Đau tim khó thở là bệnh gì? Nguyên nhân, mức độ nguy hiểm và cách xử trí

Trong thực tế, không phải mọi cơn đau tim khó thở đều do bệnh tim gây ra. Tuy nhiên, đây vẫn được xem là dấu hiệu không nên chủ quan bởi có thể liên quan đến tim, phổi hoặc các rối loạn toàn thân khác. Việc hiểu rõ đau tim khó thở là gì, nguyên nhân do đâu, mức độ nguy hiểm và cách xử trí đúng sẽ giúp người bệnh chủ động bảo vệ sức khỏe và tránh những biến chứng đáng tiếc.

Đau tim khó thở là gì? 

Đau tim khó thở là tình trạng xảy ra đồng thời của triệu chứng đau vùng ngực và cảm giác khó thở. Cụm triệu chứng này khiến người bệnh cảm thấy ngực bị ép chặt, đau tức kèm theo thở gấp, hụt hơi hoặc không thở sâu được.

Đặc điểm cơn đau tim khó thở thường bao gồm:

• Vị trí: Thường ở giữa ngực hoặc ngực trái, có thể lan ra vai, cánh tay, cổ, hàm hoặc lưng.
• Tính chất đau: Đau tức nặng, thắt chặt, đôi khi nhói hoặc nóng rát.
• Thời gian: Có thể kéo dài vài phút đến hàng giờ, xảy ra khi nghỉ ngơi, gắng sức hoặc đột ngột.
• Triệu chứng kèm: Khó thở, vã mồ hôi, chóng mặt, buồn nôn.

Nguyên nhân dẫn đến đau tim kèm khó thở

Đau tim khó thở có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, được chia thành các nhóm chính sau đây:

Nguyên nhân tim mạch

Đây là nhóm nguyên nhân nghiêm trọng nhất, cần được ưu tiên loại trừ:

• Nhồi máu cơ tim: Tắc nghẽn đột ngột mạch vành gây thiếu máu cơ tim nặng dẫn đến đau tim khó thở dữ dội.
• Cơn đau thắt ngực: Thiếu máu cơ tim tạm thời, thường xảy ra khi gắng sức, gây đau tức ngực và khó thở.
• Bệnh mạch vành: Hẹp dần mạch máu nuôi tim làm triệu chứng dễ tái phát.
• Suy tim: Tim yếu không bơm máu hiệu quả, gây ứ máu ở phổi dẫn đến khó thở kèm đau ngực.
• Rối loạn nhịp tim: Nhịp tim nhanh hoặc loạn khiến tim làm việc kém gây đau và hụt hơi.

Nguyên nhân hô hấp

Các bệnh lý liên quan đến phổi và đường thở cũng thường gây đau tim khó thở, chẳng hạn như:

• Hen phế quản: Co thắt phế quản gây khó thở nặng kèm đau tức ngực.
• Viêm phổi: Nhiễm trùng phổi gây đau ngực khi thở kèm khó thở.
• Tràn khí màng phổi: Khí lọt vào khoang màng phổi gây đau nhói và khó thở đột ngột.
• Thuyên tắc phổi: Cục máu đông tắc mạch phổi gây đau tim khó thở cấp tính, rất nguy hiểm.

Nguyên nhân khác

Một số nguyên nhân phổ biến không trực tiếp từ tim hoặc phổi:

• Trào ngược dạ dày - thực quản: Axit trào ngược kích thích thực quản gây đau ngực và cảm giác khó thở.
• Căng thẳng, lo âu, cơn hoảng sợ: Phản ứng stress kích hoạt hệ thần kinh giao cảm gây đau tim khó thở tạm thời.
• Thiếu máu: Cơ thể thiếu oxy khiến tim phải làm việc nhiều hơn dẫn đến đau và hụt hơi.
• Rối loạn thần kinh thực vật: Mất cân bằng hệ thần kinh tự chủ gây triệu chứng hồi hộp, đau ngực và khó thở.

Đau tim khó thở có nguy hiểm không?

Mức độ nguy hiểm của đau tim khó thở phụ thuộc vào nguyên nhân, thời gian kéo dài và triệu chứng kèm theo. 

Trường hợp đau tim khó thở ít nguy hiểm bao gồm triệu chứng thoáng qua, tự hết sau vài phút nghỉ ngơi; xảy ra rõ ràng do căng thẳng, lo âu hoặc sau ăn no (nghi trào ngược); không kèm dấu hiệu nặng, đau giảm khi thay đổi tư thế hoặc dùng thuốc giảm axit. Những trường hợp này thường lành tính và không để lại di chứng.

Các dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm cần đặc biệt lưu ý bao gồm:

• Đau tim khó thở đột ngột, dữ dội, kéo dài trên 5 - 10 phút dù nghỉ ngơi.
• Đau lan ra tay trái, hàm, lưng; kèm vã mồ hôi lạnh, buồn nôn, choáng váng.
• Khó thở tăng dần, thở khò khè hoặc tím tái.
• Xảy ra ở nhóm nguy cơ cao: Người cao tuổi, hút thuốc lá lâu năm, tăng huyết áp, đái tháo đường, béo phì hoặc có tiền sử bệnh tim mạch.

Trong những trường hợp này, đau tim khó thở có thể là dấu hiệu cấp cứu tim mạch hoặc hô hấp, cần xử trí ngay lập tức. 

Phải làm sao khi bị đau tim khó thở?

Khi xuất hiện đau tim kèm khó thở, điều quan trọng là phải xử trí bình tĩnh và đúng cách để tránh làm tình trạng nặng thêm, giảm thiểu nguy cơ biến chứng và đảm bảo an toàn.

Xử trí ban đầu khi xuất hiện triệu chứng

Thực hiện các bước sau ngay lập tức để ổn định tình trạng:

• Ngừng hoạt động và nghỉ ngơi: Dừng ngay mọi hoạt động, ngồi hoặc nằm nghỉ ở tư thế thoải mái. Nên chọn tư thế nửa nằm nửa ngồi nếu cảm giác khó thở là rõ rệt.
• Giữ bình tĩnh và hô hấp: Giữ bình tĩnh, cố gắng hít thở chậm và sâu (nếu việc này không làm cơn đau tăng lên).
• Tạo môi trường thông thoáng: Nới lỏng quần áo chật (như cổ áo, thắt lưng), mở cửa sổ hoặc bật quạt để không khí lưu thông.
• Sử dụng thuốc (nếu có chỉ định): Nếu bạn có tiền sử đau thắt ngực và đã được bác sĩ kê thuốc giãn mạch dưới lưỡi, hãy ngậm thuốc theo hướng dẫn.

Những việc tuyệt đối không nên làm

Để tránh làm tình trạng nghiêm trọng hơn, bạn cần:

• Không gắng sức: Tuyệt đối không gắng sức, vận động mạnh hoặc tự lái xe đến bệnh viện.
• Không tự ý dùng thuốc: Không tự ý dùng thuốc giảm đau thông thường hoặc thuốc tim mạch mà chưa có chỉ định của bác sĩ.
• Không chủ quan: Không chờ đợi triệu chứng tự khỏi nếu cơn đau kéo dài và dữ dội.

Khi nào cần gọi cấp cứu hoặc đi khám ngay

Bạn cần tìm sự trợ giúp y tế khẩn cấp nếu:

• Đau không giảm: Đau tim khó thở không thuyên giảm hoặc nặng hơn sau 5 - 10 phút nghỉ ngơi.
• Triệu chứng cảnh báo: Triệu chứng ngày càng nặng hoặc kèm các dấu hiệu nguy hiểm khác (đau ngực lan ra tay/vai, đổ mồ hôi lạnh, choáng váng hoặc ngất).
• Nhóm nguy cơ cao: Xảy ra ở người có bệnh nền tim mạch, tăng huyết áp, đái tháo đường hoặc thuộc nhóm nguy cơ cao.

Cách phòng ngừa đau tim khó thở và bảo vệ sức khỏe tim mạch

Phòng ngừa hiệu quả nhất là duy trì lối sống lành mạnh và kiểm soát yếu tố nguy cơ.

Điều chỉnh lối sống lành mạnh

Lối sống là nền tảng giúp giảm gánh nặng cho tim và mạch máu:

• Tuyệt đối bỏ thuốc lá và hạn chế rượu bia: Đây là hai yếu tố nguy cơ lớn nhất cần loại bỏ hoặc giảm thiểu tối đa.
• Tăng cường vận động: Tập thể dục đều đặn 30 phút/ngày, chọn các bài tập phù hợp với thể trạng như đi bộ, bơi lội, đạp xe hoặc yoga.
• Chế độ ăn uống khoa học: Tăng cường rau xanh, trái cây và thực phẩm giàu chất xơ. Giảm tiêu thụ muối, mỡ động vật, đồ chiên xào và đồ ngọt (đường).
• Kiểm soát cân nặng và căng thẳng: Giữ cân nặng ở mức hợp lý (BMI chuẩn). Quản lý stress hiệu quả thông qua thiền, yoga hoặc các hoạt động thư giãn khác đồng thời đảm bảo ngủ đủ giấc.

Kiểm soát các yếu tố nguy cơ tim mạch

Việc quản lý các bệnh lý nền là bước then chốt để phòng ngừa biến cố tim mạch:

• Điều trị và theo dõi chặt chẽ: Tích cực theo dõi và điều trị tốt các bệnh lý như tăng huyết áp, đái tháo đường và mỡ máu cao theo phác đồ của bác sĩ.
• Hạn chế căng thẳng kéo dài: Căng thẳng là nguyên nhân gây tăng huyết áp và rối loạn nhịp tim.

Theo dõi sức khỏe và khám định kỳ

Chủ động theo dõi giúp phát hiện và xử lý sớm các vấn đề:

Tự theo dõi tại nhà: Thường xuyên đo huyết áp và nhịp tim tại nhà để nắm bắt sự thay đổi của cơ thể.

Khám sức khỏe tổng quát và tim mạch định kỳ:

• Đặc biệt quan trọng nếu bạn trên 40 tuổi hoặc có tiền sử gia đình mắc bệnh tim mạch.
• Chủ động đi khám ngay khi có các triệu chứng bất thường. Ngay cả triệu chứng nhẹ hoặc thoáng qua (như khó thở, đau ngực nhẹ) nếu tái diễn cũng cần được kiểm tra sớm để phát hiện và điều trị nguyên nhân gốc rễ, tránh biến chứng nặng hơn.

Đau tim khó thở là triệu chứng quan trọng, có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Việc nhận biết sớm dấu hiệu cảnh báo, xử trí đúng cách và thăm khám y tế khi cần thiết giúp giảm nguy cơ biến chứng và bảo vệ sức khỏe lâu dài. Khi xuất hiện đau tim kèm khó thở, người bệnh không nên chủ quan mà cần chủ động đi khám để được chẩn đoán và điều trị phù hợp. Lắng nghe cơ thể và duy trì thói quen sống lành mạnh chính là cách tốt nhất để phòng ngừa và sống an tâm hơn mỗi ngày.