Cảm cúm ở trẻ em: Nguyên nhân và cách phòng ngừa

Không gì khiến ba mẹ lo lắng hơn khi thấy con nhỏ bỗng trở nên mệt mỏi, sốt nhẹ, sổ mũi và quấy khóc vì cảm cúm. Dù chỉ là một căn bệnh thông thường, cảm cúm lại có thể khiến những ngày vui chơi của bé trở nên uể oải, và cả nhà cũng phải "đảo lộn" theo. Đặc biệt vào thời điểm giao mùa hay khi bé đến trường, nguy cơ lây nhiễm lại càng cao. Vậy cảm cúm ở trẻ em bắt nguồn từ đâu? Làm sao để con yêu được bảo vệ tốt nhất mà không cần lo lắng quá nhiều? 

Cảm cúm ở trẻ em là gì?

Cảm cúm ở trẻ em là một bệnh nhiễm trùng đường hô hấp do virus cúm gây ra, thường bùng phát mạnh vào thời điểm mùa đông - xuân, từ khoảng tháng 11 đến tháng 4 hàng năm. Điểm đáng ngại của virus cúm là khả năng biến đổi không ngừng, tạo ra vô số chủng mới khiến trẻ dễ tái nhiễm nhiều lần. Hơn nữa, miễn dịch mà cơ thể tạo ra sau mỗi lần mắc bệnh sẽ suy giảm dần theo thời gian, trong khi giữa các type và phân type của virus cúm lại không có khả năng bảo vệ chéo.

Virus cúm dễ dàng lây lan qua đường hô hấp, đặc biệt trong môi trường đông đúc như nhà trẻ, lớp học - nơi trẻ nhỏ tiếp xúc gần gũi với nhau mỗi ngày. Theo ước tính của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm có tới 1 tỷ ca mắc cúm mùa trên toàn cầu. Trong số đó, khoảng 3 - 5 triệu ca trở nặng, và đáng tiếc là từ 250.000 đến 500.000 ca tử vong do biến chứng của bệnh cúm.

Dữ liệu từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) cũng cảnh báo rằng bệnh cúm đang là một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khi số ca mắc và tử vong ngày càng tăng. Đặc biệt, trẻ em dưới 5 tuổi - và càng nhỏ hơn nữa, dưới 2 tuổi - là nhóm đối tượng dễ gặp phải biến chứng nặng nề khi không may mắc cúm.

Nguyên nhân gây cảm cúm ở trẻ em

Virus cúm chính là tác nhân gây ra những trận cảm cúm khó chịu ở trẻ nhỏ. Loại virus này được phân chia thành 3 nhóm chính: Cúm A, cúm B và cúm C. Tuy nhiên, điểm "khó lường" của virus cúm là khả năng liên tục thay đổi bộ gen, tạo ra những biến thể mới, khiến miễn dịch mà trẻ từng có trước đó trở nên kém hiệu quả, và nguy cơ mắc cúm lại tiếp tục gia tăng.

Tại Việt Nam, những dòng virus cúm phổ biến nhất hiện nay là cúm A/H1N1, cúm A/H3N2 và cúm B.

Sự biến đổi về cấu trúc di truyền của virus cúm diễn ra theo hai cách chủ yếu:

• Antigenic drift (Trôi dạt kháng nguyên): Đây là hiện tượng virus có những thay đổi nhỏ trong cấu trúc kháng nguyên trên bề mặt do các đột biến gen tự nhiên. Ban đầu, những thay đổi này không quá nghiêm trọng, hệ miễn dịch của trẻ vẫn còn khả năng nhận diện và chống lại virus mới nhờ cơ chế phản ứng chéo. Tuy nhiên, nếu quá trình "trôi dạt" này kéo dài, tích tụ đủ nhiều sự khác biệt, virus sẽ trở thành một phiên bản hoàn toàn mới, khiến hệ miễn dịch cần thời gian để làm quen và phản ứng hiệu quả trở lại.
• Antigenic shift (Chuyển đổi kháng nguyên): Đây là sự thay đổi lớn và đột ngột trong bộ gen của virus, dẫn đến sự xuất hiện của một chủng virus cúm hoàn toàn mới. Thông thường, điều này xảy ra khi virus cúm từ động vật biến đổi và truyền sang người. Với những chủng virus mới toanh này, cơ thể con người chưa từng gặp nên hoàn toàn "bị động", tạo điều kiện cho virus lây lan mạnh mẽ, thậm chí gây ra đại dịch toàn cầu - điển hình như đại dịch cúm H1N1 năm 2009.

Cách phòng ngừa cảm cúm ở trẻ em

Theo khuyến cáo từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tiêm vắc xin định kỳ mỗi năm là giải pháp tối ưu giúp phòng ngừa cảm cúm ở trẻ em, đặc biệt với nhóm dưới 5 tuổi - những "thiên thần nhỏ" dễ bị tấn công nhất bởi virus cúm. Các nghiên cứu đã chứng minh, vắc xin cúm bất hoạt có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh lên tới 86%. Trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên nên được tiêm 2 liều cơ bản, sau đó duy trì mũi nhắc lại hàng năm để luôn có "hàng rào miễn dịch" vững chắc.

Hiện tại, tại Việt Nam, phụ huynh có thể lựa chọn một trong các loại vắc xin cúm dành cho trẻ nhỏ như:

• Vaxigrip Tetra (Pháp)
• Influvac Tetra (Hà Lan)
• Ivacflu-S 0,5ml (Việt Nam)

Trung tâm Tiêm chủng Long Châu luôn sẵn sàng phục vụ đầy đủ các loại vắc xin phòng cúm A và B dành cho trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên, cũng như cho cả người lớn trong gia đình. Hãy đưa bé đến để được thăm khám và tiêm phòng kịp thời, bảo vệ sức khỏe cho con yêu và cả nhà.

Ngoài việc tiêm ngừa, bố mẹ cũng đừng quên áp dụng thêm những thói quen tốt hàng ngày để giảm thiểu nguy cơ cảm cúm cho bé:

• Hạn chế tối đa cho trẻ tiếp xúc với người đang mắc hoặc nghi ngờ mắc cúm.
• Tập cho trẻ thói quen rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước ấm, nhất là sau khi ra ngoài hoặc chơi đùa.
• Nhắc trẻ không chạm tay vào mắt, mũi, miệng khi chưa rửa tay sạch.
• Khi đến nơi đông người, luôn cho trẻ đeo khẩu trang để giảm nguy cơ lây nhiễm.
• Dạy trẻ che miệng khi ho hoặc hắt hơi bằng khuỷu tay hoặc khăn giấy, sau đó vứt khăn giấy đúng nơi quy định.
• Giữ gìn vệ sinh nhà cửa và các đồ vật trẻ thường tiếp xúc như đồ chơi, tay nắm cửa, mặt bàn…
• Tránh để trẻ dùng chung các đồ dùng cá nhân như khăn mặt, ly uống nước, thìa đũa... với người khác.

Cảm cúm ở trẻ em tuy là bệnh phổ biến nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát và phòng ngừa nếu bố mẹ chủ động bảo vệ con ngay từ sớm. Tiêm vắc xin đầy đủ, duy trì thói quen vệ sinh tốt và tạo dựng môi trường sống lành mạnh chính là những "lá chắn" vững chắc giúp trẻ an toàn qua mùa dịch cúm. Hơn hết, khi nhận thấy bất kỳ dấu hiệu nào nghi ngờ, đừng chần chừ đưa bé đến cơ sở y tế để được thăm khám và xử lý kịp thời. Sức khỏe của con là hành trình dài cần sự đồng hành bền bỉ từ bố mẹ mỗi ngày.

Tiêm vắc xin cúm là giải pháp hiệu quả giúp bảo vệ trẻ em và cả gia đình khỏi những biến chứng nguy hiểm do virus cúm gây ra. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu cung cấp các loại vắc xin cúm chất lượng, nhập khẩu chính hãng, được bảo quản chuẩn GSP và thực hiện bởi đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm. Quy trình tiêm an toàn, nhanh chóng, bố mẹ dễ dàng đặt lịch qua tổng đài miễn phí 1800 6928 để chủ động bảo vệ sức khỏe cho bé yêu ngay hôm nay.