Cổ tử cung: Vị trí, cấu tạo và chức năng đối với sức khỏe phụ nữ

Vai trò của cổ tử cung trong sức khỏe, sinh lý và việc sinh nở ở phụ nữ là không thể phủ nhận. Tuy nhiên, một thực trạng đáng báo động là bệnh ung thư cổ tử cung đang có xu hướng gia tăng về số ca mắc và ngày càng trẻ hóa. Hãy cùng Tiêm chủng Long Châu hiểu rõ hơn về vị trí, cấu trúc cũng như cách phòng ngừa các bệnh lý liên quan của cổ tử cung qua bài viết này nhé.

Tổng quan về cổ tử cung

Để hiểu rõ về cổ tử cung, chúng ta cần hình dung được vị trí và cấu trúc của nó trong cơ thể. Vậy cổ tử cung nằm ở đâu? Nó là phần dưới cùng của tử cung, nối liền tử cung với âm đạo. Nó có hình dạng trụ hoặc hình nón cụt, với một lỗ nhỏ ở trung tâm gọi là lỗ cổ tử cung, đóng vai trò như một kênh dẫn. Bên trong cổ tử cung là một lớp cơ mạnh mẽ, giúp nó co giãn linh hoạt. Lớp cơ này đóng vai trò quan trọng trong quá trình sinh nở, giúp mở rộng để thai nhi có thể đi qua. Ngoài ra, cổ tử cung còn được bao phủ bởi một lớp niêm mạc, có khả năng tiết ra chất nhầy, tạo thành nút nhầy cổ tử cung.

Dù có kích thước tương đối nhỏ gọn, cổ tử cung lại trải qua những biến đổi đáng kể về đường kính để thích ứng với các giai đoạn sinh học của người phụ nữ. Từ việc mở rộng nhẹ nhàng trong ngày rụng trứng hay kỳ kinh, cho đến việc giãn nở mạnh mẽ từ 2 -10cm trong suốt thai kỳ và đặc biệt là quá trình sinh nở.

Chức năng của cổ tử cung

Nhiều người nghĩ rằng cổ tử cung chỉ đơn thuần là một "cánh cửa" giữa tử cung và âm đạo, nhưng thực tế, nó đảm nhiệm nhiều chức năng quan trọng khác:

• Bảo vệ tử cung: Cổ tử cung hoạt động như một rào cản vật lý, ngăn chặn vi khuẩn và các tác nhân gây bệnh từ âm đạo xâm nhập vào tử cung và các cơ quan sinh sản bên trong. Nút nhầy cổ tử cung là một tuyến phòng thủ hữu hiệu, đặc biệt trong thời kỳ mang thai, nó trở nên đặc hơn để tạo thành một lớp bảo vệ vững chắc cho thai nhi.
• Hỗ trợ thụ tinh: Trong thời kỳ rụng trứng, chất nhầy cổ tử cung trở nên lỏng hơn và có tính kiềm, tạo điều kiện thuận lợi cho tinh trùng di chuyển qua cổ tử cung vào tử cung để thụ tinh với trứng.
• Tham gia vào quá trình sinh nở: Đây là một trong những chức năng nổi bật nhất của cổ tử cung. Khi quá trình chuyển dạ bắt đầu, cổ tử cung sẽ mỏng dần và mở rộng (gọi là xóa mở cổ tử cung) để tạo đường cho thai nhi chào đời. Quá trình này diễn ra từ từ và liên tục, được điều hòa bởi các hormone và cơn co tử cung.
• Duy trì thai kỳ: Trong suốt thai kỳ, cổ tử cung duy trì trạng thái đóng và chắc chắn, giúp giữ thai nhi an toàn trong tử cung. Khi đến gần ngày dự sinh, cổ tử cung sẽ bắt đầu mềm và mở ra, chuẩn bị cho quá trình sinh nở.

Các vấn đề sức khỏe thường gặp liên quan đến cổ tử cung

Cổ tử cung, với vai trò quan trọng của mình, cũng là cơ quan dễ bị ảnh hưởng bởi nhiều vấn đề sức khỏe. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu bất thường có thể giúp điều trị kịp thời và ngăn ngừa biến chứng nghiêm trọng.

• Viêm cổ tử cung: Là tình trạng viêm nhiễm ở cổ tử cung, thường do nhiễm trùng vi khuẩn, virus (như HPV, herpes) hoặc nấm. Triệu chứng có thể bao gồm dịch tiết âm đạo bất thường, ngứa, đau khi quan hệ tình dục hoặc chảy máu nhẹ.
• Polyp cổ tử cung: Là những khối u nhỏ lành tính phát triển trên bề mặt cổ tử cung. Chúng thường không gây triệu chứng nhưng có thể gây chảy máu bất thường sau quan hệ tình dục hoặc giữa các kỳ kinh. Polyp thường được loại bỏ dễ dàng và an toàn.
• Lộ tuyến cổ tử cung: Đây không phải là một bệnh lý mà là một tình trạng sinh lý bình thường. Lộ tuyến xảy ra khi các tế bào tuyến từ kênh cổ tử cung phát triển ra bên ngoài, bao phủ một phần bề mặt cổ tử cung. Tình trạng này có thể gây tăng tiết dịch âm đạo hoặc chảy máu nhẹ, nhưng thường không cần điều trị trừ khi gây khó chịu.
• Ung thư cổ tử cung: Đây là một trong những loại ung thư phổ biến nhất ở phụ nữ, gây ra chủ yếu bởi virus HPV. Giai đoạn đầu của bệnh thường không có triệu chứng rõ ràng. Khi bệnh tiến triển, có thể xuất hiện chảy máu âm đạo bất thường (sau quan hệ, giữa chu kỳ kinh, sau mãn kinh), đau vùng chậu, dịch tiết âm đạo có mùi khó chịu. Phát hiện sớm thông qua sàng lọc định kỳ là chìa khóa để điều trị thành công.
• U xơ cổ tử cung: Tuy hiếm gặp hơn u xơ tử cung, u xơ cũng có thể phát triển ở cổ tử cung. Chúng thường lành tính nhưng có thể gây chảy máu bất thường, đau hoặc áp lực ở vùng chậu.

Phòng ngừa và chăm sóc sức khỏe cổ tử cung

Chăm sóc sức khỏe cổ tử cung là một phần không thể thiếu trong việc duy trì sức khỏe tổng thể của phụ nữ. Dưới đây là những khuyến nghị quan trọng:

Tiêm vắc xin HPV: Đây là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất chống lại ung thư cổ tử cung và các bệnh liên quan đến HPV. Vắc xin được khuyến nghị cho cả nam và nữ ở độ tuổi dậy thì, trước khi bắt đầu có hoạt động tình dục.

Sàng lọc ung thư cổ tử cung định kỳ:

• Xét nghiệm Pap (Pap test): Giúp phát hiện những thay đổi bất thường của tế bào cổ tử cung có thể dẫn đến ung thư. Phụ nữ nên bắt đầu sàng lọc từ tuổi 21 và thực hiện định kỳ theo khuyến nghị của bác sĩ (thường là 3 năm/lần nếu kết quả bình thường).
• Xét nghiệm HPV: Giúp phát hiện sự hiện diện của virus HPV nguy cơ cao, nguyên nhân chính gây ung thư cổ tử cung. Xét nghiệm này thường được thực hiện đồng thời hoặc thay thế cho xét nghiệm Pap ở phụ nữ trên 30 tuổi.

Quan hệ tình dục an toàn: Sử dụng bao cao su đúng cách có thể giúp giảm nguy cơ lây nhiễm HPV và các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác.

Duy trì vệ sinh cá nhân tốt: Vệ sinh vùng kín đúng cách, tránh thụt rửa âm đạo quá mức có thể làm thay đổi độ pH tự nhiên và tăng nguy cơ nhiễm trùng.

Khám phụ khoa định kỳ: Dù không có triệu chứng, việc thăm khám phụ khoa định kỳ giúp bác sĩ phát hiện sớm các vấn đề sức khỏe và tư vấn chăm sóc phù hợp.

Chế độ ăn uống lành mạnh và lối sống khoa học: Tăng cường rau xanh, trái cây, hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, duy trì cân nặng hợp lý và không hút thuốc lá, hạn chế rượu bia đều góp phần nâng cao sức khỏe tổng thể, bao gồm cả sức khỏe sinh sản.

Cổ tử cung, dù nhỏ bé, nhưng lại đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong cuộc đời của mỗi người phụ nữ. Từ chức năng bảo vệ đến hỗ trợ sinh sản và tham gia vào quá trình sinh nở thiêng liêng, cổ tử cung xứng đáng được chúng ta quan tâm và chăm sóc đúng mức. Hy vọng qua bài viết này, chị em phụ nữ đã hiểu rõ hơn về cổ tử cung nằm đâu cũng như cấu tạo cổ tử cung để lập kế hoạch chăm sóc rõ ràng. Hãy theo dõi Tiêm chủng Long Châu để cập nhật thêm các thông tin về sức khỏe phụ nữ nhé!

Bằng cách chủ động tiêm vắc xin HPV và thực hiện sàng lọc định kỳ kết hợp duy trì lối sống lành mạnh, phụ nữ có thể bảo vệ cổ tử cung khỏi những nguy cơ tiềm ẩn, đảm bảo một cuộc sống khỏe mạnh và trọn vẹn. Trung tâm tiêm chủng Long Châu là đơn vị uy tín cung cấp các gói tiêm phòng ngừa ung thư cổ tử cung HPV được nhiều chị em tin tưởng và lựa chọn. Hãy đặt lịch tiêm sớm để bảo vệ sức khỏe của bản thân và gia đình mình.