Hở eo tử cung: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị hiệu quả

Hở eo tử cung là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây sảy thai và sinh non ở phụ nữ mang thai. Tình trạng này thường diễn ra âm thầm, không có dấu hiệu rõ ràng cho đến khi xuất hiện biến chứng. Việc hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị hở eo tử cung sẽ giúp mẹ bầu chủ động bảo vệ thai kỳ và phòng ngừa rủi ro hiệu quả.

Hở eo tử cung là gì?

Hở eo tử cung (còn gọi là hở cổ tử cung) là tình trạng cổ tử cung yếu hoặc giãn ra sớm hơn bình thường trong thai kỳ, khiến thai nhi không được giữ vững trong buồng tử cung. Khi đó, nguy cơ sảy thai hoặc sinh non ở tam cá nguyệt thứ hai (tuần 16 - 24) tăng cao.

Bình thường, cổ tử cung có nhiệm vụ đóng kín trong suốt thai kỳ để bảo vệ thai nhi khỏi vi khuẩn và duy trì thai đến đủ tháng. Tuy nhiên, ở những phụ nữ bị hở eo tử cung, phần mô và cơ ở cổ tử cung không đủ săn chắc, dẫn đến mở sớm mà không có dấu hiệu đau bụng hay co thắt tử cung rõ ràng.

Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hở eo tử cung chiếm khoảng 8 - 15% các trường hợp sảy thai ở giữa thai kỳ. Bệnh lý này nếu không được phát hiện và can thiệp kịp thời có thể gây ảnh hưởng lớn đến khả năng sinh sản và tâm lý của người mẹ.

Nguyên nhân và dấu hiệu hở eo tử cung

Nguyên nhân

Hở eo tử cung có thể do bẩm sinh hoặc mắc phải, cụ thể gồm các nhóm nguyên nhân sau:

Nguyên nhân bẩm sinh

Một số phụ nữ có cấu trúc cổ tử cung yếu từ khi sinh ra, thường liên quan đến:

• Bất thường trong quá trình phát triển của ống sinh dục nữ.
• Cổ tử cung ngắn, mô liên kết kém đàn hồi.
• Tiếp xúc với Diethylstilbestrol (DES) trong thai kỳ của mẹ.

Nguyên nhân do chấn thương cổ tử cung

Các tổn thương sau có thể khiến cổ tử cung yếu dần:

• Nạo phá thai nhiều lần, đặc biệt là khi thai to.
• Sinh thường có can thiệp thủ thuật (kẹp, kéo thai, khâu cổ tử cung).
• Thủ thuật khoét chóp cổ tử cung, sinh thiết cổ tử cung hoặc can thiệp điều trị tổn thương tiền ung thư.

Nguyên nhân do áp lực trong thai kỳ

Một số yếu tố khiến cổ tử cung chịu áp lực lớn hơn bình thường:

• Mang đa thai (song thai, tam thai).
• Đa ối, khiến tử cung giãn quá mức.
• Thai nhi có trọng lượng lớn hoặc phát triển nhanh.
• Tiền sử sảy thai nhiều lần liên tiếp.

Dấu hiệu nhận biết hở eo tử cung

Điểm đặc biệt của bệnh là rất khó phát hiện sớm, vì đa số phụ nữ không cảm thấy đau hay co thắt như sinh non. Tuy nhiên, vẫn có một số dấu hiệu cảnh báo xuất hiện từ tuần thứ 14 cần lưu ý như:

• Cảm giác nặng bụng dưới, tức vùng âm đạo hoặc vùng chậu.
• Dịch âm đạo tăng bất thường, loãng hoặc lẫn máu.
• Đau lưng âm ỉ, râm ran vùng bụng dưới.
• Trong một số trường hợp, nước ối rỉ hoặc vỡ bất ngờ, dẫn đến sảy thai đột ngột.

Khi siêu âm, bác sĩ có thể phát hiện cổ tử cung ngắn dưới 25 mm hoặc có hình phễu, đây là dấu hiệu đặc trưng của hở eo tử cung.

Điều trị hở eo tử cung

Điều trị hở eo tử cung chủ yếu nhằm giúp cổ tử cung vững chắc hơn, ngăn ngừa sảy thai hoặc sinh non. Biện pháp phổ biến và hiệu quả nhất hiện nay là khâu vòng cổ tử cung.

Thời điểm khâu vòng cổ tử cung

Thủ thuật thường được chỉ định khi thai ở tuần 14 - 18. Đây là giai đoạn thai nhi chưa quá lớn, màng ối còn nguyên vẹn và nguy cơ nhiễm trùng thấp, giúp ca khâu an toàn và hiệu quả hơn.

Đánh giá trước khi thực hiện

Trước khi tiến hành, bác sĩ sẽ:

• Siêu âm kiểm tra cổ tử cung: Xác định chiều dài và độ mở cổ tử cung.
• Đánh giá tình trạng viêm nhiễm âm đạo: Nếu phát hiện viêm, thai phụ cần điều trị ổn định trước khi khâu để tránh biến chứng nhiễm trùng sau thủ thuật.

Các kỹ thuật khâu vòng cổ tử cung

Hiện có nhiều kỹ thuật khác nhau như McDonald, Shirodkar, Wurm, khâu ngả bụng và Lash, trong đó phương pháp McDonald được áp dụng phổ biến nhất.

• Bác sĩ sử dụng chỉ không tiêu bản rộng để khâu vòng quanh cổ tử cung.
• Mũi khâu được đặt sâu trong mô cổ tử cung, ngang mức lỗ trong, tránh làm tổn thương màng ối.
• Thông thường có 4 mũi khâu vòng quanh cổ tử cung, giúp siết nhẹ phần eo, giữ thai an toàn hơn.
• Khi cột chỉ, bác sĩ sẽ đặt ngón tay trong ống cổ tử cung để tránh siết quá chặt gây tắc nghẽn lưu thông máu.

Chăm sóc sau khi khâu vòng cổ tử cung

Sau thủ thuật, thai phụ sẽ được theo dõi ít nhất 24 giờ để kiểm tra các dấu hiệu như: Cơn gò tử cung, đau bụng, ra huyết hay rỉ ối. Nếu ổn định, không đau, không ra máu, có thể được xuất viện sau 1 ngày:

• Nghỉ ngơi tại giường 12 - 24 giờ sau khi khâu.
• Hạn chế vận động mạnh, tránh quan hệ tình dục, đứng lâu hoặc mang vác nặng.
• Siêu âm định kỳ để theo dõi chiều dài cổ tử cung.
• Duy trì progesterone liên tục đến tuần 36 thai kỳ giúp giảm co bóp tử cung.
• Cắt chỉ khâu khi thai đạt 38 tuần hoặc khi có dấu hiệu chuyển dạ.
• Dùng kháng sinh dự phòng theo chỉ định để ngăn ngừa nhiễm trùng, thường không cần dùng thuốc giảm co nếu không có cơn gò.

Cách phòng ngừa hở eo tử cung

Phòng ngừa hở eo tử cung là việc cần thiết giúp giảm nguy cơ sảy thai hoặc sinh non. Phụ nữ có nguy cơ cao nên chủ động phòng ngừa bằng cách:

• Khám phụ khoa và siêu âm định kỳ, đặc biệt trong 3 tháng đầu thai kỳ để theo dõi chiều dài cổ tử cung, phát hiện sớm dấu hiệu mở sớm hoặc yếu cổ tử cung.
• Điều trị dứt điểm các bệnh lý phụ khoa như viêm âm đạo, viêm cổ tử cung trước khi mang thai, vì tình trạng viêm nhiễm kéo dài có thể làm tổn thương mô cổ tử cung.
• Hạn chế các thủ thuật can thiệp không cần thiết như nạo hút thai nhiều lần hoặc đốt lộ tuyến, vì chúng có thể làm yếu cấu trúc cổ tử cung.
• Khâu dự phòng cổ tử cung ở những người từng sảy thai giữa thai kỳ do nguyên nhân này.
• Trong thai kỳ, nghỉ ngơi hợp lý, tránh mang vác nặng và quan hệ tình dục mạnh.
• Duy trì chế độ ăn giàu dinh dưỡng, bổ sung vitamin C, E, kẽm và canxi giúp tăng độ đàn hồi mô cổ tử cung.

Ngoài ra, tiêm vắc xin phòng ung thư do HPV trước khi mang thai để phòng ngừa tổn thương cổ tử cung, bảo vệ sức khỏe sinh sản lâu dài. Hiện nay, Trung tâm Tiêm chủng Long Châu có đầy đủ các loại vắc xin HPV thế hệ mới, giúp phòng ngừa hiệu quả các chủng virus gây ung thư cổ tử cung, mụn cóc sinh dục và các bệnh lý đường sinh sản khác. 

Như vậy hở eo tử cung là tình trạng nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Việc thăm khám thai định kỳ, siêu âm cổ tử cung, kết hợp chế độ nghỉ ngơi hợp lý và chăm sóc sức khỏe toàn diện sẽ giúp mẹ bầu giảm đáng kể nguy cơ sảy thai hoặc sinh non. Nếu có tiền sử hở eo tử cung hoặc sảy thai ở tam cá nguyệt thứ hai, mẹ nên trao đổi kỹ với bác sĩ sản khoa để được tư vấn phương án theo dõi và điều trị phù hợp, đảm bảo thai kỳ an toàn, khỏe mạnh.