Bị viêm xoang nên làm gì? Hướng dẫn xử trí và phòng ngừa hiệu quả

Viêm xoang là bệnh lý tai mũi họng phổ biến tại Việt Nam, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống nếu không được xử trí đúng cách. Việc hiểu rõ “bị viêm xoang nên làm gì” giúp bạn kiểm soát triệu chứng, giảm nguy cơ biến chứng và biết khi nào cần tìm đến bác sĩ chuyên khoa. Bài viết dưới đây sẽ hướng dẫn chi tiết các bước thực hiện và biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

Bị viêm xoang nên làm gì? Những bước đầu tiên cần thực hiện

Khi phát hiện các triệu chứng viêm xoang như nghẹt mũi, đau đầu, hoặc chảy nước mũi không ngừng, người bệnh đừng chủ quan nghĩ nó sẽ tự hết! Việc nhận biết sớm bị viêm xoang nên làm gì và áp dụng các biện pháp xử trí đúng các sẽ giúp bạn nhanh chóng cải thiện triệu chứng, cảm thấy dễ chịu hơn và ngăn bệnh trở nặng hơn. Dưới đây là những bước cần thực hiện ngay khi có dấu hiệu viêm xoang:

Rửa mũi bằng nước muối sinh lý

Sử dụng dung dịch nước muối sinh lý NaCl 0,9% để rửa mũi 1-2 lần mỗi ngày giúp loại bỏ dịch nhầy, bụi bẩn và vi khuẩn trong hốc mũi, đồng thời giảm viêm và cải thiện thông thoáng xoang. Người bệnh nên sử dụng dụng cụ rửa mũi chuyên dụng hoặc xi-lanh sạch để đảm bảo an toàn và hiệu quả, tránh nguy cơ nhiễm khuẩn ngược dòng.

Xông hơi với nước nóng hoặc nước muối ấm

Xông hơi là biện pháp hỗ trợ đơn giản giúp làm loãng dịch tiết, giúp bạn dễ thở hơn khi bị viêm xoang và cải thiện các triệu chứng như nghẹt mũi, đau vùng trán - thái dương. Bạn có thể thêm vào nước xông một vài giọt tinh dầu thiên nhiên như bạc hà hoặc khuynh diệp để tăng hiệu quả. Mỗi lần xông nên kéo dài 10-15 phút, thực hiện 1-2 lần/ngày.

Uống đủ nước và giữ ẩm không khí

Duy trì độ ẩm thích hợp cho cơ thể và môi trường sống có vai trò quan trọng trong kiểm soát triệu chứng viêm xoang. Người bệnh nên uống từ 2-2,5 lít nước mỗi ngày nhằm giúp niêm mạc mũi giữ được độ ẩm, hỗ trợ quá trình làm loãng dịch nhầy xoang. Ngoài ra, sử dụng máy tạo ẩm trong phòng, đặc biệt vào mùa khô hoặc khi sử dụng điều hòa, sẽ giúp duy trì độ ẩm không khí lý tưởng (40-60%).

Đảm bảo chế độ nghỉ ngơi hợp lý

Nghỉ ngơi đầy đủ giúp tăng cường sức đề kháng, hỗ trợ cơ thể chống lại viêm xoang hiệu quả hơn. Người bệnh nên tránh căng thẳng, ngủ đủ giấc và nên kê cao gối khi nằm để giảm áp lực lên các xoang và hỗ trợ dẫn lưu dịch tiết ra ngoài, từ đó cải thiện triệu chứng đau nhức, nghẹt mũi.

Những bước này đơn giản nhưng hiệu quả, giúp bạn kiểm soát triệu chứng ngay từ đầu khi bị viêm xoang.

Khi nào cần đến bác sĩ? Dấu hiệu viêm xoang đáng lo ngại

Không phải mọi trường hợp viêm xoang đều có thể tự điều trị tại nhà. Nếu bạn đang băn khoăn bị viêm xoang nên làm gì khi triệu chứng trở nên nghiêm trọng, hãy lưu ý những dấu hiệu sau đây - chúng có thể cảnh báo tình trạng nặng hoặc biến chứng và cần được khám chuyên khoa Tai Mũi Họng càng sớm càng tốt:

• Sốt cao kéo dài: Nếu sốt trên 38°C kéo dài hơn 3 ngày hoặc sốt tái phát nhiều lần, đây là dấu hiệu viêm xoang nặng, có thể do nhiễm khuẩn.
• Đau nhức dữ dội: Cảm giác đau ở vùng trán, gò má, hoặc quanh ổ mắt, đặc biệt nếu đi kèm sưng, đỏ vùng mặt, có thể là biểu hiện của viêm xoang cấp nặng hoặc có biến chứng tại chỗ (viêm mô tế bào quanh hốc mắt, viêm tĩnh mạch xoang hang…).
• Dịch mũi bất thường: Dịch mũi có màu vàng/xanh, đặc, có mùi hôi thường là dấu hiệu của nhiễm trùng xoang mủ và cần được điều trị y tế kịp thời.
• Nghẹt mũi, giảm hoặc mất khứu giác kéo dài: Nếu các triệu chứng này không cải thiện sau 10-14 ngày, có thể liên quan đến viêm xoang mạn tính hoặc các bất thường giải phẫu vùng mũi xoang (vẹo vách ngăn, polyp mũi…).

Viêm xoang nên uống thuốc gì?

Bị viêm xoang nên làm gì để giảm nhanh triệu chứng và điều trị hiệu quả? Một trong những bước quan trọng là sử dụng thuốc đúng cách và đúng chỉ định. Việc dùng thuốc cần được bác sĩ hướng dẫn cụ thể để đảm bảo an toàn và đạt hiệu quả điều trị tối ưu. Dưới đây là các nhóm thuốc thường được sử dụng trong điều trị viêm xoang:

Thuốc giảm đau và hạ sốt

Trong giai đoạn viêm xoang cấp, việc kiểm soát triệu chứng toàn thân như đau đầu và sốt là cần thiết để giúp người bệnh cảm thấy dễ chịu hơn và tránh suy kiệt.

• Paracetamol và thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) như ibuprofen thường được chỉ định để giảm đau đầu, đau vùng mặt và hạ sốt trong giai đoạn cấp.
• Lưu ý: Dùng đúng liều theo khuyến cáo, tránh lạm dụng vì có thể gây tác dụng phụ như tổn thương gan (với paracetamol) hoặc viêm loét dạ dày.

Thuốc co mạch và corticosteroid xịt mũi

Bị viêm xoang nên làm gì để giảm nghẹt mũi nhanh chóng và giảm viêm hiệu quả là thắc mắc của nhiều người. Việc sử dụng đúng cách các thuốc xịt mũi tại chỗ đóng vai trò quan trọng trong điều trị triệu chứng và hỗ trợ phục hồi chức năng dẫn lưu xoang.

• Thuốc co mạch mũi (ví dụ: oxymetazoline, xylometazoline) giúp giảm nghẹt mũi nhanh chóng bằng cách làm co mạch máu niêm mạc mũi. Tuy nhiên, chỉ nên dùng tối đa 3-5 ngày để tránh tình trạng "lệ thuộc thuốc" hoặc viêm mũi do thuốc.
• Corticosteroid xịt mũi (ví dụ: budesonide, fluticasone) là nhóm thuốc quan trọng trong điều trị viêm xoang, đặc biệt là thể dị ứng hoặc mạn tính. Thuốc có tác dụng chống viêm, giảm phù nề niêm mạc xoang, thường được dùng tối thiểu 1-2 tuần theo chỉ định.

Kháng sinh

Chỉ định sử dụng kháng sinh khi có bằng chứng viêm xoang do vi khuẩn, chẳng hạn khi bệnh nhân có sốt cao, dịch mũi mủ màu vàng/xanh, đau vùng xoang tăng dần sau 5-7 ngày khởi phát. Các kháng sinh thường dùng bao gồm:

• Amoxicillin hoặc Amoxicillin - Clavulanate.
• Cephalosporin thế hệ 2-3 (cefaclor, cefixime).
• Macrolide (azithromycin, clarithromycin) trong trường hợp dị ứng penicillin.
• Thời gian điều trị: Thường kéo dài từ 7-14 ngày tùy mức độ nặng và đáp ứng lâm sàng.
• Cảnh báo: Không tự ý sử dụng kháng sinh, vì có thể dẫn đến kháng thuốc và che lấp triệu chứng nhiễm trùng.

Phòng ngừa tái phát: Những thói quen nên xây dựng

Bị viêm xoang nên làm gì để ngăn bệnh tái phát? Bên cạnh việc điều trị đúng cách khi có triệu chứng cấp tính, việc duy trì các thói quen sinh hoạt khoa học đóng vai trò quan trọng trong việc giảm nguy cơ tái phát viêm xoang. Dưới đây là những biện pháp phòng ngừa đơn giản nhưng hiệu quả:

Vệ sinh mũi họng đúng cách

Chăm sóc mũi họng đúng cách mỗi ngày là chìa khóa giúp hạn chế viêm nhiễm lan rộng và ngăn ngừa viêm xoang tái phát. Để thực hiện điều này, người bệnh cần lưu ý:

• Thực hiện rửa mũi hàng ngày bằng nước muối sinh lý 0,9%, đặc biệt trong mùa khô, mùa lạnh hoặc khi tiếp xúc môi trường ô nhiễm.
• Sử dụng bình rửa mũi chuyên dụng, vệ sinh dụng cụ sạch sẽ sau mỗi lần dùng để tránh nguy cơ nhiễm khuẩn ngược.
• Kết hợp súc họng bằng nước muối loãng để phòng ngừa viêm nhiễm lan rộng từ họng lên xoang.

Giữ môi trường sống sạch, đủ ẩm

Môi trường sống có ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe mũi xoang. Việc duy trì không khí trong lành, độ ẩm ổn định và hạn chế tiếp xúc với các chất kích ứng sẽ giúp giảm nguy cơ tái phát viêm xoang. Một số biện pháp cụ thể bao gồm:

• Duy trì độ ẩm không khí từ 40-60% bằng máy tạo ẩm hoặc đơn giản là đặt một bát nước trong phòng, đặc biệt khi dùng máy lạnh hoặc vào mùa hanh khô.
• Tránh các tác nhân gây kích ứng mũi xoang như: khói thuốc lá, bụi mịn, hóa chất tẩy rửa, nước hoa nồng, phấn hoa…
• Đeo khẩu trang khi ra ngoài, đặc biệt tại các khu vực có mức độ ô nhiễm cao như Hà Nội, TP.HCM.

Chế độ sinh hoạt lành mạnh

Một lối sống khoa học và cân bằng đóng vai trò thiết yếu trong việc hỗ trợ điều trị cũng như phòng ngừa tái phát viêm xoang. Duy trì thể trạng tốt sẽ giúp hệ miễn dịch hoạt động hiệu quả hơn, hạn chế các đợt bùng phát. Cụ thể, người bệnh nên:

• Ngủ đủ giấc (7-8 giờ mỗi đêm), tránh thức khuya và làm việc quá sức.
• Tăng cường vận động thể chất phù hợp với sức khỏe (đi bộ, yoga, bơi lội) để nâng cao sức đề kháng.
• Dinh dưỡng hợp lý: Bổ sung thực phẩm giàu vitamin C, kẽm, selen giúp tăng cường miễn dịch như cam, chanh, bưởi, rau xanh, hạt óc chó, hạt bí.
• Hạn chế stress vì căng thẳng kéo dài có thể làm suy giảm hệ miễn dịch và làm nặng thêm triệu chứng viêm xoang.

Phát hiện và kiểm soát yếu tố dị ứng

Dị ứng là một trong những nguyên nhân phổ biến gây khởi phát hoặc làm nặng thêm viêm xoang, đặc biệt ở những người có cơ địa dị ứng. Việc xác định và loại bỏ hoặc hạn chế tiếp xúc với các dị nguyên sẽ giúp kiểm soát triệu chứng và giảm nguy cơ tái phát.

• Nếu nghi ngờ viêm xoang do dị ứng, nên xét nghiệm tìm dị nguyên (bụi nhà, lông động vật, phấn hoa...) để xác định và tránh tiếp xúc.
• Sử dụng thuốc chống dị ứng (antihistamine) theo hướng dẫn bác sĩ nếu không thể tránh hoàn toàn dị nguyên.
• Vệ sinh ga gối, rèm cửa thường xuyên; sử dụng máy lọc không khí nếu sống trong môi trường bụi mịn hoặc có thú cưng trong nhà.

Những thói quen này không chỉ giúp phòng ngừa viêm xoang mà còn cải thiện sức khỏe nói chung.

Bị viêm xoang nên làm gì ngay lập tức? Hãy bắt đầu bằng cách rửa mũi bằng nước muối, xông hơi, uống đủ nước, giữ ẩm không khí và nghỉ ngơi hợp lý. Nếu xuất hiện dấu hiệu nghiêm trọng như sốt cao, dịch mũi mủ, đau nhức kéo dài hoặc, cần thăm khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Điều trị đúng cách kết hợp với phòng ngừa lâu dài - từ vệ sinh mũi họng, giữ môi trường sạch, đến xây dựng lối sống lành mạnh - là chìa khóa để kiểm soát triệu chứng, hạn chế tái phát và nâng cao chất lượng cuộc sống. Hãy chủ động chăm sóc sức khỏe để nói lời tạm biệt với viêm xoang!