Cách trị viêm phế quản ở người lớn? Những lưu ý khi bị viêm phế quản

Viêm phế quản là một bệnh thường gặp ở cả người lớn và trẻ em. Phần lớn các trường hợp mắc bệnh viêm phế quản đều là do virus gây ra. Do đó, bệnh nhân hoàn toàn có thể điều trị khỏi bệnh mà không cần sử dụng thuốc kháng sinh. Vậy cách trị viêm phế quản là gì? Bạn đọc hãy tìm hiểu ngay trong bài viết dưới đây nhé!

Viêm phế quản là gì?

Viêm phế quản là tình trạng viêm lớp niêm mạc của ống phế quản, nơi không khí di chuyển vào và ra khỏi phổi. Bệnh này có thể được chia thành hai loại chính:

• Viêm phế quản cấp tính: Thường do nhiễm virus và kéo dài trong vài tuần. Các triệu chứng bao gồm ho, khạc đờm, khó thở và sốt.
• Viêm phế quản mãn tính: Thường do hút thuốc lá hoặc tiếp xúc với không khí ô nhiễm, kéo dài hàng tháng hoặc nhiều năm. Triệu chứng bao gồm ho dai dẳng, khạc đờm và khó thở.

Cách điều trị viêm phế quản ở người lớn

Tùy từng loại viêm phế quản mà phương pháp điều trị sẽ có tác dụng khác nhau. Trường hợp mắc viêm phế quản cấp, khi tình trạng nhiễm trùng giảm, tình trạng bệnh sẽ giảm dần và tự khỏi. Tuy nhiên, bệnh viêm phế quản mãn tính hay còn gọi là bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD) thì không thể chữa khỏi hoàn toàn mà chỉ có thể làm giảm triệu chứng bằng các biện pháp điều trị suốt đời kết hợp với thay đổi lối sống. 

Phần lớn các trường hợp viêm phế quản cấp là do virus, do đó cách trị viêm phế quản cấp đơn thuần không cần sử dụng kháng sinh. Một số biện pháp thường được sử dụng bao gồm:

Sử dụng thuốc giảm đau, hạ sốt

Để giảm nhẹ các triệu chứng khó chịu như sốt, đau đầu và đau nhức cơ thể đi kèm với viêm phế quản, người bệnh có thể sử dụng các loại thuốc không kê đơn như Acetaminophen (Paracetamol) hoặc Ibuprofen. Đây là những loại thuốc phổ biến có tác dụng giảm đau và hạ sốt hiệu quả.

Tuy nhiên, cần tránh sử dụng Aspirin cho trẻ em và thanh thiếu niên, trừ khi có chỉ định từ bác sĩ, do nguy cơ mắc hội chứng Reye – một tình trạng hiếm gặp nhưng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến gan và não. Ngoài ra, các thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) như Aspirin và Ibuprofen không nên dùng cho bệnh nhân hen phế quản, vì có thể gây co thắt đường thở và làm nặng thêm tình trạng bệnh.

Sử dụng thuốc giảm ho và thuốc long đờm

Tùy theo loại ho (ho khan hay ho có đờm), bệnh nhân có thể sử dụng các loại thuốc phù hợp để giảm bớt triệu chứng:

• Thuốc giảm ho: Giúp kiểm soát cơn ho khan bằng cách ức chế phản xạ ho tại trung tâm thần kinh. Đặc biệt hữu ích với người bị ho nhiều vào ban đêm gây mất ngủ. Một số thuốc thường được dùng: Terpin codein (15 – 30mg) mỗi ngày hoặc Dextromethorphan (10 – 20mg mỗi ngày, liều dành cho người lớn).
• Thuốc long đờm: Dành cho bệnh nhân ho có đờm, giúp làm loãng và dễ dàng tống xuất chất nhầy ra ngoài. Một loại phổ biến là Acetylcystein với liều dùng 200mg × 3 lần/ngày.

Lưu ý: Không nên dùng thuốc giảm ho trong trường hợp ho có đờm, vì phản xạ ho lúc này đóng vai trò quan trọng trong việc loại bỏ chất nhầy khỏi đường hô hấp. Ức chế ho trong tình trạng này có thể gây ứ đọng dịch nhầy và làm nặng thêm nhiễm trùng.

Dùng thuốc giãn phế quản

Đối với những bệnh nhân có biểu hiện co thắt phế quản hoặc thở khò khè, việc sử dụng thuốc giãn phế quản có thể giúp cải thiện thông khí và giảm khó thở. Các lựa chọn phổ biến gồm:

• Thuốc cường β2 dạng hít: Salbutamol, Terbutaline;
• Khí dung Salbutamol: Liều 5mg × 2 – 4 lần/ngày;
• Viên uống Salbutamol: 4mg × 2 – 4 viên/ngày.

Áp dụng thảo dược tự nhiên hỗ trợ điều trị

Một cách trị viêm phế quản được biết đến là dùng thảo dược để điều trị. Y học cổ truyền cung cấp nhiều loại thảo dược có tác dụng kháng viêm, tiêu đờm, giảm ho, bổ phế và hỗ trợ tăng cường sức khỏe hệ hô hấp. Một số vị thuốc thường dùng như Tạo giác, Xạ can, Bán liên chi, Xạ đen, Nhũ hương... Khi kết hợp trong bài thuốc, các thảo dược này có thể cải thiện triệu chứng mà không gây tác dụng phụ nghiêm trọng. Tuy nhiên, người bệnh nên tham khảo ý kiến thầy thuốc Đông y có chuyên môn để đảm bảo sử dụng đúng liều lượng và phù hợp với tình trạng cụ thể.

Nghỉ ngơi hợp lý

Mệt mỏi là triệu chứng phổ biến khi mắc viêm phế quản, do tình trạng nhiễm trùng và ho kéo dài. Ngủ đủ giấc và nghỉ ngơi hợp lý sẽ giúp cơ thể phục hồi nhanh hơn. Trong khi ngủ, cơ thể tái tạo tế bào, sản sinh hormone phục hồi và tăng cường hoạt động của hệ miễn dịch.

• Người lớn nên ngủ ít nhất 7 – 8 giờ mỗi ngày.
• Trẻ em cần ngủ 10 – 12 giờ mỗi ngày để đảm bảo quá trình hồi phục hiệu quả.

Bổ sung đủ nước

Khi bị viêm phế quản, cơ thể dễ mất nước do sốt, thở nhanh, đổ mồ hôi, chảy nước mũi hoặc tiêu chảy. Mất nước có thể khiến người bệnh cảm thấy chóng mặt, khô họng, khô miệng và làm đặc chất nhầy trong đường thở.

Uống đủ nước mỗi ngày có thể giúp:

• Phòng ngừa mất nước;
• Làm loãng đờm và chất nhầy;
• Làm dịu niêm mạc cổ họng bị kích ứng.

Nước lọc, nước ấm pha mật ong, nước ép trái cây không đường hoặc nước súp là những lựa chọn tốt.

Dùng máy tạo ẩm

Không khí khô lạnh có thể kích thích niêm mạc hô hấp, khiến cơn ho trầm trọng hơn và làm đặc dịch tiết. Máy tạo ẩm giúp tăng độ ẩm trong không khí, từ đó:

• Làm dịu đường hô hấp;
• Giúp long đờm;
• Giảm cảm giác khô rát cổ họng.

Tuy nhiên, cần kiểm soát độ ẩm ở mức hợp lý (khoảng 40–60%), vì độ ẩm quá cao dễ tạo điều kiện cho vi khuẩn, nấm mốc phát triển.

Ngưng hút thuốc lá

Hút thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu gây viêm phế quản mạn tính. Nicotin và các chất độc trong khói thuốc làm tổn thương niêm mạc đường thở, cản trở quá trình phục hồi, tăng nguy cơ bội nhiễm.

Ngừng hút thuốc và tránh hít khói thuốc thụ động sẽ giúp:

• Cải thiện chức năng hô hấp;
• Giảm tần suất và mức độ các đợt viêm cấp;
• Nâng cao chất lượng cuộc sống.

Việc cai thuốc nên được hỗ trợ bởi bác sĩ chuyên khoa hoặc chương trình tư vấn nếu cần thiết.

Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh

Một chế độ ăn đầy đủ dinh dưỡng giúp cơ thể có sức đề kháng tốt hơn để chống lại vi khuẩn, virus gây bệnh.

Người bệnh nên:

• Ăn nhiều trái cây, rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt.
• Bổ sung chất đạm lành mạnh từ thịt nạc, cá, trứng, đậu và các loại hạt.
• Sử dụng sữa ít béo hoặc không béo.
• Hạn chế thực phẩm chứa chất béo bão hòa, đường tinh luyện, muối và cholesterol.

Ngoài ra, nên chia nhỏ bữa ăn trong ngày, uống đủ nước, hạn chế uống rượu bia để không làm suy yếu hệ miễn dịch.

Khi nào cần sử dụng kháng sinh trong điều trị viêm phế quản?

Cách trị viêm phế quản bằng kháng sinh không phải là phương án điều trị bắt buộc cho tất cả các trường hợp viêm phế quản, vì phần lớn bệnh nhân mắc viêm phế quản cấp là do virus gây ra – mà kháng sinh thì không có hiệu quả với virus. Việc lạm dụng kháng sinh không đúng chỉ định có thể dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng như kháng thuốc, tăng tác dụng phụ và làm rối loạn hệ vi sinh đường ruột.

Kháng sinh chỉ được bác sĩ chỉ định trong các trường hợp sau:

• Ho kéo dài trên 7 ngày, đặc biệt nếu kèm theo sốt, đau ngực hoặc mệt mỏi rõ rệt.
• Khạc đờm có màu vàng, xanh hoặc mủ, nghi ngờ nhiễm khuẩn đường hô hấp dưới.
• Bệnh nhân có bệnh lý nền nghiêm trọng như suy tim, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), tiểu đường, ung thư hoặc người suy giảm miễn dịch – đây là nhóm dễ bị bội nhiễm vi khuẩn và diễn tiến nặng nếu không được điều trị sớm.

Việc lựa chọn loại kháng sinh cụ thể phụ thuộc vào:

• Tác nhân vi khuẩn phổ biến tại địa phương;
• Tình hình kháng thuốc;
• Tiền sử dùng kháng sinh trước đó của bệnh nhân.

Một số loại kháng sinh thường được sử dụng trong điều trị viêm phế quản do vi khuẩn gồm:

• Ampicillin hoặc Amoxicillin: 3g/ngày;
• Ampicillin kết hợp Sulbactam hoặc Amoxicillin kết hợp Acid Clavulanic: 3g/ngày, tăng hiệu quả trong trường hợp vi khuẩn tiết β-lactamase;
• Cefuroxim (thuộc nhóm cephalosporin thế hệ 2): 1,5g/ngày;
• Kháng sinh nhóm Macrolid: Erythromycin (1,5g/ngày, dùng liên tục 7 ngày), Azithromycin (500mg/ngày, dùng trong 3 ngày).

Lưu ý quan trọng về cách trị viêm phế quản

Trong đa số các trường hợp, viêm phế quản cấp tính sẽ tự khỏi sau khoảng 1 – 2 tuần mà không cần đến kháng sinh. Người bệnh thường bắt đầu cảm thấy đỡ hơn chỉ sau vài ngày nghỉ ngơi và chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên, cơn ho có thể kéo dài đến 3 – 4 tuần do phản xạ làm sạch đường thở vẫn tiếp tục hoạt động.

Để hỗ trợ quá trình phục hồi, người bệnh nên:

• Uống nhiều nước ấm, giúp làm loãng đờm và làm dịu cổ họng.
• Ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, ưu tiên thực phẩm giàu vitamin và dễ tiêu hóa.
• Nghỉ ngơi hợp lý, hạn chế làm việc gắng sức.
• Có thể dùng thuốc hạ sốt, giảm đau, thuốc giãn phế quản và thuốc giảm ho hoặc long đờm (tùy triệu chứng) theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc dược sĩ.

Trên đây là những thông tin bổ ích về “Cách trị viêm phế quản ở người lớn”. Viêm phế quản hoàn toàn có thể điều trị tại nhà với các biện pháp không dùng thuốc kháng sinh, tuy nhiên nếu bạn thường xuyên bị tái phát viêm phế quản, hãy tham khảo ý kiến chuyên khoa để xác định nguyên nhân, loại trừ các bệnh lý mạn tính tiềm ẩn và xây dựng phác đồ điều trị dự phòng phù hợp.