Diễn biến bệnh viêm màng não mô cầu như thế nào? Điều trị và phòng ngừa bệnh

Viêm màng não mô cầu là một bệnh truyền nhiễm cấp tính nguy hiểm, do vi khuẩn Neisseria meningitidis gây ra. Bệnh lây lan chủ yếu qua đường hô hấp, đặc biệt trong môi trường đông người như nhà trẻ, trường học, doanh trại… và có thời gian ủ bệnh ngắn. Triệu chứng lâm sàng rất đa dạng, có thể khởi đầu bằng sốt nhẹ, đau đầu, buồn nôn, sau đó nhanh chóng chuyển sang viêm màng não, viêm não - màng não, nhiễm khuẩn huyết, thậm chí tiến triển ác tính và gây tử vong chỉ sau vài giờ nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. 

Để biết thêm “Diễn biến bệnh viêm màng não mô cầu” bạn đọc hãy theo dõi ngay bài viết dưới đây của Tiêm chủng Long Châu để biết thêm thông tin bổ ích về bệnh viêm màng não mô cầu.

Tính chất nguy hiểm của viêm màng não mô cầu 

Viêm màng não do não mô cầu là một dạng viêm cấp tính các màng bao quanh não và tủy sống, do vi khuẩn Neisseria meningitidis gây ra. Tại Hoa Kỳ, bệnh này có tỷ lệ tử vong lên tới 13% và là nguyên nhân phổ biến thứ hai gây viêm màng não mủ ở trẻ em sau vi khuẩn phế cầu. Vi khuẩn này lây lan chủ yếu qua đường hô hấp dưới dạng giọt bắn, dễ phát tán trong môi trường đông người như nhà trẻ, trường học, ký túc xá hoặc doanh trại quân đội.

Mặc dù số ca mắc không cao, với tỷ lệ khoảng 0,26 trường hợp trên 100.000 dân theo thống kê của Mỹ, nhưng bệnh có khả năng bùng phát thành dịch do tốc độ lây truyền nhanh và thời gian ủ bệnh ngắn. Đặc biệt, bệnh thường xuất hiện vào mùa đông - xuân và hay gặp ở trẻ nhỏ cũng như thanh thiếu niên, đối tượng có hệ miễn dịch còn non yếu hoặc dễ tiếp xúc gần trong môi trường đông đúc.

Về mặt lâm sàng, diễn biến bệnh viêm màng não mô cầu nhanh và nghiêm trọng, biểu hiện ban đầu có thể chỉ là sốt nhẹ, đau đầu, buồn nôn, nhưng có thể nhanh chóng chuyển sang viêm màng não, viêm não - màng não, nhiễm khuẩn huyết hoặc thể tối cấp gây sốc nhiễm khuẩn và tử vong chỉ sau vài giờ nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Ngay cả khi sống sót, bệnh nhân cũng có nguy cơ cao bị di chứng nặng nề như điếc, tổn thương thần kinh hoặc hoại tử chi.

Diễn biến bệnh viêm màng não mô cầu

Bệnh não mô cầu là một bệnh nhiễm khuẩn cấp tính nguy hiểm, diễn biến bệnh viêm màng não mô cầu ra sao? Dù hiếm gặp, bệnh lại diễn tiến rất nhanh, có thể gây tử vong chỉ trong vòng 24 giờ kể từ khi khởi phát nếu không được điều trị kịp thời. Hậu quả để lại thường rất nặng nề, đặc biệt ở trẻ em và thanh thiếu niên. Dưới đây là giai đoạn bệnh viêm màng não mô cầu:

Đặc điểm khởi phát của bệnh:

• Khởi phát đột ngột, không có dấu hiệu báo trước.
• Sốt cao đột ngột 39 - 41°C, có thể kèm theo rét run.
• Các triệu chứng toàn thân khác bao gồm: Ho, đau họng, mệt mỏi, đau cơ, nôn vọt, nhức đầu dữ dội, co giật, trẻ li bì, bỏ ăn, bỏ chơi hoặc rơi vào trạng thái hôn mê trong các trường hợp nặng.

Biểu hiện ngoài da: Sau khoảng 1 - 2 ngày từ khi sốt, xuất hiện các ban xuất huyết dạng hình sao trên da với các đặc điểm như:

• Màu đỏ thẫm hoặc xanh tím. Kích thước từ 1 - 5 mm, có thể kết hợp thành mảng lớn.
• Bề mặt ban bằng phẳng, không gồ lên mặt da.
• Thường tập trung ở vùng thân mình và hai chi dưới.
• Có thể kèm vùng da bị hoại tử, dấu hiệu của tổn thương mạch máu lan rộng.

Biến chứng nghiêm trọng nếu không được xử trí kịp thời:

• Nhiễm trùng huyết;
• Sốc nhiễm trùng,
• Suy đa cơ quan (gan, thận, tim, phổi...);
• Tử vong có thể xảy ra nhanh chóng chỉ sau vài giờ đến 24 giờ kể từ khi khởi phát triệu chứng đầu tiên.

Phòng ngừa bệnh viêm não mô cầu như thế nào?

Bạn đã biết diễn biến bệnh viêm màng não mô cầu và những hậu quả nguy hiểm của bệnh. Vậy để phòng bệnh viêm màng não do não mô cầu hiệu quả, cần kết hợp các biện pháp vệ sinh, chăm sóc sức khỏe và tiêm chủng chủ động như sau:

Sinh hoạt lành mạnh

Thực hiện tốt vệ sinh cá nhân và môi trường sống của trẻ, đảm bảo nơi ở thoáng mát, sạch sẽ, thường xuyên lau chùi, vệ sinh đồ chơi, vật dụng cá nhân của trẻ. Đồng thời hướng dẫn và nhắc nhở trẻ:

• Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, đặc biệt trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.
• Che miệng khi ho, hắt hơi bằng khăn giấy hoặc khuỷu tay để tránh phát tán giọt bắn.
• Không dùng chung khăn mặt, cốc uống nước, đồ dùng cá nhân với người khác.
• Súc miệng, họng hàng ngày bằng các dung dịch sát khuẩn thông thường giúp hạn chế vi khuẩn cư trú tại vùng hầu họng.

Bảo vệ sức khỏe hô hấp cho trẻ:

• Giữ ấm cơ thể khi thời tiết lạnh, đặc biệt vùng cổ - ngực - bàn chân.
• Hạn chế cho trẻ tiếp xúc với người đang mắc các bệnh đường hô hấp như cảm cúm, viêm họng, viêm phổi.
• Tăng cường sức đề kháng cho trẻ thông qua: Chế độ ăn uống đầy đủ dưỡng chất, đặc biệt là vitamin C, vitamin A và kẽm, ngủ đủ giấc, vận động thể chất nhẹ nhàng mỗi ngày.
• Lưu ý: Các bệnh lý viêm đường hô hấp như viêm họng, viêm amidan, viêm phế quản nếu không được điều trị kịp thời có thể là điều kiện thuận lợi để vi khuẩn não mô cầu xâm nhập và gây bệnh.

Phòng ngừa bằng cách tiêm chủng

Tiêm chủng vắc xin là biện pháp chủ động và hiệu quả nhất để phòng ngừa bệnh viêm não mô cầu:

Tại Việt Nam, hiện có các loại vắc xin phòng bệnh viêm màng não do não mô cầu như:

• Vắc xin Bexsero: Giúp phòng bệnh do não mô cầu nhóm B - một trong các nhóm huyết thanh nguy hiểm thường gặp ở trẻ nhỏ. Vắc xin này có thể được tiêm cho trẻ từ 2 tháng tuổi trở lên.

• Vắc xin ACYW-135: Menactra của Mỹ, phòng 4 nhóm huyết thanh ACYW-135 và có thể tiêm cho trẻ từ đủ 9 tháng tuổi đến người lớn dưới 56 tuổi.
• Vắc xin MenQuadfi là vắc xin quadrivalent (bốn nhóm) kết hợp polysaccharide của vi khuẩn Neisseria meningitidis nhóm A, C, W-135 và Y, liên hợp với protein giải độc tố uốn ván; tiêm bắp một liều duy nhất. Đối tượng tiêm là trẻ từ 12 tháng tuổi và người lớn.
• Vắc xin BC: VA Mengoc BC của Cu ba, phòng 2 nhóm huyết thanh B và C và có thể tiêm cho trẻ từ đủ 6 tháng tuổi đến người lớn dưới 46 tuổi.

Khuyến cáo: Nên tiêm đầy đủ cả hai loại vắc xin để tạo miễn dịch toàn diện với 5 type huyết thanh thường gặp của não mô cầu.

Lưu ý để vắc xin phát huy hiệu quả tốt nhất, cần:

• Tiêm đúng lịch, đủ liều.
• Tiêm nhắc lại định kỳ theo hướng dẫn của bác sĩ để duy trì miễn dịch lâu dài.

Viêm màng não do não mô cầu là căn bệnh nguy hiểm, diễn biến bệnh viêm màng não mô cầu nhanh và có thể gây tử vong trong thời gian ngắn nếu không được phát hiện, điều trị kịp thời. Do đó, việc chủ động phòng bệnh là vô cùng cần thiết, đặc biệt đối với trẻ nhỏ và thanh thiếu niên - những đối tượng có nguy cơ cao. Bên cạnh việc giữ gìn vệ sinh cá nhân, chăm sóc sức khỏe hô hấp, tiêm chủng vắc xin cũng là biện pháp phòng ngừa viêm màng não hiệu quả hiện nay để tạo miễn dịch bền vững, góp phần bảo vệ sức khỏe cho trẻ và cộng đồng.