Da thừa hậu môn​ là gì? Triệu chứng nhận biết và cách phòng ngừa

Da thừa hậu môn là một tình trạng lành tính, có thể gặp ở nhiều người nhưng lại thường bị bỏ qua hoặc nhầm lẫn với các bệnh lý hậu môn khác. Tuy không nguy hiểm, nhưng nếu không được chú ý đúng cách, tình trạng này có thể gây bất tiện trong sinh hoạt và ảnh hưởng đến tâm lý người bệnh. Trong nội dung dưới đây, bài viết sẽ giúp bạn hiểu rõ da thừa hậu môn là gì, nguyên nhân gây ra, cách xử trí và biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

Da thừa hậu môn là gì?

Da thừa hậu môn là phần da mềm, nhô lên quanh rìa ống hậu môn, thường có màu sẫm hơn so với vùng da xung quanh và kích thước dao động từ vài milimet đến vài centimet. Đây là tình trạng lành tính, không gây đau nhưng có thể gây ngứa ngáy, khó chịu, đặc biệt khi vệ sinh hoặc đi đại tiện.

Về mặt giải phẫu học, da thừa hậu môn là một fibroepithelial polyp (mụn thịt xơ-biểu mô) hình thành sau viêm hoặc tổn thương mãn tính. Các nguyên nhân phổ biến bao gồm trĩ ngoại, táo bón mạn tính, tiêu chảy kéo dài, viêm hậu môn hoặc sang chấn khi sinh nở. Khi các tình trạng này được điều trị ổn định, phần da bị kéo giãn không thể co lại như cũ và tồn tại dưới dạng da thừa.

Đối tượng bị da thừa hậu môn

Da thừa hậu môn có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi, giới tính, tuy nhiên một số nhóm đối tượng có nguy cơ mắc cao hơn do đặc điểm sinh lý hoặc yếu tố tác động cơ học vùng chậu - hậu môn. Trong đó, phụ nữ mang thai, đặc biệt từ tam cá nguyệt thứ hai trở đi, là nhóm dễ gặp tình trạng này do tử cung giãn nở gây chèn ép tĩnh mạch chậu, làm tăng áp lực vùng hậu môn, từ đó dẫn đến giãn tĩnh mạch và hình thành da thừa.

Ngoài ra, người từng mắc các bệnh lý vùng hậu môn trực tràng như trĩ ngoại, viêm hậu môn, nứt kẽ hậu môn,… có nguy cơ cao hơn do sự tổn thương niêm mạc hậu môn kéo dài. Những người thường xuyên luyện tập thể thao quá mức, mang vác vật nặng, hoặc có nghề nghiệp liên quan đến việc ngồi hoặc đứng lâu cũng có thể bị tăng áp lực vùng chậu và phát triển da thừa quanh hậu môn.

Nguyên nhân bị da thừa hậu môn

Da thừa hậu môn thường là hậu quả của các tổn thương cơ học hoặc bệnh lý mạn tính tại vùng hậu môn trực tràng, dẫn đến giãn da và tăng sinh mô mềm. Một số nguyên nhân phổ biến bao gồm:

• Bệnh trĩ ngoại: Là nguyên nhân hàng đầu gây da thừa hậu môn. Các búi trĩ ngoại giãn rộng lâu ngày có thể để lại mảnh da thừa sau khi tình trạng viêm giảm hoặc búi trĩ teo lại.
• Táo bón hoặc tiêu chảy kéo dài: Gây tăng áp lực lên vùng hậu môn mỗi lần đại tiện, làm tổn thương lớp niêm mạc và mô liên kết, từ đó hình thành các nếp da thừa.
• Bệnh Crohn và viêm hậu môn mạn tính: Các bệnh lý viêm đường ruột có thể gây viêm kéo dài vùng hậu môn, kích thích phản ứng tăng sinh da và hình thành da thừa.
• Tụ máu dưới da vùng hậu môn: Do vỡ mạch máu hoặc cục máu đông quanh hậu môn, tạo phản ứng viêm, xơ hóa, dẫn đến sự xuất hiện của mụn thịt hay da thừa.
• Tổn thương cơ học: Bao gồm chấn thương do quan hệ tình dục qua đường hậu môn hoặc can thiệp y khoa, làm rách và hình thành sẹo da quanh ống hậu môn.

Triệu chứng nhận biết da thừa hậu môn

Người bệnh có thể phát hiện da thừa hậu môn thông qua một số dấu hiệu lâm sàng sau:

• Xuất hiện mảnh da nhô lên tại vùng rìa hậu môn, có thể là một hoặc nhiều nốt với kích thước thay đổi.
• Không gây đau đớn, không có cảm giác nóng rát hay đau khi đi đại tiện như trong bệnh trĩ.
• Không kèm theo chảy máu, kể cả khi đi tiêu hay khi sờ nắn vùng da thừa.
• Ngứa nhẹ quanh vùng hậu môn, đặc biệt khi vận động hoặc mặc quần áo bó sát.
• Mảnh da có màu sẫm hơn so với da xung quanh, mềm, không xơ cứng hay viêm loét.
• Cảm giác cộm, vướng víu khi ngồi hoặc đi lại, nhất là khi nếp da phát triển lớn.
• Dễ bị nhầm với búi trĩ, tuy nhiên da thừa không có tính chất sa xuống hay gây đau rát dữ dội.

Người bệnh nên thăm khám chuyên khoa để phân biệt chính xác da thừa hậu môn với các bệnh lý khác như trĩ ngoại, polyp hậu môn hoặc mụn cóc sinh dục.

Điều trị da thừa hậu môn

Điều trị da thừa hậu môn chủ yếu dựa trên can thiệp tiểu phẫu nhằm loại bỏ phần da dư thừa. Tùy theo mức độ và vị trí tổn thương, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp phù hợp, có thể là cắt bỏ bằng dao mổ, laser CO₂ hoặc áp lạnh bằng nitơ lỏng. Trường hợp da thừa khu trú thành từng nốt đơn lẻ sẽ dễ xử lý hơn so với các trường hợp da thừa lan rộng quanh vòng hậu môn hoặc có sẹo xơ kèm theo.

Trước thủ thuật, vùng hậu môn được làm sạch và sát khuẩn, sau đó tiêm thuốc gây tê tại chỗ. Thời gian thực hiện thường kéo dài từ 15-30 phút. Với những khối da lớn, tiểu phẫu có thể chia làm nhiều đợt để đảm bảo hậu môn hồi phục tốt giữa các lần can thiệp. Vết mổ thường được khâu lại bằng chỉ tự tiêu và người bệnh có thể ra về trong ngày nếu không có biến chứng.

Sau tiểu phẫu, bệnh nhân cần nghỉ ngơi hợp lý, tránh vận động mạnh, không ngồi lâu và đảm bảo giữ vệ sinh hậu môn sạch sẽ. Bác sĩ sẽ kê đơn thuốc kháng sinh, giảm đau và thuốc bôi hỗ trợ lành thương. Việc tuân thủ hướng dẫn chăm sóc hậu phẫu và duy trì chế độ ăn uống, sinh hoạt hợp lý sẽ giúp hạn chế tái phát da thừa hậu môn về sau.

Cách phòng ngừa da thừa hậu môn

Phòng ngừa da thừa hậu môn chủ yếu tập trung vào việc kiểm soát các yếu tố nguy cơ gây rối loạn hậu môn, đặc biệt là táo bón, tiêu chảy kéo dài và viêm nhiễm tại vùng hậu môn. Một số biện pháp dự phòng hiệu quả có thể kể đến như:

• Duy trì chế độ ăn giàu chất xơ (rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt, trái cây) kết hợp uống đủ nước giúp nhu động ruột hoạt động ổn định, giảm thiểu nguy cơ táo bón.
• Giữ vệ sinh hậu môn đúng cách, đặc biệt sau đại tiện, để ngăn ngừa viêm nhiễm.
• Tránh chà xát mạnh, hạn chế ngồi lâu và giảm áp lực vùng hậu môn.
• Khám chuyên khoa nếu có các triệu chứng rối loạn tiêu hóa kéo dài, để được tư vấn thuốc nhuận tràng hoặc hướng xử lý phù hợp.

Hy vọng bài viết đã giúp bạn hiểu rõ hơn về tình trạng da thừa hậu môn, từ nguyên nhân, triệu chứng đến cách phòng ngừa hiệu quả. Nếu nhận thấy bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, bạn nên thăm khám chuyên khoa để được chẩn đoán và xử lý kịp thời.