Bị ngứa khắp người khi mang thai 3 tháng cuối: Nguyên nhân và cách xử lý

Bạn có thể nghĩ ngứa da là chuyện bình thường khi bụng bầu căng ra, nhưng đôi khi nó có thể báo hiệu các vấn đề y tế cần được chăm sóc. Ba tháng cuối tức khoảng tuần 28 đến tuần 40 là thời điểm mà các thay đổi về hormon, tuần hoàn máu, hoạt động gan thận và da đều tối ưu có thể làm triệu chứng ngứa tăng lên. Việc nắm rõ khi nào là ngứa bình thường và khi nào cần thăm khám là rất quan trọng để bảo đảm sức khỏe cho mẹ và thai nhi.

Vì sao bị ngứa khắp người khi mang thai 3 tháng cuối?

Ngứa khi mang thai là gì?

Ngứa khắp người là cảm giác râm ran, muốn gãi liên tục trên da, đôi khi kèm theo da khô, bong tróc nhẹ, hoặc da nổi mẩn đỏ. Tình trạng này thường bắt đầu ở vùng bụng, sau đó lan ra ngực, đùi, cánh tay hoặc toàn thân. Mức độ ngứa có thể nhẹ hoặc nặng, tùy vào nguyên nhân và cơ địa của từng mẹ.

Nguyên nhân phổ biến khiến mẹ bầu bị ngứa khắp người khi mang thai 3 tháng cuối

Thay đổi hormone trong thai kỳ

• Khi mang thai, cơ thể mẹ sản sinh nhiều estrogen và progesterone, làm thay đổi lưu thông máu và hoạt động của gan, mật. Những thay đổi này khiến da trở nên nhạy cảm hơn, dễ bị khô, kích ứng hoặc ngứa rát nhẹ.
• Nhiều mẹ cảm thấy ngứa tăng lên rõ rệt vào buổi tối, do tuần hoàn máu và hormone thay đổi trong ngày.

Da bị căng giãn quá mức

Trong 3 tháng cuối, bụng mẹ lớn nhanh, da vùng bụng bị kéo giãn mạnh, khiến lớp dầu tự nhiên trên da bị mất đi. Kết quả là da trở nên khô, nứt nhẹ và dễ ngứa. Đây là nguyên nhân phổ biến nhất và thường đi kèm với rạn da ở bụng, hông hoặc đùi.

Các nguyên nhân bệnh lý đặc hiệu trong thai kỳ 

Không phải trường hợp nào cũng chỉ là ngứa sinh lý. Một số mẹ có thể gặp bệnh lý đặc biệt trong thai kỳ, cần được khám và điều trị đúng cách:

Ứ mật trong thai kỳ 

Thường xuất hiện vào cuối thai kỳ (tháng 7 đến 9). Triệu chứng đặc trưng là ngứa dữ dội ở lòng bàn tay, lòng bàn chân, sau đó lan ra toàn thân nhưng không nổi mẩn rõ rệt, có thể kèm vàng da, nước tiểu sậm, mệt mỏi hoặc buồn nôn.

Đây là tình trạng liên quan đến gan, mật và có thể ảnh hưởng đến thai nhi, vì vậy mẹ cần đi khám sớm để xét nghiệm men gan và acid mật.

Bệnh da đặc hiệu khi mang thai

• Phát ban mề đay và mảng đỏ ngứa khi mang thai: Thường xuất hiện ở vùng bụng, sau lan ra đùi và tay, gây ngứa rát, nổi ban đỏ hoặc mụn nhỏ.
• Eczema thai kỳ: Da khô, bong vảy, có thể nứt và ngứa dữ dội.
• Pemphigoid gestationis: Ít gặp hơn, gây mụn nước nhỏ li ti, ngứa nhiều, cần điều trị chuyên khoa da liễu.

Yếu tố làm tăng nguy cơ bị ngứa khắp người khi mang thai 3 tháng cuối

Không phải mẹ nào cũng bị ngứa, nhưng nguy cơ cao hơn nếu mẹ:

• Mang thai lần đầu hoặc mang đa thai.
• Tăng cân nhanh trong giai đoạn cuối thai kỳ.
• Sống ở nơi khí hậu nóng ẩm, da dễ đổ mồ hôi, gây kích ứng.
• Có tiền sử bệnh gan hoặc rối loạn chuyển hóa.

Ảnh hưởng sức khỏe và những dấu hiệu cần đi khám khi bị ngứa khắp người khi mang thai 3 tháng cuối

Ảnh hưởng đối với mẹ và thai nhi

• Đối với mẹ: Mất ngủ, giảm chất lượng cuộc sống, stress, nguy cơ rối loạn giấc ngủ, nhiễm trùng da nếu gãi mạnh. Ngứa dữ dội có thể khiến bạn cáu kỉnh, mệt mỏi suốt ngày.
• Đối với thai nhi: Nếu ngứa do ICP, có thể tăng nguy cơ sinh non, suy thai, thai lưu. Đây là lý do chúng ta phải cảnh giác.

Khi nào mẹ bầu nên đi khám bác sĩ?

Không phải cơn ngứa nào trong thai kỳ cũng nguy hiểm, nhưng một số dấu hiệu đặc biệt có thể báo hiệu vấn đề về gan, mật hoặc bệnh da đặc hiệu khi mang thai. Mẹ bầu bị ngứa khắp người khi mang thai 3 tháng cuối cần đặc biệt chú ý và đi khám ngay nếu gặp các triệu chứng sau:

• Ngứa dữ dội, lan khắp người, đặc biệt là ở lòng bàn tay hoặc lòng bàn chân, nhưng không nổi mẩn rõ rệt. Đây có thể là dấu hiệu của ứ mật trong thai kỳ (ICP), là một bệnh lý cần được xét nghiệm acid mật và kiểm tra chức năng gan ngay lập tức.
• Da hoặc mắt chuyển vàng, nước tiểu sẫm màu, phân nhạt hoặc bạc màu. Những biểu hiện này gợi ý gan đang bị tổn thương, có thể do ứ mật thai kỳ nặng.
• Xuất hiện ban đỏ, mụn nhỏ, mụn nước hoặc sẩn ngứa, lan nhanh ra bụng, đùi hoặc tay. Đây có thể là các bệnh da đặc hiệu trong thai kỳ như PUPPP hay pemphigoid gestationis, cần được khám chuyên khoa da liễu hoặc sản khoa để điều trị đúng cách.
• Sốt, mệt mỏi, đau vùng hạ sườn phải hoặc cảm giác đau âm ỉ kéo dài. Những dấu hiệu này có thể cho thấy bệnh lý gan hoặc viêm gan đi kèm, cần được kiểm tra y tế ngay.

Nếu mẹ chỉ bị ngứa nhẹ, da hơi khô hoặc căng do giãn nở tự nhiên, có thể tự chăm sóc tại nhà bằng cách dưỡng ẩm, mặc đồ thoáng mát và uống nhiều nước.

Nhưng nếu có bất kỳ dấu hiệu nào kể trên, hãy đến bác sĩ sản khoa trong vòng 24 giờ để được xét nghiệm và xử trí kịp thời vì ức chế gan mật kéo dài có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của cả mẹ và thai nhi.

Cách xử lý và phòng ngừa khi bị ngứa khắp người khi mang thai 3 tháng cuối

Phương pháp xử lý tại nhà 

• Dưỡng ẩm da thường xuyên: Dùng kem dưỡng không mùi, không cồn, thoa 2 đến 3 lần/ngày, nhất là sau khi tắm để khóa ẩm. Ưu tiên sản phẩm dành cho da nhạy cảm hoặc bà bầu.
• Tắm đúng cách: Tắm nước ấm vừa phải, không tắm quá nóng và không chà xát mạnh, có thể thêm bột yến mạch hoặc muối tắm dịu nhẹ vào nước để làm dịu da ngay.
• Trang phục thoáng mát: Mặc quần áo rộng, mềm, chất liệu cotton hoặc bamboo. Tránh mặc đồ len hoặc vải tổng hợp gây bí và kích ứng da.
• Giữ cơ thể đủ nước: Uống 2 đến 3 lít nước mỗi ngày, tăng độ ẩm phòng bằng máy tạo ẩm nếu không khí khô. Khi da đủ nước, tình trạng ngứa sẽ giảm rõ rệt.
• Tránh nóng và mồ hôi nhiều: Ở Việt Nam, khí hậu nóng ẩm dễ làm ngứa nặng hơn. Hãy ở nơi thoáng mát, bật quạt nhẹ hoặc điều hòa vừa phải.

Can thiệp y tế khi cần

Nếu cơn ngứa kéo dài, lan rộng hoặc kèm dấu hiệu bất thường, mẹ nên đến bác sĩ sản khoa để kiểm tra. Các bước can thiệp thường gồm:

• Xét nghiệm chức năng gan, kiểm tra acid mật nếu nghi ngờ ứ mật thai kỳ (ICP).
• Dùng thuốc bôi ngoài da như kem chứa steroid nhẹ hoặc thuốc kháng histamine theo chỉ định bác sĩ, không tự ý mua dùng.
• Theo dõi thai nhi định kỳ như siêu âm, đo tim thai, theo dõi cử động thai nếu có bệnh lý đi kèm.

Phòng ngừa lâu dài

• Dưỡng da sớm: Bắt đầu thoa kem dưỡng ngay từ tháng thứ 5 của thai kỳ, khi da bắt đầu căng lên.
• Ăn uống lành mạnh: Bổ sung omega-3, vitamin E từ cá hồi, hạt óc chó, dầu oliu…, giúp da khỏe hơn.
• Theo dõi bệnh lý cá nhân: Nếu có tiền sử bệnh gan, mỡ máu cao hoặc dùng thuốc ảnh hưởng gan, nên trao đổi với bác sĩ sớm để được theo dõi sát.

Bị ngứa khắp người khi mang thai 3 tháng cuối phần lớn là bình thường, nhưng đôi khi cũng là dấu hiệu cảnh báo bệnh gan, mật. Mẹ bầu nên lắng nghe cơ thể, chăm sóc da nhẹ nhàng, và đi khám khi có dấu hiệu bất thường như ngứa dữ dội, vàng da, nước tiểu sẫm màu. Với chế độ chăm sóc đúng cách, mẹ sẽ giảm ngứa hiệu quả, ngủ ngon hơn và chuẩn bị sẵn sàng cho ngày đón bé yêu bình an!