Dấu hiệu trẻ bị té chấn thương sọ não theo từng độ tuổi

Trong những tình huống trẻ nhỏ bị ngã, không phải lúc nào cha mẹ cũng nhận ra mức độ nghiêm trọng của chấn thương. Đặc biệt, chấn thương sọ não có thể âm thầm và nguy hiểm nếu không phát hiện kịp thời. Vậy dấu hiệu trẻ bị té chấn thương sọ não là gì và khi nào cần đưa trẻ đi khám? Dưới đây là những thông tin cha mẹ nhất định phải biết.

Nhận biết dấu hiệu trẻ bị té chấn thương sọ não

Dấu hiệu trẻ bị té chấn thương sọ não có thể xuất hiện ngay lập tức hoặc sau vài giờ, thậm chí vài ngày sau khi bị ngã. Một số biểu hiện thường thấy gồm: Mất ý thức dù chỉ trong vài giây, nôn ói liên tục, buồn ngủ bất thường, thay đổi hành vi, hoặc đồng tử mắt không đều. Nếu con bạn có bất kỳ biểu hiện nào kể trên sau khi bị té, đừng chủ quan mà hãy đưa trẻ đi khám càng sớm càng tốt.

Sau cú ngã, đặc biệt là khi đầu trẻ va đập mạnh vào nền cứng như nền gạch, tường, cầu thang hay cạnh bàn, cha mẹ cần theo dõi sát sao các biểu hiện sau:

• Trẻ mất ý thức hoặc ngất xỉu: Dù chỉ trong vài giây cũng có thể là dấu hiệu cho thấy não bộ đã bị ảnh hưởng.
• Buồn ngủ bất thường: Trẻ có thể buồn ngủ ngay sau tai nạn, thậm chí khó đánh thức.
• Ói mửa nhiều lần: Nếu trẻ nôn hơn 2 lần liên tiếp sau cú ngã, đây là dấu hiệu rất nghiêm trọng.
• Co giật: Cơn co giật có thể là phản ứng của hệ thần kinh trung ương bị tổn thương.
• Đồng tử mắt không đều: Khi một bên đồng tử to hơn bên còn lại, có thể do tụ máu nội sọ chèn ép dây thần kinh.

Cha mẹ nên nhớ rằng, những dấu hiệu trẻ bị té chấn thương sọ não không phải lúc nào cũng rõ ràng ngay lập tức. Một số trường hợp, trẻ vẫn tỉnh táo sau cú ngã nhưng vài giờ sau mới có biểu hiện.

Dấu hiệu trẻ bị té chấn thương sọ não theo từng độ tuổi

Tùy vào độ tuổi của trẻ mà dấu hiệu chấn thương sọ não cũng có thể khác nhau:

Trẻ sơ sinh và dưới 1 tuổi

Ở trẻ sơ sinh và trẻ dưới 12 tháng tuổi, do chưa có khả năng giao tiếp bằng lời nói để diễn đạt cảm giác khó chịu hay chóng mặt, việc nhận biết các dấu hiệu chấn thương sọ não đòi hỏi cha mẹ phải quan sát kỹ lưỡng các biểu hiện bất thường sau khi trẻ bị té hoặc va đập vào vùng đầu. Các dấu hiệu cảnh báo bao gồm:

• Trẻ khóc thét kéo dài và khó dỗ nín. Đây là phản ứng có thể xuất phát từ đau nội sọ hoặc cảm giác khó chịu do tăng áp lực nội sọ.
• Bú kém hoặc bỏ bú hoàn toàn sau chấn thương. Việc trẻ đột ngột từ chối bú có thể cho thấy trẻ đang trải qua cảm giác buồn nôn, mệt mỏi hoặc rối loạn tri giác.
• Xuất hiện các cơn co giật nhẹ có thể là dấu hiệu cho thấy hoạt động điện não bất thường, một trong những biểu hiện liên quan đến tổn thương hệ thần kinh trung ương.
• Trẻ trằn trọc, khó ngủ hoặc ngủ không sâu giấc, đặc biệt khi đi kèm với các dấu hiệu khác như khó chịu, kích thích hoặc lừ đừ.
• Thóp trước phồng bất thường là một chỉ dấu nghiêm trọng, cho thấy khả năng tăng áp lực nội sọ và cần được đưa đến cơ sở y tế ngay lập tức.

Trẻ từ 1 – 3 tuổi

Ở trẻ nhỏ từ 1 đến 3 tuổi, giai đoạn trẻ đang trong quá trình hoàn thiện khả năng vận động và khám phá môi trường xung quanh, nguy cơ té ngã hoặc va đập vùng đầu rất cao. Do trẻ đã có thể thể hiện cảm xúc và phản ứng nhưng chưa đủ khả năng mô tả chính xác triệu chứng, cha mẹ cần quan sát kỹ các biểu hiện lâm sàng sau tai nạn để nhận diện sớm chấn thương sọ não tiềm ẩn:

• Trẻ đi đứng loạng choạng, mất khả năng giữ thăng bằng. Đây có thể là biểu hiện của rối loạn điều hòa vận động do ảnh hưởng từ hệ thần kinh trung ương.
• Thay đổi về hành vi, như dễ kích động, cáu gắt bất thường hoặc trở nên lừ đừ, giảm tương tác với môi trường xung quanh, ít phản ứng với lời gọi hay kích thích.
• Khả năng ngôn ngữ bị ảnh hưởng, trẻ có thể nói líu lưỡi, phát âm không rõ hoặc chậm trả lời khi được hỏi. Đây là biểu hiện của suy giảm chức năng nhận thức và vận động ngôn ngữ, thường gặp trong chấn thương sọ não.
• Xuất hiện các dấu hiệu chấn thương ngoài như sưng, bầm tụ máu ở đầu, đặc biệt nếu nằm ở vùng chẩm nên đặc biệt đáng lưu ý.
• Vì trẻ ở độ tuổi này có xu hướng hoạt động liên tục, leo trèo, chạy nhảy mà chưa nhận thức rõ nguy hiểm, việc nắm rõ và theo dõi sát các dấu hiệu kể trên là cực kỳ quan trọng để kịp thời phát hiện và xử trí chấn thương sọ não.

Trẻ lớn hơn (4 – 10 tuổi)

Ở độ tuổi từ 4 đến 10 tuổi, trẻ đã có khả năng diễn đạt cảm giác khó chịu và mô tả triệu chứng. Điều này hỗ trợ cha mẹ và nhân viên y tế dễ dàng nhận diện các biểu hiện liên quan đến chấn thương sọ não sau té ngã. Những dấu hiệu cảnh báo đáng lưu ý bao gồm:

• Trẻ than đau đầu liên tục, cường độ không giảm sau khi nghỉ ngơi.
• Cảm giác mệt mỏi toàn thân, chóng mặt, hoặc biểu hiện nhạy cảm quá mức với ánh sáng và âm thanh, làm trẻ trở nên khó chịu, dễ cáu gắt hoặc muốn nằm yên trong bóng tối.
• Trẻ có thể chủ động mô tả cảm giác “choáng váng”, “xoay vòng” hoặc “quay cuồng” – phản ánh rõ ràng tình trạng mất thăng bằng và rối loạn tiền đình, thường liên quan đến tổn thương vùng tiểu não hoặc hệ tiền đình sau chấn thương.
• Phát hiện các vết bầm tím, tụ máu dưới da đầu, đặc biệt nếu kèm theo chảy máu tai hoặc mũi không rõ nguyên nhân, là dấu hiệu nghi ngờ rạn vỡ nền sọ hoặc tổn thương các xoang tĩnh mạch trong sọ cần được chẩn đoán hình ảnh và xử trí y tế khẩn cấp.

Khi nào cần đưa trẻ đi khám ngay lập tức?

Không phải trường hợp nào cũng cần đến bệnh viện, nhưng nếu trẻ có những biểu hiện sau sau khi bị té, bạn cần đưa trẻ đi khám ngay:

• Nôn ói nhiều hơn hai lần trong vòng vài giờ.
• Trẻ không tỉnh táo, không nhận biết được môi trường xung quanh.
• Trẻ không thể đứng hoặc đi lại bình thường.
• Có dấu hiệu co giật, run tay chân hoặc mất kiểm soát cơ thể.
• Mất trí nhớ tạm thời hoặc không nhớ chuyện gì đã xảy ra trước và sau khi ngã.
• Máu hoặc dịch chảy ra từ tai, mũi.
• Có vết lõm rõ ràng ở vùng đầu, sưng đau, hoặc biến dạng đầu.

Tốt nhất, nếu bạn có nghi ngờ dù nhỏ, hãy đưa trẻ đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và làm các xét nghiệm hình ảnh như CT, MRI nhằm loại trừ nguy cơ chấn thương sọ não.

Phòng ngừa té ngã và chấn thương ở trẻ

Té ngã là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây chấn thương ở trẻ nhỏ, đặc biệt là chấn thương vùng đầu có thể dẫn đến tổn thương nghiêm trọng như chấn thương sọ não. Tuy không thể phòng tránh hoàn toàn, nhưng cha mẹ có thể chủ động thực hiện nhiều biện pháp để giảm thiểu nguy cơ này:

• Thiết kế không gian sống an toàn: Trong nhà, nên lắp đặt thanh chắn an toàn ở cầu thang, cửa ra vào các khu vực nguy hiểm như nhà bếp, phòng tắm. Bọc các cạnh sắc nhọn của bàn, ghế, tủ bằng nẹp cao su mềm. Sử dụng thảm chống trượt ở nền gạch, đặc biệt là trong phòng tắm hoặc khu vực hay có nước.
• Luôn quan sát trẻ khi chơi: Trẻ nhỏ, đặc biệt là dưới 5 tuổi, chưa nhận thức được nguy hiểm nên rất cần sự giám sát liên tục từ người lớn khi vui chơi, nhất là ở những nơi có độ cao như cầu tuột, bập bênh, hoặc leo trèo trên ghế, giường, bậc thang. Tuyệt đối không để trẻ chơi một mình ở ban công, sân thượng, hay gần cửa sổ không có chấn song bảo vệ.
• Hướng dẫn trẻ cách di chuyển an toàn: Từ khi trẻ bắt đầu biết đi, cha mẹ nên dạy trẻ cách đi chậm, cẩn thận, không chạy nhảy ở các khu vực trơn trượt. Với trẻ lớn hơn, có thể giải thích thêm về nguy cơ té ngã ở bậc cầu thang, nhà vệ sinh, hành lang có nước... và nhắc trẻ cẩn trọng mỗi ngày.
• Trang bị bảo hộ khi vận động ngoài trời: Khi trẻ chơi các môn thể thao như trượt patin, đạp xe, đá banh hoặc tham gia hoạt động ngoài trời ở sân chơi công cộng, cha mẹ nên cho trẻ đội mũ bảo hiểm và mang đồ bảo hộ tay, chân để phòng tránh chấn thương nếu xảy ra va chạm hay ngã.
• Chọn đồ chơi và vật dụng phù hợp độ tuổi: Tránh mua các loại đồ chơi có kích thước nhỏ, dễ gây vấp ngã hoặc khiến trẻ leo trèo nguy hiểm. Đảm bảo giường ngủ có lan can chắn ngã nếu trẻ ngủ một mình.
• Tạo môi trường học tập và sinh hoạt an toàn tại trường: Nếu con bạn đi học, hãy trò chuyện với giáo viên để nắm rõ không gian học tập, sân chơi, cầu thang, và các hoạt động ngoại khóa của trẻ, từ đó phối hợp để đảm bảo an toàn tối đa.

Chấn thương sọ não ở trẻ nhỏ là một tình huống nguy hiểm, có thể để lại hậu quả lâu dài nếu không được nhận biết và xử lý đúng cách. Việc nắm rõ dấu hiệu trẻ bị té gây chấn thương sọ não là bước đầu tiên và quan trọng nhất để đảm bảo sự an toàn cho con. Cha mẹ nên chủ động trang bị kiến thức để phát hiện kịp thời các dấu hiệu trẻ bị té chấn thương sọ não, việc này có ý nghĩa then chốt trong việc bảo đảm an toàn tính mạng và hạn chế biến chứng cho trẻ.