Bệnh gút kiêng ăn gì và nên ăn gì để kiểm soát bệnh hiệu quả?

Theo các chuyên gia của Viện Dinh dưỡng Quốc gia, việc kiểm soát bệnh gút hiệu quả không chỉ phụ thuộc vào thuốc mà còn nằm ở chế độ ăn hợp lý. Khi ăn nhiều thực phẩm chứa purin hoặc fructose, nồng độ axit uric trong máu tăng cao, dẫn đến sưng đau khớp. Ngược lại, chế độ ăn thanh đạm, ít purin giúp giảm nguy cơ bùng phát cơn gút cấp. Bài viết dưới đây sẽ  giúp bạn hiểu rõ bệnh gút nên kiêng ăn gì và nên ăn gì để kiểm soát bệnh tốt hơn.

Người mắc bệnh gút kiêng ăn gì?

Khi nhắc đến câu hỏi “Bệnh gút nên kiêng ăn gì?”, các chuyên gia dinh dưỡng luôn nhấn mạnh đến việc tránh thực phẩm giàu purin, fructose và chất béo bão hòa. Đây là ba nhóm dinh dưỡng chính làm tăng nồng độ axit uric trong máu và gây viêm khớp.

Thịt đỏ và nội tạng động vật

Các loại thịt đỏ như bò, dê, cừu, heo chứa lượng purin cao. Đặc biệt, nội tạng động vật (gan, tim, thận, óc, dạ dày) là “thủ phạm” chính làm tăng nhanh axit uric. Ăn nhiều nhóm thực phẩm này không chỉ gây đau khớp mà còn làm tăng nguy cơ sỏi thận, tăng huyết áp. Người bị gút chỉ nên ăn thịt đỏ tối đa 2 lần/tuần, mỗi lần không quá 100g, và nên ưu tiên các cách chế biến đơn giản như luộc, hấp, kho nhạt thay vì nướng, chiên hoặc xào nhiều dầu.

Hải sản có vỏ và cá béo

Hải sản như tôm, cua, sò, cá trích, cá mòi, cá cơm là nhóm thực phẩm có hàm lượng purin cao. Dù giàu dinh dưỡng, chúng lại dễ kích thích cơn gút cấp bùng phát. Ngay cả các loại cá béo như cá hồi, cá thu, cá ngừ,... tuy tốt cho tim mạch nhưng vẫn chứa purin ở mức trung bình, người bệnh chỉ nên ăn 1 – 2 lần/tuần, tránh ăn liên tục trong nhiều ngày.

Thực phẩm và đồ uống chứa nhiều đường fructose

Đường fructose có trong nước ngọt có gas, nước ép đóng chai, siro, bánh kẹo, nước tăng lực hay các món tráng miệng công nghiệp. Khi dung nạp nhiều fructose, gan sẽ tăng tổng hợp axit uric, khiến nồng độ trong máu tăng cao, thậm chí gây bệnh tiểu đường. Người bệnh nên thay thế đồ uống ngọt bằng nước lọc, nước khoáng kiềm hoặc nước chanh pha loãng. Những loại nước này vừa giúp thanh lọc cơ thể, vừa hỗ trợ đào thải axit uric qua nước tiểu.

Rượu bia và các loại đồ uống có cồn

Bia được xem là “kẻ thù số một” của người bị gút. Các nghiên cứu cho thấy người uống bia thường xuyên có nguy cơ tái phát gút cao gấp 2,5 lần so với người không uống. Rượu mạnh cũng không kém phần nguy hiểm vì làm giảm khả năng đào thải axit uric của thận. Do đó, người bệnh cần tránh hoàn toàn bia rượu và đồ uống có cồn để bảo vệ sức khỏe khớp và gan thận.

Thực phẩm chiên rán, nhiều dầu mỡ

Các món chiên, xào, thức ăn nhanh, xúc xích, thịt xông khói chứa nhiều chất béo bão hòa. Loại chất béo này gây viêm khớp, tăng cholesterol và làm giảm khả năng đào thải axit uric. Người bệnh gút nên giảm tối đa nhóm thực phẩm này để hạn chế các cơn đau khớp cấp tính.

Những thực phẩm nên hạn chế khi bị gút

Không phải thực phẩm nào chứa purin cũng cần kiêng hoàn toàn. Một số loại vẫn có thể ăn với lượng vừa phải để đảm bảo cơ thể đủ chất.

• Thịt gia cầm (gà, vịt, ngan): Chứa purin mức trung bình, nên ăn 2 – 3 lần/tuần, mỗi lần dưới 100g.
• Một số loại cá (cá hồi, cá thu): Có thể ăn lượng nhỏ, luân phiên thay đổi, tránh ăn liên tục nhiều ngày.
• Rau chứa purin trung bình như măng tây, nấm, đậu Hà Lan: Không cần kiêng tuyệt đối nhưng chỉ nên ăn ít, tối đa 2 lần/tuần.
• Đường tinh luyện, bánh ngọt, kẹo: Nên hạn chế vì làm tăng insulin máu, gián tiếp khiến axit uric tăng cao.

Lưu ý quan trọng: Người bệnh gút không nên nhịn ăn hoặc ăn kiêng khem quá mức. Khi cơ thể thiếu năng lượng hay bị suy dinh dưỡng, quá trình phân giải protein nội sinh sẽ diễn ra, làm tăng axit uric nội sinh và khiến bệnh nặng hơn. Hãy duy trì chế độ ăn đa dạng, đầy đủ dinh dưỡng nhưng đúng liều lượng.

Người bị bệnh gút nên ăn gì để hỗ trợ điều trị bệnh?

Việc bổ sung thực phẩm có lợi giúp trung hòa axit uric và giảm viêm là rất quan trọng.

Thực phẩm ít purin, giàu chất xơ

Các loại rau xanh như cải bó xôi, rau muống, bắp cải, bí xanh, dưa leo,… không chỉ cung cấp chất xơ mà còn giúp tăng đào thải axit uric qua đường tiểu. Bên cạnh đó, các loại củ quả tươi như cà rốt, khoai lang, bí đỏ cung cấp vitamin A, E và chất chống oxy hóa, giúp giảm viêm và bảo vệ tế bào khớp.

Ngũ cốc nguyên hạt và thực vật giàu protein

Yến mạch, gạo lứt, hạt chia, đậu nành, đậu phụ là nguồn năng lượng lành mạnh, thay thế cho thịt. Đặc biệt, đậu phụ và sữa đậu nành là lựa chọn tốt, không làm tăng axit uric.

Sữa ít béo và sản phẩm từ sữa

Nhiều nghiên cứu chỉ ra sữa ít béo giúp hạ axit uric nhờ tăng thải urat qua nước tiểu. Người bệnh nên dùng 1 – 2 ly sữa tách béo mỗi ngày hoặc 1 hộp sữa chua không đường.

Uống đủ nước mỗi ngày

Uống ít nhất 2 – 3 lít nước mỗi ngày sẽ giúp pha loãng axit uric, ngăn hình thành tinh thể urat tại khớp. Nước lọc, nước chanh loãng hoặc nước khoáng kiềm đều rất có lợi cho sức khỏe.

Trái cây giàu vitamin C

Cam, chanh, ổi, kiwi, dâu tây là nguồn vitamin C tự nhiên giúp giảm nồng độ axit uric máu. Nghiên cứu cho thấy, người bổ sung vitamin C đều đặn mỗi ngày có thể giảm nguy cơ tái phát gút đến 40%. Ngoài ra, vitamin C còn giúp phục hồi mô khớp, tăng sức đề kháng và hạn chế viêm nhiễm.

Gợi ý thực đơn trong ngày cho người bị gút 

Một thực đơn cân bằng giúp người bệnh vừa đủ dinh dưỡng, vừa kiểm soát được nồng độ axit uric:

• Bữa sáng: Cháo yến mạch + 1 ly sữa ít béo.
• Bữa trưa: Cơm gạo lứt + canh rau cải + đậu phụ kho nấm.
• Bữa tối: Cá hấp rau củ + 1 ly nước chanh pha loãng.
• Giữa buổi: Ổi hoặc dâu tây tươi.

Tránh ăn đêm, uống nhiều nước sau bữa ăn và vận động nhẹ nhàng sau mỗi bữa sẽ giúp tăng chuyển hóa năng lượng.

Những lưu ý trong sinh hoạt giúp kiểm soát bệnh gút lâu dài

Ngoài việc nắm rõ bệnh gút nên kiêng ăn gì và nên ăn gì, người bệnh cần duy trì lối sống lành mạnh để ngăn tái phát.

• Duy trì cân nặng hợp lý: Thừa cân, béo phì khiến cơ thể sản sinh nhiều axit uric và tăng áp lực lên các khớp, đặc biệt là khớp gối và ngón chân cái.
• Tập thể dục nhẹ nhàng: Đi bộ, yoga, đạp xe hoặc bơi lội khoảng 30 phút mỗi ngày giúp tăng tuần hoàn, cải thiện chức năng khớp.
• Tránh thức khuya, hạn chế stress: Căng thẳng, thiếu ngủ, mất ngủ có thể kích hoạt phản ứng viêm và làm tăng nguy cơ tái phát gút cấp.
• Khám định kỳ: Nên kiểm tra nồng độ axit uric máu 3 – 6 tháng/lần để theo dõi diễn tiến bệnh và điều chỉnh chế độ ăn phù hợp.
• Tuân thủ điều trị của bác sĩ: Nếu đang dùng thuốc hạ axit uric, cần uống đúng liều, đúng giờ và không tự ý ngừng thuốc khi thấy đỡ đau.

Việc kết hợp giữa chế độ ăn khoa học, vận động hợp lý và theo dõi sức khỏe định kỳ có thể giúp giảm hơn 60% nguy cơ tái phát bệnh gút trong vòng 1 năm.

Chế độ ăn uống đóng vai trò rất quan trọng trong việc kiểm soát bệnh gút. Người bệnh cần tránh thực phẩm giàu purin như thịt đỏ, nội tạng, hải sản, bia rượu và đồ ngọt có fructose, đồng thời tăng cường rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt, sữa ít béo để hỗ trợ đào thải axit uric ra khỏi cơ thể.

Song song với đó, hãy duy trì cân nặng hợp lý, tập thể dục thường xuyên, uống đủ nước và giữ tinh thần thoải mái. Khi thực hiện tốt những nguyên tắc này, người bệnh có thể sống khỏe mạnh, giảm đau đớn và ngăn ngừa tái phát gút hiệu quả. Hy vọng bài viết đã giúp bạn hiểu rõ hơn bệnh gút nên ăn gì, kiêng gì, từ đó tự tin xây dựng thực đơn lành mạnh và bền vững cho bản thân cũng như người thân trong gia đình.