Xẹp nhĩ: Nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị hiệu quả

Không phải ai cũng biết rằng những vấn đề về tai như nghe kém, ù tai hay chảy dịch kéo dài đôi khi bắt nguồn từ một tình trạng ít được chú ý, đó là xẹp nhĩ. Đây là một rối loạn liên quan đến cấu trúc màng nhĩ, thường phát triển âm thầm nhưng lại có thể gây tổn thương tai giữa nghiêm trọng nếu không được chẩn đoán và điều trị đúng cách. Việc hiểu rõ về căn bệnh này sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc bảo vệ sức khỏe thính giác của bản thân và người thân.

Tìm hiểu chung về xẹp nhĩ

Xẹp nhĩ là tình trạng mà màng nhĩ bị kéo lõm vào trong, hướng về phía thành trong của hòm nhĩ. Hiện tượng này xảy ra khi màng nhĩ mất đi lớp sợi đàn hồi do viêm nhiễm kéo dài hoặc sự suy giảm chức năng của vòi nhĩ - bộ phận giúp điều hòa áp suất giữa tai giữa và môi trường bên ngoài. Dù phần màng nhĩ bị biến dạng nhưng lớp niêm mạc lót tai vẫn không bị tổn thương.

Một trong những hệ quả nghiêm trọng của xẹp nhĩ là hình thành cholesteatoma - khối u da phát triển bất thường trong tai giữa. Do quá trình bong tróc da của màng nhĩ bị gián đoạn, các tế bào da chết không được đẩy ra ngoài mà tích tụ lại, gây viêm và phá hủy cấu trúc tai giữa theo thời gian.

Nguyên nhân nào gây ra xẹp nhĩ?

Xẹp nhĩ có thể phát sinh từ nhiều yếu tố, trong đó thường gặp nhất là:

• Rối loạn chức năng vòi nhĩ: Khi vòi nhĩ không hoạt động hiệu quả, áp suất âm trong hòm nhĩ tăng lên, kéo màng nhĩ vào trong và làm giảm độ đàn hồi của nó.
• Viêm tai giữa: Viêm nhiễm kéo dài khiến cấu trúc tai giữa bị thay đổi, tạo điều kiện cho xẹp nhĩ xuất hiện.
• Nhiễm trùng đường hô hấp hoặc dị ứng: Các bệnh lý như viêm mũi, viêm xoang khiến hệ thống tai mũi họng bị ảnh hưởng, từ đó làm mất cân bằng áp lực trong tai.
• Tiền sử thủng màng nhĩ hoặc phẫu thuật tai: Những tổn thương trước đó có thể làm suy yếu cấu trúc màng nhĩ.
• Tăng tiết dịch nhầy hoặc cấu trúc xương chũm kém phát triển, cũng góp phần gây nên tình trạng xẹp nhĩ.

Ngoài ra, việc không tiêm phòng đầy đủ các loại vắc xin, đặc biệt là vắc xin phế cầu, cũng có thể gián tiếp làm tăng nguy cơ mắc viêm tai giữa - một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến xẹp nhĩ. Việc chủ động tiêm vắc xin phế cầu không chỉ giúp phòng ngừa các bệnh như viêm phổi, viêm xoang… mà còn đóng vai trò quan trọng trong bảo vệ sức khỏe tai giữa và giảm nguy cơ mắc bệnh viêm tai giữa cũng như xẹp nhĩ.

Các cấp độ của xẹp nhĩ

Tùy vào mức độ và vị trí mà màng nhĩ bị xẹp, xẹp nhĩ được phân loại theo hai nhóm chính: xẹp ở màng chùng và xẹp toàn bộ màng nhĩ, mỗi loại lại được chia thành 4 cấp độ, cụ thể như sau:

Xẹp nhĩ ở vùng màng chùng

Xẹp nhĩ ở vùng màng chùng gồm có 4 cấp độ với mức độ nguy hiểm tăng dần, bao gồm:

• Cấp 1: Túi co kéo nhỏ, chưa tiếp xúc với xương búa.
• Cấp 2: Đáy túi bắt đầu chạm vào cổ xương búa.
• Cấp 3: Túi co kéo xuyên lên vùng thượng nhĩ, có dấu hiệu phá hủy xương.
• Cấp 4: Túi co kéo ăn sâu, gây tổn thương nghiêm trọng xương vùng thượng nhĩ.

Xẹp toàn bộ màng nhĩ

Xẹp toàn bộ màng nhĩ cũng gồm có 4 cấp độ như sau:

• Cấp 1: Màng nhĩ lõm nhẹ, chưa có biểu hiện chức năng rõ rệt.
• Cấp 2: Màng nhĩ lõm sâu, tiếp xúc hoặc dính với xương đe, mất tính đàn hồi.
• Cấp 3: Màng nhĩ chạm vào ụ nhô và chưa dính, có thể cải thiện bằng ống thông khí.
• Cấp 4: Màng nhĩ dính chắc vào ụ nhô, lan sâu vào hòm tai giữa. Đối với trường hợp này cần phải can thiệp phẫu thuật.

Triệu chứng và tính chất nguy hiểm của xẹp nhĩ

Phần lớn người bị xẹp nhĩ không nhận biết được bệnh sớm vì triệu chứng thường rất mờ nhạt, chỉ khoảng 10 - 20% bệnh nhân có dấu hiệu rõ ràng. Một số biểu hiện có thể bao gồm:

• Suy giảm thính lực: Nghe kém, cảm giác như có vật cản trong tai.
• Dịch tai chảy ra có mùi hôi: Do viêm nhiễm và tích tụ tế bào da chết.
• Ù tai hoặc đau tai theo từng cơn: Xảy ra khi có sự gia tăng áp lực trong tai.
• Tiếng ồn lạ trong tai: Khi có cholesteatoma phát triển chèn ép cấu trúc tai giữa.

Xẹp nhĩ không phải là bệnh lý nguy hiểm đến tính mạng. Tuy nhiên, nếu không điều trị, xẹp nhĩ có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng như:

• Mất thính lực vĩnh viễn;
• Viêm tai giữa mạn tính;
• Xói mòn xương tai giữa;
• Hình thành cholesteatoma;
• Rối loạn áp suất trong tai ảnh hưởng đến thăng bằng…

Do vậy, việc phát hiện và điều trị sớm là rất cần thiết để tránh những ảnh hưởng lâu dài đến chức năng nghe và sức khỏe tổng thể.

Điều trị xẹp nhĩ như thế nào?

Tùy theo nguyên nhân và cấp độ xẹp nhĩ, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp:

• Dùng thuốc: Trường hợp viêm nhẹ có thể sử dụng thuốc thông mũi, thuốc kháng viêm corticosteroid để giảm tắc nghẽn và viêm nhiễm.
• Đặt ống thông khí: Giúp cân bằng áp suất trong tai giữa và hỗ trợ thông thoáng vòi nhĩ. Phương pháp này phù hợp với các trường hợp mà màng nhĩ chưa bị tổn thương nghiêm trọng.
• Phẫu thuật màng nhĩ: Áp dụng cho các tình trạng nặng như màng nhĩ dính hoàn toàn hoặc đã hình thành cholesteatoma. Phẫu thuật nhằm loại bỏ túi co kéo, củng cố lại cấu trúc màng nhĩ và bảo tồn thính lực cho bệnh nhân.

Xẹp nhĩ tuy không phổ biến và dễ bị bỏ qua do diễn tiến âm thầm, nhưng lại có thể dẫn tới những biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời. Việc nắm rõ nguyên nhân, phân loại, triệu chứng và phương pháp điều trị sẽ giúp người bệnh chủ động trong việc chăm sóc sức khỏe tai mũi họng, từ đó phòng tránh suy giảm thính lực và các rối loạn liên quan.