Zona ở tai: Nhận biết triệu chứng sớm và cách xử lý để ngăn biến chứng nguy hiểm

Zona thần kinh, do virus Varicella - Zoster gây ra, thường xuất hiện ở thân mình, tay hoặc chân, nhưng khi xảy ra ở tai, bệnh trở nên đặc biệt nghiêm trọng. Zona ở tai, còn gọi là herpes zoster oticus, có thể ảnh hưởng đến dây thần kinh số VII (thần kinh mặt) và số VIII (thần kinh thính giác - tiền đình), gây đau đớn, liệt mặt hoặc mất thính lực nếu không được điều trị kịp thời. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết để bạn chủ động chăm sóc sức khỏe.

Zona ở tai là bệnh gì? Dấu hiệu cảnh báo cần biết

Câu hỏi zona ở tai là gì thường được đặt ra khi người bệnh xuất hiện những triệu chứng lạ ở vùng tai, đi kèm cảm giác đau và tổn thương da

Zona ở tai là gì? Cơ chế hình thành bệnh

Bệnh zona tai, còn gọi là herpes zoster oticus, xảy ra khi virus Varicella - Zoster (tác nhân gây bệnh thủy đậu) tái hoạt động tại các hạch thần kinh vùng tai, đặc biệt là hạch gối liên quan đến dây thần kinh VI và dây thần kinh VIII. Trường hợp virus gây viêm cả hai dây thần kinh này có thể dẫn đến bệnh zona thần kinh ở tai, còn gọi là hội chứng Ramsay Hunt. Khi hệ miễn dịch suy yếu - do tuổi tác, stress kéo dài hoặc bệnh nền mạn tính - virus bùng phát, gây tổn thương da và ảnh hưởng chức năng nghe, vận động mặt, thậm chí cả thăng bằng.

Triệu chứng zona ở tai dễ nhận biết

Triệu chứng zona ở tai thường xuất hiện một cách rõ ràng, bắt đầu bằng cảm giác đau sâu hoặc bỏng rát quanh tai, có thể lan ra thái dương, cổ hoặc một bên đầu. Sau đó 1 - 3 ngày, người bệnh sẽ thấy mụn nước nhỏ, đỏ rộp mọc thành cụm ở trong ống tai, vành tai hoặc vùng da lân cận. Ngoài tổn thương da, người bệnh còn có thể gặp các biểu hiện toàn thân như sốt nhẹ, nhức đầu, chóng mặt hoặc mất thăng bằng. Trong nhiều trường hợp, virus gây ảnh hưởng trực tiếp đến dây thần kinh mặt, khiến cơ mặt một bên yếu hoặc liệt: mắt không nhắm kín, miệng méo lệch, cười không đối xứng. Suy giảm hoặc mất thính lực cũng là biến chứng zona thần kinh ở tai cần được lưu ý.

Biến chứng nguy hiểm của zona ở tai nếu không điều trị kịp thời

Zona ở tai tiềm ẩn nhiều biến chứng nghiêm trọng, đặc biệt do vị trí gần các dây thần kinh quan trọng. Dưới đây là những rủi ro cần biết khi mắc zona ở tai.

Biến chứng tại chỗ do zona ở tai

Khi không chăm sóc đúng cách, triệu chứng zona ở tai có thể diễn tiến thành viêm tai giữa hoặc viêm tai trong, nhất là khi mụn nước ở ống tai bị nhiễm trùng. Tổn thương da có thể lan rộng đến vùng đầu, cổ, gây sưng tấy, mưng mủ, lở loét và để lại sẹo ảnh hưởng thẩm mỹ. Ngoài ra, vùng da bị tổn thương rất dễ bị bội nhiễm vi khuẩn nếu không được vệ sinh sạch sẽ, khiến thời gian phục hồi kéo dài và tăng cảm giác đau đớn. Những biến chứng này thường xảy ra khi người bệnh chủ quan, không điều trị sớm hoặc tự ý chăm sóc tại nhà bằng các phương pháp không phù hợp.

Biến chứng thần kinh nghiêm trọng

Bệnh zona thần kinh ở tai có thể ảnh hưởng trực tiếp đến các dây thần kinh sọ, trong đó nghiêm trọng nhất là liệt dây thần kinh số VII gây liệt mặt ngoại biên, một bên mặt méo, mắt không thể nhắm kín hoặc miệng lệch khi cười. Khi dây thần kinh số VIII bị tổn thương, người bệnh có thể bị chóng mặt, mất thăng bằng hoặc suy giảm thính lực. Một số trường hợp có thể mất khả năng nghe tạm thời hoặc vĩnh viễn nếu không điều trị sớm. Biến chứng zona thần kinh ở tai còn bao gồm đau thần kinh sau zona - tình trạng đau nhức dai dẳng kéo dài nhiều tháng sau khi tổn thương da đã lành. Ngoài ra, những trường hợp nặng, đặc biệt ở người có hệ miễn dịch suy yếu, virus từ bệnh zona tai có thể lan đến hệ thần kinh trung ương, gây viêm màng não hoặc viêm não. Mặc dù hiếm gặp, những biến chứng này cho thấy bệnh zona thần kinh ở tai cần được phát hiện sớm và điều trị đúng cách để ngăn chặn tổn thương lâu dài, đặc biệt là tổn thương thần kinh không hồi phục.

Zona thần kinh ở tai điều trị thế nào? Hướng chăm sóc và phòng ngừa hiệu quả

Khi phát hiện zona ở tai, việc điều trị kịp thời và chăm sóc đúng cách đóng vai trò then chốt trong việc kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa các biến chứng zona thần kinh ở tai.

Nguyên tắc điều trị y khoa

Thời điểm “vàng” để điều trị bệnh zona tai là trong vòng 72 giờ đầu kể từ khi xuất hiện các biểu hiện ban đầu, người bệnh nên đến khám tại cơ sở y tế chuyên khoa. Bác sĩ có thể chỉ định thuốc kháng virus nhằm làm giảm viêm và rút ngắn thời gian tiến triển của bệnh. Bên cạnh đó, tùy vào mức độ đau và vị trí tổn thương, bác sĩ có thể kê thêm thuốc giảm đau. Nếu bệnh zona thần kinh ở tai ảnh hưởng đến tai trong, có thể cần phối hợp thêm thuốc nhỏ tai hoặc các loại thuốc hỗ trợ bảo vệ thính giác. Trong những trường hợp xuất hiện liệt mặt ngoại biên hoặc biểu hiện tổn thương thần kinh nghiêm trọng, người bệnh có thể phải nhập viện để điều trị tích cực hoặc vật lý trị liệu theo chỉ định chuyên môn.

Chăm sóc tại nhà và những lưu ý quan trọng

Vệ sinh vùng tai nhẹ nhàng bằng nước muối sinh lý hoặc dung dịch sát khuẩn phù hợp giúp giữ vùng tổn thương sạch và hạn chế nhiễm trùng. Tránh gãi hoặc làm vỡ mụn nước để không tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập. Người bệnh cần nghỉ ngơi hợp lý và bổ sung thực phẩm giàu vitamin C (cam, bưởi), kẽm (hải sản, hạt óc chó) và vitamin nhóm B (ngũ cốc nguyên hạt) để nâng cao đề kháng, hỗ trợ phục hồi tổn thương thần kinh do zona. Trong thời gian bị zona ở tai, nên tránh tiếp xúc gần với người chưa từng mắc thủy đậu, đặc biệt là phụ nữ mang thai, trẻ nhỏ hoặc người có hệ miễn dịch yếu, nhằm phòng ngừa lây lan virus.

Cách phòng ngừa zona tai quay lại

Tiêm vắc xin phòng zona (điển hình như Shingrix) là biện pháp dự phòng được khuyến nghị, đặc biệt với người trên 50 tuổi hoặc có nguy cơ suy giảm miễn dịch. Đây là cách hiệu quả giúp giảm nguy cơ tái phát bệnh zona thần kinh ở tai. Ngoài ra, việc duy trì lối sống lành mạnh đóng vai trò không kém phần quan trọng. Ngủ đủ giấc, kiểm soát căng thẳng qua thiền, yoga hoặc các hoạt động thư giãn giúp ổn định miễn dịch. Hạn chế rượu bia, thuốc lá và điều trị ổn định các bệnh nền như tiểu đường, tăng huyết áp cũng là cách để phòng tránh virus tái hoạt. Vệ sinh cá nhân đúng cách, không dùng chung vật dụng cá nhân như khăn, tai nghe hoặc lược với người có biểu hiện triệu chứng zona ở tai, là những thói quen cần thiết để giảm thiểu nguy cơ lây lan và tái phát bệnh.

Zona ở tai là dạng zona thần kinh nguy hiểm, với nguy cơ gây liệt mặt, mất thính lực hoặc viêm màng não nếu không được xử lý sớm. Nhận biết các triệu chứng như mụn nước, đau tai, chóng mặt và điều trị trong 72 giờ đầu là yếu tố then chốt để kiểm soát bệnh. Chăm sóc đúng cách, sử dụng thuốc theo chỉ định và duy trì lối sống lành mạnh giúp giảm biến chứng và ngăn tái phát. Nếu có dấu hiệu bất thường, hãy thăm khám ngay tại cơ sở y tế uy tín để được hướng dẫn khoa học, bảo vệ sức khỏe lâu dài.