Chụp X-quang phổi phát hiện bệnh gì? Lưu ý khi chụp X-quang phổi

Phổi là cơ quan đảm nhiệm vai trò hô hấp quan trọng, vì vậy việc kiểm tra định kỳ bằng X-quang giúp phát hiện sớm nhiều bệnh lý tiềm ẩn. Phương pháp này không chỉ giúp quan sát rõ cấu trúc phổi mà còn hỗ trợ theo dõi hiệu quả điều trị các bệnh hô hấp mạn tính. Cùng tìm hiểu chụp X-quang phổi qua nội dung bài viết dưới đây.

Chụp X-quang phổi là gì? Tại sao cần chụp X-quang phổi?

Chụp X-quang phổi (hay X-quang ngực) là một kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh phổ biến giúp bác sĩ nhìn thấy cấu trúc bên trong vùng ngực, bao gồm tim, phổi, mạch máu, đường thở, xương sườn và cột sống. 

Hình ảnh X-quang có thể cho thấy tình trạng dịch hoặc không khí trong hoặc xung quanh phổi, giúp phát hiện nhiều bệnh lý khác nhau.

Khi bạn bị đau ngực, khó thở hoặc chấn thương ngực, bác sĩ thường chỉ định chụp X-quang để xác định nguyên nhân gây ra các triệu chứng này. Đây thường là bước kiểm tra đầu tiên khi nghi ngờ có vấn đề về tim hoặc phổi. Ngoài ra, X-quang phổi còn được dùng để theo dõi hiệu quả điều trị hoặc kiểm tra sau phẫu thuật.

Khi nào cần chụp X-quang phổi?

Chụp X-quang phổi là một trong những phương pháp cơ bản giúp bác sĩ đánh giá tình trạng sức khỏe của tim và phổi. Bạn có thể cần chụp X-quang phổi trong các trường hợp sau:

• Khi có triệu chứng bất thường: Bao gồm ho kéo dài, khó thở, đau tức ngực hoặc các dấu hiệu nghi ngờ bệnh lý.
• Theo dõi bệnh lý đã có sẵn: Những người mắc bệnh về phổi cần chụp X-quang định kỳ để phát hiện sớm bất thường và theo dõi tiến triển bệnh.
• Khám sức khỏe định kỳ: Giúp kiểm tra tổng quát tim, phổi và các cơ quan trong lồng ngực.
• Nghi ngờ chấn thương hoặc bệnh lý: Nếu có chấn thương ngực, dập phổi, viêm phổi, lao phổi, khối u, tràn dịch hay tràn khí màng phổi, bác sĩ sẽ chỉ định X-quang để chẩn đoán.
• Đánh giá các vấn đề tim mạch: Một số bệnh lý tim cũng có thể được phát hiện hoặc theo dõi thông qua X-quang ngực.

Như vậy, X-quang phổi không chỉ giúp chẩn đoán sớm mà còn hỗ trợ theo dõi và điều trị các bệnh lý liên quan đến tim và phổi.

Chụp X-quang phổi phát hiện được bệnh gì?

Chụp X-quang phổi là phương pháp nhanh, an toàn và hữu ích giúp phát hiện sớm các vấn đề về tim, phổi và mạch máu. Những gì X-quang phổi có thể phát hiện:

• Bệnh lý hô hấp: X-quang giúp nhận biết nhiễm trùng, ung thư, khí phế thũng, xơ nang hoặc tràn khí màng phổi (khí lọt vào khoang phổi khiến phổi bị xẹp). Nó cũng hỗ trợ theo dõi diễn tiến của bệnh phổi mạn tính.
• Vấn đề tim ảnh hưởng đến phổi: Dịch ứ đọng trong phổi có thể là dấu hiệu của suy tim sung huyết, tình trạng mà tim không bơm máu hiệu quả, khiến máu dồn ngược lên phổi.
• Kích thước và hình dạng tim: X-quang giúp phát hiện tim to bất thường, dịch quanh tim hoặc bệnh lý van tim, qua đó hỗ trợ chẩn đoán sớm suy tim hoặc viêm màng ngoài tim.
• Mạch máu lớn quanh tim: Hình ảnh X-quang có thể cho thấy phình động mạch chủ, tắc nghẽn mạch máu hoặc bệnh tim bẩm sinh, nhờ quan sát rõ động mạch chủ, tĩnh mạch phổi và động mạch phổi.
• Lắng đọng canxi: Sự xuất hiện của canxi trong tim hoặc mạch máu có thể gợi ý xơ vữa động mạch, tổn thương van tim hoặc vôi hóa phổi do nhiễm trùng cũ đã khỏi.
• Gãy xương và tổn thương ngực: X-quang giúp bác sĩ phát hiện gãy xương sườn, cột sống hoặc chấn thương lồng ngực mà có thể không nhận thấy bằng mắt thường.
• Theo dõi sau phẫu thuật: Sau phẫu thuật tim, phổi hoặc thực quản, X-quang được dùng để kiểm tra vị trí ống dẫn, phát hiện rò khí, hoặc tình trạng tích tụ dịch, giúp theo dõi quá trình hồi phục.

Việc chụp X-quang đúng lúc giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời, bảo vệ sức khỏe hô hấp và tim mạch của bạn.

Quy trình chụp X-quang phổi diễn ra như thế nào?

Chuẩn bị trước khi chụp X-quang phổi

Trước khi chụp X-quang, tất cả trang sức từ eo trở lên cần phải tháo bỏ, vì quần áo và đồ trang sức có thể che khuất hình ảnh và làm kết quả chụp không rõ. Chuẩn bị kỹ càng giúp hình ảnh X-quang chính xác hơn.

Tư thế chụp X-quang chính diện và bên

Trong tư thế chụp chính diện, bạn đứng dựa vào tấm phim, giơ tay sang hai bên hoặc lên trên, xoay vai về phía trước. Kỹ thuật viên có thể yêu cầu bạn hít một hơi thật sâu và nín thở vài giây để tim và phổi hiển thị rõ ràng. 

Khi chụp bên, bạn xoay người, đặt một vai lên tấm phim, giơ tay lên đầu và cũng hít sâu, nín thở theo hướng dẫn. Việc thay đổi tư thế giúp thu được hình ảnh từ nhiều góc độ khác nhau.

Trải nghiệm trong quá trình chụp

Chụp X-quang phổi thường không gây đau đớn. Bạn sẽ không cảm thấy gì khi tia X đi qua cơ thể. Nếu bạn gặp khó khăn khi đứng, kỹ thuật viên có thể sắp xếp để bạn chụp ở tư thế ngồi hoặc nằm. Trong quá trình này, kỹ thuật viên sẽ đảm bảo bạn giữ đúng tư thế để hình ảnh chụp chính xác.

Kết quả hình ảnh X-quang phổi

Hình ảnh X-quang ngực được hiển thị dưới dạng đen trắng, trong đó các cấu trúc chắn tia X sẽ hiện màu trắng, còn các khu vực cho tia X đi qua sẽ hiện màu đen. Điều này giúp bác sĩ dễ dàng quan sát các cơ quan trong ngực, bao gồm tim, phổi, mạch máu, đường thở và xương sườn, từ đó đánh giá tình trạng sức khỏe và phát hiện các vấn đề tiềm ẩn.

Chụp X-quang phổi có ảnh hưởng gì tới sức khỏe không?

Nhiều người lo lắng việc chụp X-quang phổi thường xuyên có thể gây hại cho sức khỏe. Mặc dù có sử dụng bức xạ, nhưng liều lượng trong một lần chụp X-quang phổi là rất thấp, chỉ khoảng 0.1 millisievert (mSv), tương đương với mức phơi nhiễm tự nhiên trong vòng 10 ngày từ môi trường sống. Do đó, đối với người khỏe mạnh, chụp X-quang phổi được đánh giá là an toàn và không gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. 

Tuy nhiên, phụ nữ mang thai, trẻ nhỏ hoặc những người cần chụp nhiều lần trong thời gian ngắn nên được bác sĩ tư vấn kỹ lưỡng và có biện pháp bảo hộ phù hợp như sử dụng áo chì. Việc chụp đúng chỉ định và tuân thủ quy trình an toàn sẽ giúp phát hiện bệnh sớm mà không gây rủi ro không cần thiết cho sức khỏe.

Những lưu ý cần biết khi chụp X-quang phổi

Một số lưu ý quan trọng khi chụp bao gồm:

• Mức độ an toàn: Chỉ nên chụp X-quang khi lợi ích của việc chẩn đoán sớm bệnh tim mạch, phổi hoặc xương lớn hơn nhiều so với rủi ro do bức xạ gây ra.
• Dụng cụ bảo vệ: Nếu cần chụp nhiều lần, bạn có thể cần được mặc áo chì để giảm thiểu lượng bức xạ tiếp xúc.
• Phụ nữ mang thai: Hãy thông báo với kỹ thuật viên nếu bạn đang hoặc nghi ngờ đang mang thai. Phơi nhiễm bức xạ có thể gây hại cho thai nhi đang phát triển. Bác sĩ thường hạn chế cho thai phụ tiếp xúc với bức xạ cho đến sau khi sinh. Họ sẽ xác định xem bạn có cần chụp X-quang hay không dựa trên các triệu chứng của bạn.

Tóm lại, chụp X-quang phổi là phương pháp chẩn đoán nhanh, hiệu quả và có độ tin cậy cao trong việc phát hiện các bệnh lý về phổi và lồng ngực. Tuy nhiên, để hình ảnh thu được rõ nét và tránh phơi nhiễm tia X không cần thiết, người bệnh nên tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ, đặc biệt là phụ nữ mang thai hoặc người chụp nhiều lần. Việc chụp X-quang định kỳ và đúng chỉ định sẽ giúp bảo vệ hệ hô hấp và phát hiện sớm những bất thường nguy hiểm. Hy vọng bài viết đã đem đến cho bạn đọc nhiều thông tin hữu ích.