Viêm túi mật cấp do sỏi: Nguyên nhân và cách điều trị

Bệnh lý xuất hiện khi sỏi mật gây tắc nghẽn ống túi mật, khiến dịch mật ứ đọng và gây viêm cấp tính. Hiểu rõ triệu chứng, biến chứng cùng phương pháp điều trị sẽ giúp bệnh nhân chủ động xử trí sớm và phòng ngừa rủi ro sức khỏe.

Viêm túi mật cấp do sỏi là gì?

Viêm túi mật cấp do sỏi là tình trạng viêm cấp tính xảy ra tại túi mật khi sỏi mật di chuyển và chặn dòng chảy của dịch mật. Sự ứ đọng này khiến dịch mật không được lưu thông, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn phát triển và gây viêm. Đây là nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến viêm túi mật cấp trong thực hành lâm sàng.

Túi mật vốn có nhiệm vụ dự trữ và cô đặc dịch mật do gan sản xuất. Khi túi mật bị sỏi bít tắc, chức năng này bị rối loạn. Nếu không được xử trí kịp thời, tình trạng viêm có thể tiến triển nặng, gây hoại tử, thủng túi mật và dẫn đến viêm phúc mạc đe dọa tính mạng.

Viêm túi mật cấp do sỏi thường gặp ở phụ nữ trên 40 tuổi, đặc biệt ở những người thừa cân, béo phì hoặc có thói quen ăn nhiều chất béo. Siêu âm ổ bụng là phương tiện chẩn đoán chính xác, giúp bác sĩ xác định vị trí và số lượng sỏi cũng như đánh giá tình trạng viêm.

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ

Nguyên nhân chính gây viêm túi mật cấp là sự hiện diện của sỏi mật. Sỏi hình thành khi có sự mất cân bằng trong thành phần dịch mật, đặc biệt là tăng cholesterol. Các tinh thể cholesterol kết tinh lâu ngày tạo thành sỏi. Một số yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng mắc bệnh gồm:

• Giới tính và độ tuổi: Bệnh phổ biến hơn ở nữ giới, đặc biệt sau 40 tuổi do ảnh hưởng của hormone estrogen đến quá trình chuyển hóa cholesterol.

• Thừa cân, béo phì: Người có cân nặng dư thừa thường có nguy cơ cao hơn vì nồng độ cholesterol trong mật dễ tăng.

• Chế độ ăn nhiều chất béo, ít chất xơ: Ăn nhiều thực phẩm giàu cholesterol, ít rau xanh khiến quá trình hình thành sỏi thuận lợi hơn.

• Tiền sử gia đình có sỏi mật: Yếu tố di truyền cũng đóng vai trò quan trọng.

• Bệnh lý kèm theo: Tiểu đường, rối loạn chuyển hóa lipid, bệnh gan mạn tính làm tăng nguy cơ phát triển sỏi và viêm túi mật.

Không phải ai có sỏi mật cũng xuất hiện viêm cấp, nhưng khi sỏi di chuyển và chặn dòng chảy dịch mật, nguy cơ viêm cấp sẽ tăng cao. Nếu không phát hiện và xử lý kịp thời, bệnh có thể tiến triển nhanh chóng và gây ra biến chứng nguy hiểm.

Triệu chứng nhận biết viêm túi mật cấp do sỏi

Người bệnh viêm túi mật cấp do sỏi thường xuất hiện triệu chứng đột ngột, rõ ràng và nặng nề. Những biểu hiện điển hình gồm:

• Đau hạ sườn phải dữ dội: Cơn đau thường khởi phát sau bữa ăn nhiều dầu mỡ, có thể lan lên vai phải hoặc ra sau lưng. Đau có tính chất liên tục, không giảm khi nghỉ ngơi.

• Sốt, buồn nôn, nôn mửa: Đây là dấu hiệu của phản ứng viêm và nhiễm trùng. Người bệnh có thể kèm theo ớn lạnh.

• Vàng da, nước tiểu sẫm màu: Xuất hiện khi sỏi chặn dòng chảy mật trong thời gian dài, gây tắc mật.

• Đau bụng lan tỏa, bụng căng cứng: Trường hợp nặng, viêm lan rộng dẫn đến nguy cơ thủng túi mật hoặc viêm phúc mạc.

• Dấu hiệu sốc nhiễm trùng: Như tụt huyết áp, nhịp tim nhanh, mệt mỏi lơ mơ, cần cấp cứu ngay lập tức.

Nhận biết sớm các triệu chứng trên có ý nghĩa quan trọng trong việc xử trí kịp thời. Người bệnh tuyệt đối không nên chủ quan khi đau bụng kéo dài, đặc biệt ở vùng hạ sườn phải sau khi ăn.

Biến chứng nguy hiểm nếu không điều trị

Nếu không được điều trị đúng lúc, viêm túi mật cấp do sỏi có thể tiến triển thành nhiều biến chứng nặng nề, trong đó có những biến chứng đe dọa tính mạng:

• Hoại tử túi mật: Khi máu không được cung cấp đầy đủ đến thành túi mật, mô túi mật bị hoại tử và dễ vỡ.

• Thủng túi mật, viêm phúc mạc: Khi túi mật vỡ, dịch mật và vi khuẩn tràn ra ổ bụng, gây viêm phúc mạc nặng.

• Nhiễm trùng huyết: Vi khuẩn từ túi mật theo máu lan ra khắp cơ thể, dẫn đến sốc nhiễm trùng, tỷ lệ tử vong rất cao nếu không cấp cứu kịp thời.

• Viêm tụy cấp do sỏi: Khi sỏi kẹt tại ngã ba ống mật - ống tụy, dịch tụy bị ứ đọng gây viêm tụy cấp.

• Tái phát nhiều lần: Nếu không loại bỏ nguyên nhân gốc rễ là túi mật chứa sỏi, bệnh dễ tái phát, làm suy giảm chất lượng sống.

Chính vì mức độ nguy hiểm này, người bệnh cần đi khám ngay khi có triệu chứng nghi ngờ để được xử trí sớm, tránh rơi vào tình trạng cấp cứu nguy kịch.

Điều trị và dự phòng viêm túi mật cấp do sỏi

Viêm túi mật cấp do sỏi là bệnh lý cần xử trí sớm, bởi nếu chậm trễ có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Việc điều trị và dự phòng đóng vai trò then chốt trong bảo vệ sức khỏe lâu dài cho người bệnh.

Điều trị viêm túi mật cấp do sỏi

Trong giai đoạn cấp, bệnh nhân cần được điều trị tại bệnh viện để kiểm soát nhiễm trùng và ổn định tình trạng sức khỏe trước khi tiến hành các can thiệp cần thiết:

• Điều trị nội khoa ban đầu: Nhập viện truyền dịch, dùng kháng sinh phổ rộng, kết hợp thuốc giảm đau, hạ sốt.

• Phẫu thuật cắt túi mật: Biện pháp điều trị triệt để, hiện nay thường áp dụng mổ nội soi để giảm xâm lấn và rút ngắn thời gian hồi phục.

• Xử trí biến chứng: Khi có hoại tử, thủng túi mật hay viêm phúc mạc, cần phẫu thuật khẩn cấp nhằm bảo toàn tính mạng.

Biện pháp dự phòng để giảm nguy cơ tái phát

Sau điều trị, việc dự phòng đóng vai trò quan trọng để ngăn ngừa viêm túi mật cấp tái phát, đồng thời giúp cải thiện sức khỏe toàn diện:

• Chế độ ăn khoa học: Giảm chất béo bão hòa, hạn chế đồ chiên rán, tăng rau xanh, ngũ cốc và trái cây.

• Duy trì cân nặng hợp lý: Giảm cân từ từ, tránh các chế độ giảm cân quá nhanh làm tăng nguy cơ hình thành sỏi.

• Tăng cường vận động: Luyện tập thường xuyên để cải thiện tuần hoàn mật, giảm tích tụ cholesterol.

• Khám sức khỏe định kỳ: Siêu âm ổ bụng phát hiện sỏi sớm, từ đó có kế hoạch theo dõi hoặc điều trị kịp thời.

• Kiểm soát bệnh lý nền: Điều trị ổn định tiểu đường, mỡ máu cao, gan nhiễm mỡ để giảm nguy cơ sỏi mật.

Viêm túi mật cấp do sỏi là bệnh lý nguy hiểm cần được quan tâm đúng mức. Nếu phát hiện sớm và tuân thủ điều trị, người bệnh có thể hạn chế biến chứng và phục hồi tốt. Chủ động phòng ngừa sỏi mật, khám sức khỏe định kỳ và duy trì lối sống lành mạnh chính là giải pháp bảo vệ sức khỏe lâu dài.