Cúm A là gì? Triệu chứng, điều trị và cách phòng ngừa

Cúm A là bệnh nhiễm trùng đường hô hấp do virus gây ra, có khả năng lây lan nhanh. Nếu không được chữa trị và chăm sóc đúng cách có thể để lại những hậu quả khôn lường. Bài viết dưới đây sẽ tổng hợp những thông tin liên quan đến bệnh cúm A, hãy cùng tìm hiểu nhé!

Cúm A là gì?

Cúm A là bệnh nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính gây ra bởi virus cúm A, thuộc họ Orthomyxoviridae, có bộ gen RNA. Virus cúm A có khả năng biến đổi nhanh, tạo ra nhiều chủng mới như H1N1, H3N2, H5N1, H7N9; trong đó H1N1 và H3N2 thường lưu hành ở người, H5N1 và H7N9 ở gia cầm nhưng có thể lây sang người, gây nguy cơ đại dịch.

Virus cúm A được phân nhóm dựa trên hai kháng nguyên bề mặt là hemagglutinin (H) và neuraminidase (N), mỗi loại có nhiều phân nhóm và tổ hợp khác nhau. Nguồn lây virus cúm A chủ yếu là chim hoang dã, gia cầm và con người; bệnh có thể lây trực tiếp giữa người với người qua giọt bắn hô hấp.

Cúm A thường xuất hiện trong các đợt dịch cúm mùa và có khả năng tạo thành đại dịch do virus cúm A liên tục thay đổi, phân nhóm, hình thành các chủng mới qua từng mùa cúm. Do đó, việc tiêm vắc xin phòng cúm cần được thực hiện hàng năm để đảm bảo hiệu quả đối với các chủng cúm mới. Các loài chim hoang dã là vật chủ tự nhiên của một số chủng virus cúm A, trong đó có cúm gia cầm. Virus cúm A có khả năng lây nhiễm cả ở động vật và con người, đặc biệt khi tiếp xúc.

Tìm hiểu thêm: Các loại virus cúm phổ biến hiện nay​ và cách phòng lây nhiễm

Triệu chứng của bệnh cúm A

Biểu hiện của cúm A thường khởi phát đột ngột với sốt cao (thường trên 38°C), đau đầu, đau cơ, mệt mỏi, ớn lạnh, đau họng, ho khan, chảy nước mũi hoặc nghẹt mũi, hắt hơi. Một số trường hợp có triệu chứng tiêu hóa như buồn nôn, nôn, tiêu chảy. Khi bệnh nặng, người bệnh có thể khó thở, đau ngực, viêm phổi và nguy cơ biến chứng cao ở trẻ nhỏ, người già, phụ nữ mang thai hoặc người có bệnh mạn tính.

Trong một số trường hợp, các triệu chứng của cúm A có thể tự thuyên giảm mà không cần can thiệp y tế. Tuy nhiên, nếu tình trạng kéo dài hơn một tuần mà không có dấu hiệu cải thiện, người bệnh nên đi khám để phòng ngừa các biến chứng nghiêm trọng. Đặc biệt, những người có hệ miễn dịch suy yếu, trẻ nhỏ, người trên 65 tuổi và phụ nữ mang thai, cần được theo dõi sát sao và điều trị kịp thời, vì cúm A có thể gây nguy hiểm đến tính mạng trong một số trường hợp.

Nếu không được điều trị, cúm có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe khác như nhiễm trùng tai, tiêu chảy, chóng mặt, đau bụng, tức ngực, buồn nôn và nôn mửa, hen suyễn, viêm phổi, viêm phế quản và các biến chứng tim mạch.

Virus cúm A có nguy hiểm không?

Virus cúm A rất nguy hiểm. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã khẳng định rằng virus cúm A không chỉ lây lan nhanh chóng qua đường hô hấp hoặc tiếp xúc trực tiếp mà còn có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như:

• Suy hô hấp;

• Viêm phổi;

• Viêm thanh khí phế quản;

• Viêm xoang;

• Viêm tai giữa;

• Viêm cơ tim;

• Viêm màng não;

• Nhiễm khuẩn thứ phát.

Trong những trường hợp nghiêm trọng, nếu bệnh nhân không được điều trị kịp thời và đúng cách, bệnh có thể diễn tiến nặng và làm tăng nguy cơ tử vong.

Trong lịch sử, cúm A là nguyên nhân gây ra các đại dịch toàn cầu nghiêm trọng, bao gồm cúm Tây Ban Nha năm 1918, dẫn đến khoảng 50 triệu ca tử vong, và cúm H1N1 năm 2009, với hơn 280.000 ca tử vong trên toàn cầu.

Theo thống kê của WHO, mỗi năm ước tính có khoảng một tỷ ca mắc cúm mùa, trong đó 3 - 5 triệu ca có triệu chứng nghiêm trọng, khiến khoảng 650.000 người tử vong. Đáng chú ý, 99% các trường hợp tử vong do nhiễm trùng đường hô hấp dưới liên quan đến cúm xảy ra ở trẻ em dưới 5 tuổi.

Vì vậy, để giảm thiểu nguy cơ tử vong do cúm A, mỗi người cần tuân thủ nghiêm ngặt các biện pháp phòng ngừa và đặc biệt là chủ động tiêm vắc xin cúm hàng năm nhằm tăng cường khả năng bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây bệnh.

Điều trị bệnh cúm A

Trong một số trường hợp, các triệu chứng cúm A có thể tự thuyên giảm khi bệnh nhân được nghỉ ngơi hợp lý và uống đủ nước và sử dụng các biện pháp hỗ trợ như thuốc giảm đau hoặc hạ sốt. Tuy nhiên, dựa trên tình trạng và mức độ bệnh, bác sĩ có thể chỉ định thuốc kháng virus như Oseltamivir (Tamiflu), Zanamivir (Relenza) hoặc Peramivir (Rapivab) để ngăn chặn sự phát triển của virus.

Các loại thuốc này giúp hạn chế virus cúm lây lan từ tế bào này sang tế bào khác và làm chậm quá trình lây nhiễm. Dù mang lại hiệu quả, nhưng thuốc cũng có thể gây ra một số tác dụng phụ như buồn nôn và nôn mửa. Nếu gặp phải những triệu chứng này hoặc bệnh tình trở nên nặng hơn, bệnh nhân nên ngừng thuốc và thông báo cho bác sĩ.

Ngoài ra, các loại thuốc không kê đơn như acetaminophen hoặc ibuprofen có thể giúp giảm bớt triệu chứng cúm. Tuy nhiên, bệnh nhân cần chú trọng việc bổ sung đủ nước và dinh dưỡng để hỗ trợ hệ miễn dịch hoạt động tốt hơn.

Cách phòng ngừa virus cúm A

Để phòng tránh cúm A, cần tuân thủ tốt các biện pháp vệ sinh cá nhân như thường xuyên rửa tay, tránh đến những nơi đông người, đặc biệt khi có dịch cúm bùng phát. Khi ho hoặc hắt hơi nên che miệng và mũi, khi thấy xuất hiện triệu chứng sốt thì nên nghỉ ở nhà ít nhất 24 giờ sau khi hạ sốt để hạn chế nguy cơ lây nhiễm cho người khác.

Dù vậy, những biện pháp này không thể ngăn ngừa hoàn toàn cúm A. Cách hiệu quả nhất để phòng cúm A vẫn là tiêm vắc xin phòng cúm hàng năm. Mỗi liều vắc xin có khả năng bảo vệ trước 3 – 4 loại virus cúm khác nhau trong mùa cúm.

Ngoài tiêm vắc xin, các biện pháp phòng ngừa cúm A hiệu quả bao gồm duy trì vệ sinh cá nhân như rửa tay thường xuyên, sử dụng dung dịch sát khuẩn tay, và che miệng khi ho, hắt hơi. Hạn chế tiếp xúc gần với người bệnh, giữ môi trường sống sạch sẽ, thông thoáng và nâng cao sức đề kháng bằng chế độ ăn uống lành mạnh, nghỉ ngơi hợp lý cũng đóng vai trò quan trọng. Những biện pháp này giúp giảm nguy cơ lây nhiễm và bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình.

Cúm A là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Tiêm vắc xin hàng năm và thực hiện các biện pháp phòng ngừa là cách hiệu quả nhất để bảo vệ sức khỏe. Hãy chủ động chăm sóc bản thân và gia đình để ngăn ngừa cúm A.

Tại Việt Nam, có hai loại vắc xin cúm đang được lưu hành và sử dụng phổ biến là Ivacflu-S 0,5ml (Việt Nam), Vaxigrip Tetra (Pháp) và Influvac Tetra (Hà Lan) với các phác đồ tiêm phù hợp.