Viêm xoang mạn: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị hiệu quả

Vậy viêm xoang mạn là gì? Nguyên nhân gây viêm xoang mạn bao gồm những nguyên nhân nào? Triệu chứng nhận biết và hướng điều trị ra sao? Theo dõi ngay bài viết dưới đây của Tiêm chủng Long Châu để có được lời giải đáp bạn nhé.

Viêm xoang mạn là gì?

Viêm xoang mạn là tình trạng viêm niêm mạc xoang kéo dài trên 12 tuần, thường do viêm xoang cấp không được điều trị dứt điểm hoặc các yếu tố kích thích dai dẳng. 

Bạn cần phân biệt viêm xoang mạn với viêm xoang cấp và viêm xoang dị ứng. Nếu như viêm xoang cấp kéo dài dưới 4 tuần, thường do virus hoặc vi khuẩn thì viêm xoang mạn lại thường dai dẳng, tái phát nhiều lần. Khác với viêm xoang dị ứng, viêm xoang mạn thường liên quan đến nhiễm trùng kéo dài hoặc cấu trúc mũi bất thường còn viêm xoang dị ứng liên quan đến phản ứng với dị nguyên như phấn hoa…

Đối tượng có nguy cơ cao mắc viêm xoang mạn là người lớn, người có bệnh nền (hen, tiểu đường) hoặc tiếp xúc lâu dài với môi trường ô nhiễm.

Cơ chế và các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc viêm xoang mạn

Hiểu rõ nguyên nhân và cơ chế gây bệnh là bước đầu tiên để kiểm soát viêm xoang mạn hiệu quả.

Về cơ chế hình thành viêm xoang mạn

Khi các xoang bị viêm, nếu không được xử lý sẽ dẫn đến sự tắc nghẽn lỗ thông xoang, khiến dịch nhầy tích tụ. Dịch nhầy ứ đọng tạo môi trường cho vi khuẩn, nấm phát triển, gây viêm kéo dài. Tình trạng này làm tổn thương niêm mạc dẫn đến viêm mạn tính, khó phục hồi.

Về các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc viêm xoang mạn

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc viêm xoang mạn bao gồm:

Viêm xoang cấp không điều trị triệt để: Đây là nguyên nhân hàng đầu. Nhiều người bệnh tự ý ngưng thuốc khi thấy triệu chứng thuyên giảm hoặc không tuân thủ đủ liều lượng và thời gian điều trị kháng sinh dẫn đến vi khuẩn không bị tiêu diệt hoàn toàn và tiếp tục gây viêm dai dẳng.

Môi trường ô nhiễm:

• Khói bụi, bụi mịn PM2.5: Các hạt bụi li ti này dễ dàng xâm nhập vào đường hô hấp, gây kích ứng và viêm niêm mạc mũi xoang.
• Hóa chất độc hại: Khói thuốc lá (chủ động và thụ động), hóa chất công nghiệp, khói bếp, chất tẩy rửa mạnh có thể gây tổn thương niêm mạc, làm suy yếu hàng rào bảo vệ tự nhiên của đường hô hấp.
• Nấm mốc: Môi trường ẩm ướt trong nhà, đặc biệt ở các khu vực có độ ẩm cao, tạo điều kiện cho nấm mốc phát triển. Bào tử nấm có thể gây kích ứng và phản ứng viêm dị ứng ở đường hô hấp, góp phần vào viêm xoang mạn.

Cấu trúc mũi bất thường:

• Vẹo vách ngăn mũi: Vách ngăn mũi bị vẹo làm hẹp một bên khoang mũi, gây cản trở lưu thông không khí và thoát dịch từ xoang.
• Polyp mũi: Là các khối u lành tính hình thành do viêm mạn tính, có thể chặn đứng lỗ thông xoang, gây ứ đọng dịch.
• Phì đại cuốn mũi: Cuốn mũi quá lớn cũng có thể gây tắc nghẽn tương tự.
• Hẹp lỗ thông xoang: Bẩm sinh hoặc do viêm sưng.

Hệ miễn dịch suy yếu:

• Người cao tuổi: Hệ miễn dịch tự nhiên suy giảm theo tuổi tác.
• Người mắc bệnh mạn tính: Hen suyễn, đái tháo đường, bệnh thận mạn tính, bệnh tim mạch có thể ảnh hưởng đến khả năng miễn dịch.
• Các bệnh suy giảm miễn dịch: HIV/AIDS, hóa trị liệu ung thư, sử dụng thuốc ức chế miễn dịch làm cơ thể dễ bị nhiễm trùng hơn.

Khí hậu nóng ẩm: Đặc biệt ở các nước nhiệt đới như Việt Nam, khí hậu nóng ẩm tạo điều kiện thuận lợi cho nấm mốc, vi khuẩn phát triển mạnh, làm tăng nguy cơ viêm nhiễm đường hô hấp trên, bao gồm xoang.

Dị ứng không được kiểm soát: Các phản ứng dị ứng kéo dài làm niêm mạc mũi xoang luôn trong tình trạng viêm, dễ dẫn đến bội nhiễm và mạn tính hóa.

Trào ngược dạ dày thực quản (GERD): Axit từ dạ dày trào ngược lên thực quản và có thể kích thích niêm mạc họng, thanh quản và thậm chí cả mũi xoang, gây viêm và làm nặng thêm tình trạng viêm xoang mạn.

Triệu chứng viêm xoang mạn

Nhận biết sớm triệu chứng là chìa khóa để ngăn viêm xoang mạn tiến triển nặng hơn. Dưới đây là những triệu chứng bạn có thể phải đối mặt nếu không may bị viêm xoang mạn:

• Nghẹt mũi kéo dài: Đây là một trong những triệu chứng phổ biến và khó chịu nhất. Người bệnh có thể cảm thấy khó thở bằng mũi, cảm giác tắc nghẽn liên tục, dai dẳng. Tình trạng này có thể nặng hơn vào ban đêm hoặc khi thời tiết thay đổi.
• Chảy mũi đặc, có mủ: Dịch mũi màu vàng hoặc xanh, đôi khi có mùi hôi khó chịu.
• Đau nhức âm ỉ: Cơn đau do viêm xoang mạn thường không dữ dội như viêm xoang cấp tính mà là cảm giác đau âm ỉ, nặng tức tập trung ở vùng trán, má, quanh mắt, tăng khi cúi đầu hoặc thay đổi tư thế.
• Mệt mỏi, giảm khứu giác: Tình trạng viêm nhiễm kéo dài, cùng với các triệu chứng khó chịu như nghẹt mũi, mất ngủ, đau nhức, khiến người bệnh luôn cảm thấy mệt mỏi, uể oải, giảm khả năng tập trung. Bên cạnh đó, viêm và phù nề niêm mạc xoang cùng với sự tích tụ dịch nhầy, cản trở các phân tử mùi tiếp cận với các thụ thể khứu giác. Điều này dẫn đến khả năng ngửi mùi giảm sút đáng kể hoặc thậm chí mất hoàn toàn.
• Ho mạn tính: Dịch mũi chảy xuống họng (chảy mũi sau) kích thích niêm mạc họng, gây ra phản xạ ho. Cơn ho thường kéo dài, dai dẳng, đặc biệt nặng hơn vào ban đêm khi nằm. 

Phương pháp điều trị viêm xoang mạn hiệu quả và an toàn

Để kiểm soát viêm xoang mạn, người bệnh cần kết hợp điều trị triệu chứng, xử lý nguyên nhân và ngăn tái phát. Dưới đây là các phương pháp được khuyến nghị trong điều trị viêm xoang mạn, bạn đọc có thể tham khảo:

Điều trị triệu chứng

Các giải pháp sau giúp giảm triệu chứng của viêm xoang mạn có thể kể đến như:

• Rửa mũi bằng nước muối sinh lý: Phương pháp này giúp sạch dịch nhầy và vi khuẩn. Bạn nên thực hiện rửa mũi 2 - 3 lần/ngày.
• Thuốc xịt mũi corticoid tại chỗ: Các loại thuốc xịt mũi corticoid như Fluticasone, Mometasone… có thể được chỉ định để giảm viêm niêm mạc. Điều bạn cần làm là tuân thủ theo chỉ định bác sĩ, tuyệt đối không tự ý sử dụng thuốc khi không có chỉ định từ bác sĩ.
• Thuốc giảm đau: Paracetamol hoặc ibuprofen có thể được chỉ định để giảm nhức đầu, đau vùng xoang.

Điều trị nguyên nhân

Để giải quyết tận gốc viêm xoang mạn bạn có thể áp dụng các biện pháp sau:

• Kháng sinh kéo dài: Sử dụng kháng sinh Amoxicillin-clavulanate, doxycycline… trong vòng 2 - 4 tuần nếu có nhiễm khuẩn, theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Phẫu thuật nội soi xoang: Áp dụng khi có polyp, vẹo vách ngăn hoặc không đáp ứng điều trị nội khoa. Phương pháp này giúp làm sạch xoang.
• Điều trị bệnh nền: Kiểm soát hen, tiểu đường để giảm nguy cơ viêm xoang tái phát.

Phòng ngừa viêm xoang mạn tái phát

Phòng ngừa là chìa khóa để giảm nguy cơ tái phát viêm xoang mạn. Dưới đây là những thói quen và giải pháp bạn nên áp dụng để phòng ngừa căn bệnh viêm xoang mạn:

• Vệ sinh mũi hàng ngày: Rửa mũi bằng nước muối sinh lý 0,9%, 1 - 2 lần/ngày để loại bỏ dịch nhầy, vi khuẩn.
• Giữ môi trường sống sạch sẽ: Thường xuyên dọn dẹp nhà cửa để loại bỏ bụi bẩn và nấm mốc. Nếu cần thiết, bạn có thể cân nhắc việc sử dụng máy lọc không khí.
• Tránh tác nhân kích thích: Đeo khẩu trang khi ra ngoài, hạn chế tiếp xúc khói bụi, thuốc lá, hóa chất.
• Tăng cường miễn dịch: Một hệ miễn dịch khỏe mạnh là hàng rào bảo vệ tốt nhất chống lại nhiễm trùng và viêm nhiễm. Để có được hệ miễn dịch khỏe mạnh, bạn nên tập thể dục đều đặn ít nhất 30 phút mỗi ngày và 5 ngày mỗi tuần; ngủ đủ giấc, duy trì chế độ ăn uống lành mạnh và kiểm soát stress…
• Điều trị viêm xoang cấp triệt để: Ngay khi có dấu hiệu của viêm xoang cấp, bạn cần đi khám bác sĩ và tuân thủ tuyệt đối phác đồ điều trị. Không tự ý ngưng thuốc khi triệu chứng vừa thuyên giảm để tránh bệnh chuyển sang giai đoạn mạn tính.
• Tiêm vắc xin phế cầu: Phế cầu khuẩn là nguyên nhân hàng đầu gây ra viêm phổi, viêm tai giữa và viêm xoang cấp tính. Tiêm vắc xin phế cầu giúp bảo vệ cơ thể khỏi các bệnh nhiễm trùng do phế cầu, từ đó gián tiếp giảm nguy cơ viêm xoang mạn tính do bội nhiễm vi khuẩn. Vắc xin phế cầu có vai trò quan trọng trong việc tăng cường bảo vệ hệ hô hấp lâu dài, hạn chế biến chứng của viêm xoang mạn.

Viêm xoang mạn là một bệnh lý dai dẳng, ảnh hưởng không nhỏ đến cuộc sống người bệnh. Việc hiểu rõ cơ chế, nhận biết triệu chứng đặc trưng và điều trị đúng cách sẽ giúp người bệnh tránh được những ảnh hưởng kéo dài, cải thiện chất lượng cuộc sống. Đặc biệt, tiêm vắc xin phế cầu định kỳ có thể giảm nguy cơ bội nhiễm vi khuẩn – một biến chứng phổ biến của viêm xoang mạn. Nếu bạn hoặc người thân thường xuyên gặp các triệu chứng như nghẹt mũi, đau đầu âm ỉ, chảy mũi đặc – đừng chủ quan. Hãy liên hệ đến Trung tâm Tiêm chủng Long Châu để được tư vấn và hỗ trợ đăng ký tiêm chủng ngay hôm nay bạn nhé.