Giang mai giai đoạn đầu: Những điều bạn nên biết

Giang mai, một bệnh lây truyền qua đường tình dục do xoắn khuẩn Treponema pallidum gây ra, vẫn là mối đe dọa sức khỏe cộng đồng nếu không được kiểm soát. Giang mai giai đoạn đầu, hay còn gọi là giai đoạn 1, là thời điểm lý tưởng để can thiệp y tế, nhưng nhiều người bỏ lỡ cơ hội do thiếu hiểu biết về dấu hiệu. Nếu không điều trị, bệnh có thể tiến triển sang các giai đoạn muộn, gây tổn thương nghiêm trọng đến thần kinh, tim mạch và nội tạng. Bài viết này sẽ phân tích toàn diện về giang mai giai đoạn đầu, giúp bạn chủ động bảo vệ bản thân và những người xung quanh.

Giang mai giai đoạn đầu là gì?

Giang mai giai đoạn đầu, còn gọi là giang mai giai đoạn 1 (primary syphilis), là giai đoạn đầu tiên sau khi nhiễm xoắn khuẩn Treponema pallidum, thường khởi phát trong khoảng 10 đến 90 ngày sau phơi nhiễm, với thời gian trung bình là 21 ngày. Đây là giai đoạn có khả năng lây truyền cao do xoắn khuẩn tập trung nhiều tại tổn thương săng, đây là một vết loét không đau ở vùng da hoặc niêm mạc tại vị trí tiếp xúc với nguồn lây.

Triệu chứng đặc trưng bao gồm:

• Săng giang mai (chancre): Vết loét nhỏ, nông, hình tròn hoặc bầu dục, bề mặt trơn, không đau, thường xuất hiện tại nơi vi khuẩn xâm nhập như bộ phận sinh dục, hậu môn hoặc miệng.
• Sưng hạch vùng: Hạch lympho gần vết loét (thường ở bẹn, cổ hoặc dưới hàm) sưng to, không đau, có thể chỉ ở một bên.

Dù triệu chứng nhẹ và tự lành sau 3 - 6 tuần, vi khuẩn vẫn tồn tại trong cơ thể và tiếp tục lây lan nếu không điều trị. Theo các nghiên cứu, khoảng 50% người nhiễm giang mai không nhận ra mình mắc bệnh ở giai đoạn này do thiếu triệu chứng rõ ràng.

Dấu hiệu giang mai giai đoạn đầu

Dấu hiệu giang mai giai đoạn đầu thường mơ hồ, dễ bị nhầm lẫn với các tổn thương da hoặc niêm mạc thông thường. Tuy nhiên, việc nhận biết giang mai giai đoạn đầu kịp thời là yếu tố then chốt để điều trị hiệu quả.

Vết loét đặc trưng

• Săng giang mai: Vết loét không đau, không ngứa, bờ cứng, kích thước 0.5 - 2cm, thường xuất hiện ở bộ phận sinh dục (âm đạo, dương vật, môi lớn, môi bé), hậu môn hoặc miệng. Vết loét có thể đơn độc hoặc nhiều vết, tự lành mà không để lại sẹo.
• Vị trí ít chú ý: Săng giang mai ở miệng hoặc hậu môn dễ bị bỏ qua, đặc biệt ở những người không thường xuyên kiểm tra sức khỏe.

Sưng hạch lympho

Hạch bẹn hoặc hạch vùng lân cận sưng to, không đau, kích thước khoảng 1 - 2cm. Hạch có thể xuất hiện ở một hoặc cả hai bên, tùy vị trí vết loét. Hạch thường tồn tại lâu hơn vết loét, đôi khi là dấu hiệu duy nhất khiến người bệnh đi khám.

Các triệu chứng toàn thân

Một số người có thể cảm thấy mệt mỏi nhẹ, sốt thấp hoặc khó chịu, nhưng những triệu chứng này không rõ ràng và dễ bị bỏ qua. Theo nhiều chuyên gia, dấu hiệu giang mai giai đoạn đầu có thể biến mất mà không cần điều trị, nhưng điều này không có nghĩa là bệnh đã khỏi. Vi khuẩn vẫn hoạt động và có thể tiến triển sang giai đoạn 2 nếu không được can thiệp.

Vết loét ở bộ phận sinh dục

Hầu hết bệnh nhân phát hiện giang mai giai đoạn đầu nhờ vết loét ở vùng sinh dục. Vết loét thường xuất hiện ở những vị trí tiếp xúc trực tiếp với vi khuẩn, như đầu dương vật, môi âm hộ hoặc cổ tử cung.

Vết loét ở miệng hoặc hậu môn

Săng giang mai ở miệng (môi, lưỡi, amidan) hoặc hậu môn thường bị nhầm với nhiệt miệng hoặc tổn thương do viêm nhiễm. Những vị trí này khó quan sát, khiến người bệnh dễ bỏ qua, đặc biệt nếu không có thói quen kiểm tra sức khỏe định kỳ.

Chẩn đoán giang mai giai đoạn đầu

Nhận biết giang mai giai đoạn đầu qua triệu chứng là chưa đủ, việc chẩn đoán chính xác đòi hỏi các xét nghiệm y khoa chuyên biệt. Các phương pháp chẩn đoán bao gồm:

Xét nghiệm huyết thanh học

• RPR (Rapid Plasma Reagin): Xét nghiệm sàng lọc phát hiện kháng thể không đặc hiệu, có độ nhạy cao ở giai đoạn đầu. Kết quả dương tính cần xác nhận thêm.
• TPHA/TPPA (Treponema Pallidum Hemagglutination/Particle Agglutination): Xét nghiệm đặc hiệu xác định kháng thể chống xoắn khuẩn giang mai, giúp khẳng định chẩn đoán.

Xét nghiệm tại chỗ

• Soi kính hiển vi trường tối: Lấy dịch từ săng giang mai để quan sát trực tiếp xoắn khuẩn. Phương pháp này hiệu quả ở giai đoạn đầu khi vết loét còn tồn tại.
• Xét nghiệm PCR: Phát hiện ADN của vi khuẩn trong dịch vết loét, có độ chính xác gần 100%, nhưng ít phổ biến do chi phí cao.

Lưu ý về thời gian xét nghiệm

• Thời kỳ cửa sổ: Xét nghiệm máu có thể cho kết quả âm tính giả nếu thực hiện quá sớm (trong 1 - 2 tuần sau phơi nhiễm), vì cơ thể chưa tạo đủ kháng thể.
• Nếu nghi ngờ nhiễm bệnh nhưng xét nghiệm âm tính, nên lặp lại sau 1 - 2 tuần hoặc kết hợp xét nghiệm tại chỗ nếu có săng giang mai.

Theo nghiên cứu, kết hợp RPR và TPHA đạt độ chính xác trên 95% trong chẩn đoán giang mai giai đoạn đầu, đặc biệt khi có tổn thương điển hình.

Phòng ngừa và tầm soát giang mai giai đoạn đầu

Phòng ngừa giang mai giai đoạn đầu không chỉ bảo vệ sức khỏe cá nhân mà còn giảm nguy cơ lây lan trong cộng đồng.

Phòng ngừa cá nhân

• Quan hệ tình dục an toàn: Sử dụng bao cao su đúng cách khi quan hệ qua đường âm đạo, hậu môn hoặc miệng. Tuy nhiên, bao cao su không bảo vệ hoàn toàn nếu tổn thương ở vùng da không được che phủ.
• Giới hạn bạn tình: Giảm số lượng bạn tình giúp hạ nguy cơ phơi nhiễm.
• Xét nghiệm định kỳ: Những người có hành vi nguy cơ cao (nhiều bạn tình, quan hệ không an toàn) nên xét nghiệm giang mai mỗi 6 - 12 tháng.

Đặc biệt, phụ nữ mang thai cần xét nghiệm giang mai ít nhất một lần trong tam cá nguyệt đầu, lặp lại ở tam cá nguyệt thứ ba nếu thuộc nhóm nguy cơ. Điều trị giang mai giai đoạn đầu ở mẹ bầu ngăn ngừa giang mai bẩm sinh, bảo vệ thai nhi khỏi dị tật hoặc tử vong chu sinh.

Tầm soát cộng đồng

Nhóm nguy cơ cao mắc phải giang mai là đàn ông quan hệ đồng tính, người có nhiều bạn tình hoặc người hành nghề mại dâm. Những người trong nhóm này nên tham gia các chương trình tầm soát định kỳ. Hiện nay, nhiều bệnh viện và trung tâm y tế cung cấp xét nghiệm giang mai miễn phí hoặc chi phí thấp, đặc biệt cho nhóm nguy cơ.

Giang mai giai đoạn đầu là thời điểm vàng để điều trị, với khả năng chữa khỏi gần như tuyệt đối nếu được phát hiện và xử trí kịp thời. Dấu hiệu giang mai giai đoạn đầu thường nhẹ và dễ bỏ qua, nhưng việc nhận biết giang mai giai đoạn đầu qua khám lâm sàng và xét nghiệm là chìa khóa để ngăn bệnh tiến triển. Đừng để sự chủ quan cản trở bạn bảo vệ sức khỏe, bạn nên đi khám ngay khi có dấu hiệu bất thường để đảm bảo tương lai khỏe mạnh.