiến chất mật không chảy xuống ruột mà đi vào máu, gây kích ứng da.
• Viêm gan virus (B, C): Virus tấn công và làm tổn thương tế bào gan kéo dài, khiến gan suy yếu và dễ gây ngứa.
• Xơ gan: Mô sẹo trong gan làm cản trở chức năng lọc độc của cơ thể, khiến độc chất tích tụ và gây ngứa dai dẳng.
• U gan hoặc tắc mật: Làm cản trở dòng chảy của dịch mật, gây ứ mật lâu ngày.
• Gan nhiễm mỡ do rượu hoặc không do rượu: Chất mỡ tích tụ trong gan khiến hoạt động thải độc kém hiệu quả hơn.
• Ảnh hưởng từ thuốc hoặc hóa chất: Một số thuốc điều trị, thảo dược không rõ nguồn gốc hoặc hóa chất độc hại có thể kích ứng gan, gây ứ mật và dẫn đến ngứa.

Các yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng bị ngứa

Một số thói quen hoặc tình trạng sức khỏe có thể khiến sẩn ngứa do gan dễ xảy ra hoặc nặng hơn:

• Uống rượu bia thường xuyên, khiến gan bị quá tải và dễ tổn thương.
• Thừa cân, béo phì làm tăng nguy cơ gan nhiễm mỡ.
• Dùng thuốc bổ gan, thuốc nam không kiểm chứng, có thể chứa độc chất gây hại cho gan.
• Chế độ ăn nhiều dầu mỡ, ít chất xơ, khiến gan hoạt động nặng nề hơn.
• Bệnh gan mạn tính nhưng không điều trị đúng cách, khiến chức năng gan xuống cấp dần theo thời gian.

Mức độ nguy hiểm của ngứa do gan

Ngứa do gan không chỉ là một triệu chứng trên da mà còn là dấu hiệu cảnh báo sớm cho thấy gan đang hoạt động kém hoặc bị tổn thương. Nếu không được theo dõi và xử lý đúng:

• Tình trạng ngứa có thể báo hiệu viêm gan tiến triển, xơ gan hoặc suy gan.
• Ngứa kéo dài gây mất ngủ, khó chịu, mệt mỏi, ảnh hưởng tâm lý và chất lượng cuộc sống.
• Một số trường hợp có thể tiến triển nhanh nếu liên quan đến tắc mật hoặc bệnh gan nặng.

Tầm soát, chăm sóc và phòng ngừa sẩn ngứa do gan hiệu quả

Tầm soát khi có dấu hiệu ngứa kéo dài

Khi tình trạng ngứa diễn ra nhiều ngày hoặc vài tuần mà không rõ nguyên nhân, người bệnh nên được kiểm tra sớm để phát hiện các vấn đề về gan:

• Khám chuyên khoa gan mật tại cơ sở y tế uy tín để đánh giá tổng quát chức năng gan.
• Một số xét nghiệm thường được chỉ định gồm: Kiểm tra men gan (AST/ALT) để xem gan có bị viêm hay không, xét nghiệm viêm gan virus (B, C), siêu âm gan mật để phát hiện gan nhiễm mỡ, xơ gan hoặc tắc mật và các chỉ số chức năng gan khác nhằm đánh giá mức độ hoạt động của gan.
• Người có yếu tố nguy cơ như uống rượu bia, béo phì, bệnh gan mạn tính…, nên tầm soát 6 đến 12 tháng/lần để phát hiện sớm các bất thường.

Cách giảm ngứa tạm thời

Để giúp người bệnh dễ chịu hơn trong khi chờ đánh giá nguyên nhân, có thể áp dụng những biện pháp đơn giản và an toàn:

• Tắm nước ấm, tránh nước quá nóng vì dễ làm da khô và ngứa nhiều hơn.
• Dưỡng ẩm da hằng ngày bằng các loại kem dịu nhẹ.
• Chọn quần áo rộng rãi, chất liệu thấm hút, tránh vải gây cọ xát.
• Hạn chế dùng xà phòng hoặc sữa tắm có hương liệu mạnh.
• Tránh gãi mạnh vì dễ gây trầy xước, nhiễm trùng và làm ngứa trầm trọng hơn.

Phòng ngừa ngứa tái phát bằng thay đổi lối sống

Để giảm nguy cơ ngứa tái diễn và bảo vệ chức năng gan lâu dài, người bệnh có thể thực hiện các thói quen tích cực:

• Hạn chế hoặc ngừng rượu bia, giúp gan giảm gánh nặng thải độc.
• Ăn uống lành mạnh: Tăng rau xanh, trái cây, hạn chế đồ chiên và nhiều dầu mỡ.
• Uống đủ nước mỗi ngày để hỗ trợ gan trong quá trình đào thải chất độc.
• Không tự ý dùng thuốc bổ gan, thuốc nam hoặc sản phẩm giải độc chưa được kiểm chứng, tránh gây hại thêm cho gan.
• Duy trì cân nặng hợp lý và vận động đều đặn để giảm nguy cơ gan nhiễm mỡ.
• Tuân thủ điều trị nếu đang mắc các bệnh gan nền như viêm gan B, C hoặc xơ gan để hạn chế tiến triển nặng.

Khi nào cần đi khám ngay?

Người bệnh cần đến cơ sở y tế ngay khi có các dấu hiệu cảnh báo:

• Ngứa kèm theo vàng da, vàng mắt, đau hạ sườn phải hoặc bụng chướng.
• Ngứa lan rộng, gãi nhiều đến mức trầy xước, rướm máu hoặc mất ngủ kéo dài.
• Người có bệnh gan từ trước nhưng đột ngột ngứa tăng nhanh hoặc xuất hiện thêm triệu chứng lạ.

Sẩn ngứa do gan là một dấu hiệu quan trọng cho thấy chức năng gan có thể đang gặp vấn đề. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu, thực hiện tầm soát chức năng gan kịp thời và thay đổi lối sống phù hợp sẽ giúp hạn chế sự tiến triển của tình trạng này cũng như các biến chứng liên quan. Nếu tình trạng ngứa kéo dài hoặc xuất hiện kèm theo các biểu hiện bất thường khác, người bệnh cần đi khám để được đánh giá và xử lý đúng cách, từ đó bảo vệ sức khỏe gan một cách hiệu quả.