Đau bụng trên rốn và những thông tin cần biết

Đau bụng trên rốn là biểu hiện có thể gặp ở nhiều bệnh lý đường tiêu hóa và ngoài tiêu hóa, với mức độ từ nhẹ đến nguy hiểm tính mạng. Vùng trên rốn tương ứng với vị trí của các cơ quan quan trọng như dạ dày, tụy, gan, tá tràng, do đó khi xuất hiện cơn đau bất thường ở khu vực này, người bệnh cần cảnh giác và theo dõi kỹ. Cùng Tiêm chủng Long Châu tìm hiểu về tình trạng đau bụng trên rốn qua bài viết dưới đây.

Đau bụng trên rốn là gì?

Đau bụng trên rốn là cảm giác đau khu trú tại vùng thượng vị, là khu vực nằm giữa mũi ức và rốn, còn được gọi là vùng bụng trên giữa. Đây là vị trí tập trung của nhiều cơ quan quan trọng như dạ dày, gan, tụy, tá tràng, lách, túi mật, và một phần đại tràng ngang. Bên cạnh đó, một số cấu trúc ngoài ổ bụng như cơ hoành, màng phổi dưới, tim hoặc các rễ thần kinh ngực cũng có thể gây ra cảm giác đau lan tỏa đến vùng này.

Tùy vào nguyên nhân, cơn đau có thể xuất hiện âm ỉ, bỏng rát (như trong viêm loét dạ dày tá tràng), hoặc dữ dội, đột ngột (gợi ý viêm tụy cấp, thủng tạng rỗng). Ngoài ra, nếu đau bụng trên rốn đi kèm các triệu chứng như khó thở, đau ngực lan, vã mồ hôi lạnh, tụt huyết áp, người bệnh cần được xử trí y tế khẩn cấp vì có thể liên quan đến các bệnh lý tim mạch hoặc phổi nặng.

Các vị trí đau bụng trên rốn mà bạn cần chú ý

Đau bụng trên rốn là triệu chứng có thể liên quan đến nhiều cơ quan nội tạng quan trọng trong ổ bụng. Có ba khu vực chính trong vùng bụng trên rốn mà người bệnh cần lưu ý:

• Hạ sườn trái: Là vùng bụng trên bên trái, nằm dưới khung xương sườn. Cơn đau tại đây thường liên quan đến các cơ quan như dạ dày, tụy (đặc biệt là phần thân và đuôi), hoặc lách. Một số bệnh lý điển hình gồm viêm tụy, loét dạ dày, hoặc chấn thương lách.
• Hạ sườn phải: Là khu vực chứa gan, túi mật, đường mật và phần đầu tụy. Đau ở vị trí này có thể liên quan đến các bệnh lý như viêm gan, sỏi mật, viêm túi mật hoặc tắc ống mật chủ.
• Vùng thượng vị: Nằm ngay trên rốn, dưới xương ức. Đau thượng vị thường liên quan đến bệnh lý dạ dày-tá tràng, viêm tụy cấp hoặc trào ngược dạ dày thực quản.

Khi đau kéo dài hoặc đi kèm các dấu hiệu bất thường khác, người bệnh cần đến cơ sở y tế để được thăm khám và xử trí kịp thời.

Các nguyên nhân dẫn đến đau bụng trên rốn

Đau bụng trên rốn là triệu chứng lâm sàng phổ biến, có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau, từ lành tính đến nghiêm trọng. Dưới đây là một số nguyên nhân thường gặp mà người bệnh cần lưu ý:

Khó tiêu

Khó tiêu là rối loạn chức năng tiêu hóa, thường xuất hiện sau ăn, gây cảm giác đầy bụng, đau âm ỉ vùng thượng vị hoặc bụng trên rốn, buồn nôn, ợ hơi. Nguyên nhân thường liên quan đến chế độ ăn uống không điều độ, stress, hút thuốc lá, lạm dụng rượu bia hoặc bệnh lý nền như viêm dạ dày.

Viêm loét dạ dày tá tràng

Là tổn thương niêm mạc do axit dịch vị gây ra, chủ yếu do vi khuẩn Helicobacter pylori, thuốc NSAID hoặc căng thẳng kéo dài. Đau âm ỉ hoặc rát vùng trên rốn, đôi khi lan ra sau lưng, thường tăng lên khi đói hoặc ngay sau bữa ăn.

Viêm ruột thừa (giai đoạn sớm)

Ban đầu, viêm ruột thừa có thể gây đau vùng quanh rốn hoặc bụng trên rốn, trước khi khu trú xuống hố chậu phải. Đây là tình trạng cấp cứu ngoại khoa, nếu không điều trị kịp thời có thể dẫn đến vỡ ruột thừa và viêm phúc mạc.

Thoát vị

Thoát vị hoành hoặc thoát vị rốn có thể gây đau âm ỉ hoặc tức nặng vùng trên rốn, đặc biệt khi gắng sức, ho mạnh. Nếu cơ quan nội tạng bị kẹt (nghẹt), có thể gây thiếu máu nuôi, hoại tử và đòi hỏi can thiệp phẫu thuật.

Sỏi mật

Sỏi làm tắc ống mật hoặc túi mật gây viêm, đau dữ dội vùng bụng trên rốn, lan lên vai phải hoặc lưng. Cơn đau xuất hiện sau ăn nhiều dầu mỡ, kèm buồn nôn, sốt hoặc vàng da.

Chướng bụng, đầy hơi

Do tăng sinh khí trong đường tiêu hóa, gây căng tức vùng bụng trên rốn. Bệnh nhân thường có triệu chứng ợ hơi, đau từng cơn và tiêu chảy.

Đau bụng khi mang thai

Phụ nữ mang thai có thể cảm thấy đau vùng trên rốn do sự phát triển của thai nhi chèn ép cơ quan tiêu hóa. Tuy nhiên, nếu đau dữ dội hoặc kéo dài cần thăm khám để loại trừ các biến chứng như tiền sản giật, nhau bong non hoặc bệnh lý tiêu hóa kèm theo.

Nhiễm giun đường ruột

Ở trẻ em và người lớn, giun ký sinh có thể gây đau quanh hoặc trên rốn, đặc biệt khi giun chui vào ống mật hoặc gây tắc ruột. Biểu hiện kèm theo thường là rối loạn tiêu hóa, buồn nôn, mệt mỏi và kém ăn.

Căng cơ bụng

Do hoạt động quá mức, nâng vật nặng hoặc vận động sai tư thế, gây đau âm ỉ hoặc đau nhói ở vùng bụng trên rốn, không liên quan đến bữa ăn hay tiêu hóa.

Ung thư dạ dày

Ở giai đoạn đầu, triệu chứng thường mơ hồ như đau thượng vị, đầy bụng, chán ăn. Giai đoạn muộn có thể xuất hiện đau dữ dội, sụt cân, thiếu máu, nôn ra máu hoặc đi ngoài phân đen. 

Một số bệnh lý nội tạng khác cũng có thể gây đau bụng trên rốn như:

• Viêm tụy cấp hoặc mãn: Đau dữ dội giữa bụng trên rốn lan ra sau lưng.
• Bệnh gan mật: Viêm gan, u gan, áp xe gan.
• Tắc ruột: Gây đau, chướng bụng, buồn nôn, bí trung đại tiện.
• Lách to hoặc vỡ lách: Gây đau phía trái bụng trên.
• Thuyên tắc phổi, nhồi máu cơ tim: Đôi khi biểu hiện bằng đau bụng vùng thượng vị.

Đau bụng trên rốn có nguy hiểm không?

Trong nhiều trường hợp, đau bụng trên rốn xuất hiện do rối loạn tiêu hóa như đầy hơi, khó tiêu hoặc co thắt dạ dày, có thể cải thiện bằng chế độ ăn uống, nghỉ ngơi hoặc sử dụng thuốc không kê đơn.

Tuy nhiên, đau bụng trên rốn cũng có thể là biểu hiện của các tình trạng nghiêm trọng như viêm tụy cấp, loét dạ dày tá tràng, viêm túi mật, viêm gan cấp hoặc nhồi máu cơ tim có biểu hiện đau lan. Đặc biệt, nếu cơn đau đi kèm với các triệu chứng như sốt cao, vàng da, nôn ói kéo dài, đau lan ra lưng hoặc ngực, tụt huyết áp, mệt lả, người bệnh cần được cấp cứu ngay để tránh nguy cơ biến chứng nguy hiểm như suy đa cơ quan, nhiễm trùng huyết hoặc tử vong.

Cách chẩn đoán đau bụng vùng trên rốn

Bác sĩ sẽ bắt đầu bằng khai thác bệnh sử chi tiết, bao gồm thời điểm khởi phát cơn đau, đặc điểm và mức độ đau, vị trí đau cụ thể, triệu chứng đi kèm (buồn nôn, nôn, tiêu chảy, sốt, chướng bụng…), tiền sử bệnh lý tiêu hóa hoặc phẫu thuật bụng trước đó.

Các xét nghiệm cận lâm sàng được chỉ định tùy theo nghi ngờ lâm sàng, bao gồm:

• Nội soi dạ dày tá tràng giúp phát hiện viêm loét, u, dị dạng niêm mạc.
• Siêu âm ổ bụng đánh giá gan, túi mật, tụy và hệ tiết niệu.
• Xét nghiệm máu giúp phát hiện dấu hiệu viêm nhiễm, thiếu máu, rối loạn men gan hoặc chức năng tụy.
• Chụp CT bụng hoặc MRI cho hình ảnh chi tiết cấu trúc nội tạng.
• Trường hợp nghi ngờ bệnh lý đại tràng, nội soi đại trực tràng có thể được thực hiện.

Kết hợp các kết quả cận lâm sàng với biểu hiện lâm sàng là nền tảng để bác sĩ đưa ra chẩn đoán xác đáng và hướng điều trị phù hợp.

Cách điều trị đau bụng trên rốn

Điều trị đau bụng trên rốn phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh, mức độ nghiêm trọng và biểu hiện đi kèm. Trong một số trường hợp, các biện pháp hỗ trợ tại nhà có thể giúp giảm nhẹ triệu chứng. Tuy nhiên, nếu cơn đau kéo dài hoặc có dấu hiệu bất thường, người bệnh cần thăm khám và can thiệp y tế.

Biện pháp hỗ trợ tại nhà

Khi cơn đau bụng trên rốn nhẹ, không kéo dài và không ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt, có thể áp dụng các phương pháp sau:

• Chườm ấm: Dùng túi chườm nóng áp lên vùng bụng trong khoảng 10-15 phút giúp giãn cơ trơn, tăng lưu thông máu và giảm co thắt hiệu quả.
• Trà gừng ấm: Gừng có đặc tính chống viêm và giảm đau, đặc biệt hiệu quả với đau do rối loạn tiêu hóa, đầy hơi, buồn nôn.
• Mật ong nguyên chất: Uống mật ong giúp kháng khuẩn, làm dịu niêm mạc dạ dày, hỗ trợ cải thiện cơn đau.
• Massage bụng: Xoa bóp nhẹ nhàng vùng đau theo vòng tròn giúp thư giãn cơ bụng. Kết hợp với tinh dầu khuynh diệp để tăng hiệu quả giảm đau.

Điều trị y tế

Nếu đau bụng trên rốn có xu hướng kéo dài, đau dữ dội hoặc kèm theo các triệu chứng bất thường, người bệnh cần nhanh chóng đến cơ sở y tế:

• Thăm khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ đánh giá vị trí, đặc điểm và thời gian đau để định hướng nguyên nhân.
• Chỉ định xét nghiệm: Có thể bao gồm siêu âm bụng, nội soi tiêu hóa, chụp CT, xét nghiệm máu... nhằm chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh lý.
• Theo dõi dấu hiệu nguy hiểm: Như bụng phình to, sốt cao, nôn ói kéo dài, hoặc cơn đau lan rộng. Đây là những biểu hiện có thể liên quan đến các bệnh lý nặng như viêm ruột thừa, viêm tụy cấp, tắc ruột hoặc nhiễm trùng nặng.

Những câu hỏi thường gặp

Đau bụng trên rốn có phải là dấu hiệu của ung thư không?

Đau bụng trên rốn hiếm khi là dấu hiệu ung thư, thường do rối loạn tiêu hóa hoặc viêm loét. Tuy nhiên, nếu kéo dài, kèm theo sụt cân, chán ăn, nôn ra máu hoặc phân đen, cần đi khám sớm vì có thể là dấu hiệu cảnh báo ung thư dạ dày.

Đau bụng trên rốn khi đói có đáng lo ngại không?

Đau bụng trên rốn khi đói thường do tăng tiết dịch vị kích thích niêm mạc dạ dày. Nếu kéo dài kèm buồn nôn, đầy bụng, sụt cân hoặc nôn ra máu, có thể liên quan đến loét dạ dày, viêm dạ dày và nên khám chuyên khoa để được chẩn đoán chính xác.

Trẻ bị đau bụng trên rốn có cần đi khám gấp không?

Trẻ bị đau bụng trên rốn cần được theo dõi nếu cơn đau kéo dài, dữ dội hoặc kèm sốt, nôn ói, tiêu chảy, bụng chướng. Đây có thể là dấu hiệu viêm ruột thừa, lồng ruột hoặc nhiễm trùng tiêu hóa. Cha mẹ nên đưa trẻ đi khám để xử lý kịp thời.

Đau vùng trên rốn vào ban đêm là bệnh gì?

Đau vùng trên rốn vào ban đêm có thể là dấu hiệu của nhiều vấn đề, phổ biến nhất là trào ngược dạ dày thực quản, viêm loét dạ dày, hoặc hội chứng ruột kích thích. Ngoài ra, các bệnh lý khác như sỏi mật, viêm ruột thừa, hoặc thậm chí các vấn đề tim phổi cũng có thể gây ra triệu chứng này. 

Đau bụng trên rốn là triệu chứng không nên xem nhẹ, bởi đây có thể là dấu hiệu của nhiều vấn đề sức khỏe. Người bệnh nên theo dõi các triệu chứng đi kèm và đi khám kịp thời để điều trị hiệu quả và phòng tránh biến chứng nguy hiểm. Đừng ngần ngại thăm khám chuyên khoa nếu cơn đau kéo dài hoặc trở nên bất thường.