Nguyên nhân đau dạ dày là gì? Những thông tin cần biết

Thói quen ăn uống thất thường, lạm dụng rượu bia hay căng thẳng kéo dài đều có thể là nguyên nhân dẫn đến đau dạ dày. Việc nhận biết sớm và hiểu rõ nguyên nhân đau dạ dày là bước đầu quan trọng để phòng tránh các biến chứng nguy hiểm. Trong bài viết này, hãy cùng khám phá những yếu tố tiềm ẩn gây hại cho dạ dày và cách cải thiện tình trạng này một cách an toàn, hiệu quả.

Nguyên nhân đau dạ dày

Đau dạ dày là tình trạng khá phổ biến, có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi và ảnh hưởng không nhỏ đến sinh hoạt hàng ngày. Dưới đây là các nguyên nhân đau dạ dày phổ biến dẫn đến đau dạ dày mà bạn nên lưu ý để có hướng phòng ngừa và điều trị phù hợp:

Stress và lo âu kéo dài

Tình trạng căng thẳng thần kinh là một trong những yếu tố phổ biến gây ảnh hưởng trực tiếp đến dạ dày. Khi cơ thể rơi vào trạng thái stress, các hormone như cortisol sẽ được sản sinh nhiều hơn, làm tăng tiết acid dịch vị và rối loạn chức năng tiêu hóa. Điều này có thể dẫn đến các biểu hiện như đau vùng thượng vị, đầy bụng, ợ hơi hoặc buồn nôn. Ngoài ra, căng thẳng cũng làm rối loạn nhu động ruột và mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột, khiến tình trạng đau dạ dày trở nên trầm trọng hơn.

Loét dạ dày tá tràng

Loét dạ dày tá tràng là một nguyên nhân nghiêm trọng và phổ biến gây ra các cơn đau âm ỉ hoặc dữ dội vùng thượng vị. Bệnh thường do vi khuẩn Helicobacter pylori (HP) gây ra hoặc do lạm dụng thuốc giảm đau chống viêm không steroid (NSAID). Nếu không được điều trị kịp thời, loét có thể gây ra biến chứng như xuất huyết tiêu hóa hoặc thủng dạ dày.

Chế độ ăn uống thiếu khoa học

Một trong những nguyên nhân đau dạ dày hàng đầu là do thói quen ăn uống không hợp lý. Một số hành vi thường gặp bao gồm:

• Ăn uống thất thường, bỏ bữa hoặc ăn quá khuya.
• Ăn quá nhanh, ăn khi đang đói quá mức hoặc quá no.
• Lạm dụng đồ ăn cay, nóng, chiên rán, chua hoặc thực phẩm không đảm bảo vệ sinh.
• Uống nhiều rượu bia, cà phê và hút thuốc lá.

Những thói quen này dễ làm tăng áp lực lên dạ dày, khiến dịch vị tiết ra không kiểm soát và làm tổn thương niêm mạc dạ dày.

Viêm cấp niêm mạc dạ dày tá tràng

Tình trạng này thường xảy ra sau khi người bệnh sử dụng nhiều rượu bia hoặc ăn quá nhiều thực phẩm cay nóng, khó tiêu. Một số trường hợp còn do lạm dụng thuốc chống viêm như aspirin hoặc ibuprofen. Người bệnh có thể cảm thấy đau rát vùng thượng vị, kèm theo buồn nôn hoặc khó tiêu sau ăn.

Dị ứng hoặc không dung nạp thực phẩm

Một số người có cơ địa nhạy cảm với các loại thực phẩm như sữa, đậu phộng, gluten, trứng hoặc hải sản. Khi tiêu thụ các thực phẩm này, hệ miễn dịch có thể phản ứng mạnh gây ra đau bụng, đầy hơi, tiêu chảy hoặc đau dạ dày. Để xác định chính xác, người bệnh nên làm xét nghiệm dị ứng hoặc test không dung nạp thực phẩm để điều chỉnh chế độ ăn uống phù hợp.

Tác dụng phụ của thuốc

Một số loại thuốc có thể gây kích ứng niêm mạc dạ dày hoặc làm tăng nguy cơ viêm loét, chẳng hạn như:

• Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs).
• Kháng sinh liều cao.
• Thuốc giảm đau opioid.
• Thuốc bổ sung sắt hoặc canxi.
• Thuốc điều trị ung thư.

Khối u ác tính vùng dạ dày thực quản

Trong một số trường hợp hiếm nhưng nghiêm trọng, đau dạ dày có thể là dấu hiệu cảnh báo của ung thư dạ dày hoặc thực quản. Các triệu chứng thường không rõ ràng ở giai đoạn đầu nhưng dần tiến triển thành đau bụng âm ỉ, đầy hơi kéo dài, chán ăn, sụt cân không rõ nguyên nhân và nôn ra máu. Những người trung niên, hút thuốc, uống rượu nhiều hoặc có tiền sử gia đình bị ung thư đường tiêu hóa cần được kiểm tra định kỳ.

Chứng khó tiêu chức năng

Đây là tình trạng thường gặp khi dạ dày hoạt động kém nhưng không tìm thấy tổn thương thực thể qua nội soi. Người bệnh có cảm giác đầy bụng, đau tức vùng thượng vị, buồn nôn hoặc nhanh no khi ăn. Dù không nguy hiểm, nhưng chứng khó tiêu gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống và cần được điều trị kết hợp giữa thuốc và thay đổi lối sống.

Những dấu hiệu đau dạ dày thường gặp

Các triệu chứng đau dạ dày thường dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý tiêu hóa thông thường khác, khiến nhiều người chủ quan và bỏ qua giai đoạn điều trị sớm. Dưới đây là những dấu hiệu đau dạ dày thường gặp mà bạn cần lưu ý để phát hiện và điều trị kịp thời:

Đau vùng thượng vị (vùng bụng trên rốn)

Đây là triệu chứng điển hình nhất của đau dạ dày. Người bệnh có thể cảm thấy đau âm ỉ, nóng rát hoặc đau tức vùng bụng trên. Cơn đau có thể lan lên ngực hoặc ra sau lưng, thường xuất hiện theo chu kỳ, đặc biệt liên quan đến bữa ăn. Ví dụ, đau khi đói ở người bị loét tá tràng, hoặc đau khi ăn ở người viêm loét dạ dày.

Chán ăn, ăn không ngon miệng

Đau dạ dày khiến người bệnh có cảm giác đầy bụng, chướng bụng, nặng nề sau ăn, từ đó dẫn đến tình trạng biếng ăn. Tiêu hóa kém làm giảm cảm giác thèm ăn và khiến người bệnh sụt cân dần.

Ợ hơi, ợ chua, ợ nóng

Do dạ dày hoạt động kém hiệu quả, thức ăn bị lên men sinh hơi, tạo cảm giác ợ hơi, ợ chua hoặc ợ nóng. Tình trạng này thường xảy ra sau khi ăn hoặc khi nằm xuống.

Buồn nôn và nôn

Thường gặp trong các trường hợp viêm dạ dày cấp, loét dạ dày hoặc xuất huyết tiêu hóa. Nôn nhiều có thể khiến cơ thể mất nước, điện giải, gây mệt mỏi, tụt huyết áp hoặc thậm chí trụy tim mạch nếu kéo dài.

Chảy máu tiêu hóa

Là dấu hiệu nghiêm trọng, biểu hiện qua nôn ra máu hoặc đi ngoài phân đen. Đây có thể là hậu quả của viêm loét dạ dày nặng, vỡ tĩnh mạch thực quản hoặc ung thư dạ dày, cần cấp cứu ngay.

Cách phòng ngừa đau dạ dày

Để phòng tránh hiệu quả bệnh đau dạ dày, cần xây dựng lối sống lành mạnh, chú trọng đến chế độ ăn uống và sinh hoạt hàng ngày. Một số biện pháp bao gồm:

• Ăn uống điều độ, đúng giờ: Không bỏ bữa, đặc biệt là bữa sáng. Ăn đúng giờ giúp dạ dày hoạt động ổn định, tránh tiết axit quá mức.
• Ăn chậm, nhai kỹ: Giúp giảm áp lực lên dạ dày, hỗ trợ tiêu hóa tốt hơn.
• Tránh thức ăn có hại cho dạ dày: Hạn chế đồ chiên rán, cay nóng, thực phẩm lên men hoặc chứa nhiều axit như dưa muối, xoài chua.
• Hạn chế ăn trước khi ngủ: Ăn sát giờ đi ngủ khiến dạ dày không kịp tiêu hóa, dễ gây trào ngược và đau bụng.
• Giữ vệ sinh an toàn thực phẩm: Ăn chín, uống sôi, rửa tay sạch sẽ trước khi ăn để tránh vi khuẩn xâm nhập vào đường tiêu hóa.
• Tránh căng thẳng, stress kéo dài: Cảm xúc tiêu cực làm tăng tiết axit, dễ dẫn đến viêm loét dạ dày.

Hy vọng bài viết trên đã giúp bạn hiểu rõ hơn về nguyên nhân đau dạ dày cũng như tầm quan trọng của việc nhận diện sớm và chăm sóc đúng cách. Đừng chủ quan với những cơn đau âm ỉ hay cảm giác khó chịu ở vùng thượng vị, bởi đó có thể là dấu hiệu cảnh báo sớm các vấn đề tiêu hóa tiềm ẩn. Nếu có triệu chứng kéo dài, bạn nên thăm khám bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn và điều trị kịp thời.