Phế cầu khuẩn gây bệnh gì và các loại vắc xin phòng bệnh do phế cầu khuẩn

Phế cầu khuẩn gây bệnh gì? Câu hỏi này nhận được sự quan tâm của nhiều người, đặc biệt là các bậc phụ huynh có con nhỏ. Phế cầu khuẩn (Streptococcus pneumoniae) là một loại vi khuẩn thường trú ngụ ở đường hô hấp trên, có thể gây ra nhiều bệnh lý nguy hiểm, ảnh hưởng đến sức khỏe của mọi lứa tuổi. Phế cầu khuẩn có thể gây ra nhiều bệnh lý nguy hiểm, đặc biệt là ở trẻ em dưới 5 tuổi, người lớn trên 65 tuổi và những người có hệ miễn dịch kém. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn chi tiết về các bệnh lý do phế cầu khuẩn gây ra, những đối tượng dễ bị ảnh hưởng nhất, và cách phòng ngừa hiệu quả thông qua tiêm chủng vắc xin.

Phế cầu khuẩn gây bệnh gì?

Phế cầu khuẩn gây bệnh gì? Phế cầu khuẩn có thể gây ra nhiều bệnh lý nhiễm trùng, từ nhẹ đến nặng, bao gồm viêm phổi, viêm màng não, nhiễm trùng huyết, viêm tai giữa, viêm xoang... Trong đó, viêm phổi là bệnh lý phổ biến và nghiêm trọng nhất.

Viêm phổi do phế cầu khuẩn là bệnh nhiễm trùng phổi do phế cầu khuẩn xâm nhập vào phổi và gây viêm. Bệnh thường khởi phát đột ngột với các triệu chứng như sốt cao, ớn lạnh, ho, đau ngực, khó thở. Ở trẻ nhỏ, triệu chứng có thể không điển hình, chỉ biểu hiện bằng sốt, quấy khóc, bỏ bú, thở nhanh. Viêm phổi do phế cầu khuẩn (Streptococcus pneumoniae) có thể tiến triển nặng và gây ra các biến chứng nghiêm trọng như áp xe phổi, suy hô hấp, nhiễm trùng huyết.

Viêm màng não do phế cầu khuẩn là bệnh nhiễm trùng màng não (màng bao bọc não và tủy sống) do phế cầu khuẩn gây ra. Bệnh khởi phát đột ngột với các triệu chứng như sốt cao, đau đầu dữ dội, cứng cổ, buồn nôn, nôn. Ở trẻ nhỏ, triệu chứng có thể bao gồm sốt cao, co giật, thóp phồng. Viêm màng não do phế cầu khuẩn có thể gây ra các biến chứng nặng nề như tổn thương não, điếc, mù, chậm phát triển tâm thần, thậm chí tử vong.

Nhóm đối tượng nguy cơ mắc bệnh do phế cầu khuẩn

Mặc dù bất kỳ ai cũng có thể mắc bệnh do phế cầu khuẩn, nhưng một số nhóm đối tượng có nguy cơ cao hơn, bao gồm:

• Trẻ em dưới 5 tuổi: Hệ miễn dịch của trẻ chưa phát triển hoàn thiện nên sẽ dễ bị nhiễm trùng hơn. Đặc biệt, trẻ dưới 2 tuổi có nguy cơ cao nhất mắc các bệnh nặng do phế cầu khuẩn như viêm màng não và nhiễm trùng huyết.

• Người lớn trên 65 tuổi: Hệ miễn dịch của người lớn tuổi càng suy giảm, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng và biến chứng do phế cầu khuẩn.

• Người có hệ miễn dịch suy yếu: Bao gồm những người mắc bệnh mãn tính như tiểu đường, bệnh tim, bệnh phổi, HIV/AIDS, ung thư... hoặc những người đang sử dụng thuốc ức chế miễn dịch.

• Người có các yếu tố nguy cơ khác: Như trẻ em sinh non, trẻ em không được bú sữa mẹ, người sống trong môi trường tập thể đông đúc, người thường xuyên tiếp xúc với khói thuốc lá.

Các loại vắc xin phòng bệnh do phế cầu khuẩn

Để phòng ngừa các bệnh nhiễm trùng do phế cầu khuẩn (Streptococcus pneumoniae), hiện nay có các loại vắc xin chính là Synflorix, PCV13 (Prevenar 13) và PPSV23 (Pneumovax 23), mỗi loại có đặc điểm và chỉ định riêng.

Vắc xin PCV10 (Synflorix)

Synflorix là vắc xin liên hợp phế cầu khuẩn 10-valent (PCV10), giúp phòng ngừa 10 serotype của Streptococcus pneumoniae (1, 4, 5, 6B, 7F, 9V, 14, 18C, 19F, 23F). Vắc xin được chỉ định cho trẻ em từ 6 tuần đến 5 tuổi, giúp phòng ngừa các bệnh nghiêm trọng như viêm phổi, viêm tai giữa cấp tính, và viêm màng não do phế cầu khuẩn.

Lịch tiêm chủng bao gồm 3 liều cơ bản cho trẻ từ 6 tuần đến 6 tháng tuổi, mỗi liều cách nhau 1 tháng, và 1 liều nhắc lại sau 6 tháng; trẻ từ 7 đến 11 tháng tuổi cần tiêm 2 liều cách nhau 1 tháng và 1 liều nhắc lại sau 2 tháng; trẻ từ 12 đến 23 tháng tuổi tiêm 2 liều cách nhau 2 tháng.

Với hiệu quả cao trong phòng ngừa các bệnh nhiễm trùng phế cầu nguy hiểm, Synflorix giúp giảm tỷ lệ biến chứng và tử vong ở trẻ nhỏ, đồng thời được khuyến cáo trong các chương trình tiêm chủng quốc gia và quốc tế.

Vắc xin PCV13 (Prevenar 13)

Prevenar 13 là lựa chọn vắc xin phòng bệnh lý do phế cầu khuẩn được ưa chuộng hiện nay, với khả năng bảo vệ toàn diện và độ an toàn cao cho mọi lứa tuổi. Vắc xin này là dạng liên hợp kết hợp giữa kháng nguyên và 1 protein mang. Cách kết hợp này giúp tăng cường đáp ứng miễn dịch, đặc biệt là ở trẻ em, những người có hệ miễn dịch chưa phát triển đầy đủ. Prevenar 13 cung cấp khả năng bảo vệ chống lại 13 typ huyết thanh phế cầu khuẩn phổ biến gây bệnh. Chính các typ huyết thanh này là thủ phạm gây ra phần lớn các ca viêm phổi, viêm màng não, nhiễm trùng huyết do phế cầu khuẩn.

Prevenar 13 đã được chứng minh là có hiệu quả cao trong việc phòng ngừa các bệnh xâm lấn do phế cầu khuẩn, bao gồm viêm phổi, viêm màng não và nhiễm trùng huyết. Hiệu quả của Prevenar 13 đã được khẳng định qua nhiều nghiên cứu khoa học, cho thấy vắc xin này giúp giảm đáng kể tỷ lệ mắc các bệnh nguy hiểm do phế cầu khuẩn, đặc biệt là ở trẻ em, nhóm đối tượng có nguy cơ cao.

Lịch tiêm chủng Prevenar 13 được thiết kế linh hoạt, phù hợp với từng độ tuổi, nhằm đảm bảo hiệu quả phòng bệnh tối ưu. Trẻ em dưới 7 tháng tuổi cần tiêm 4 mũi cơ bản, mỗi mũi cách nhau ít nhất 1 tháng, và mũi 4 sau mũi 3 ít nhất 8 tháng. Trẻ em từ 7 tháng tuổi đến dưới 1 tuổi cần tiêm 3 mũi, mũi 1 cách mũi 2 1 tháng và mũi 3 cách mũi 2 6 tháng. Người lớn và trẻ em tròn 2 tuổi chỉ cần tiêm 1 liều. Người lớn trên 65 tuổi hoặc người có bệnh lý nền, làm tăng nguy cơ nhiễm phế cầu, thường được chỉ định tiêm vắc xin Prevenar 13.

Prevenar 13 được đánh giá là an toàn và dung nạp tốt ở mọi lứa tuổi, bao gồm cả trẻ em, người lớn và người cao tuổi. Một số tác dụng phụ thường gặp như đau, sưng, đỏ tại chỗ tiêm, sốt nhẹ, quấy khóc (ở trẻ em) thường sẽ tự khỏi sau vài ngày.

Vắc xin PPSV23 (Pneumovax 23)

PPSV23 là vắc xin polysaccharide, có nghĩa là nó chứa các kháng nguyên polysaccharide tinh khiết từ vỏ của 23 typ huyết thanh phế cầu khuẩn khác nhau. So với Prevenar 13, PPSV23 bao gồm nhiều typ huyết thanh hơn, cung cấp khả năng bảo vệ rộng hơn chống lại nhiều chủng phế cầu khuẩn gây bệnh.

Cơ chế hoạt động của PPSV23 và Prevenar 13 khác nhau. PPSV23 là vắc xin polysaccharide, kích thích đáp ứng miễn dịch trực tiếp nhưng không tạo trí nhớ miễn dịch. Trong khi đó, Prevenar 13 là vắc xin liên hợp, kết hợp kháng nguyên với một protein mang để kích thích đáp ứng miễn dịch mạnh mẽ hơn và tạo trí nhớ miễn dịch lâu dài. Điều này giúp Prevenar 13 hiệu quả hơn trong việc bảo vệ nhóm đối tượng nguy cơ cao như trẻ nhỏ và người suy giảm miễn dịch. Khi tiêm vắc xin vào cơ thể, các kháng nguyên polysaccharide sẽ kích thích hệ miễn dịch sản sinh ra kháng thể đặc hiệu chống lại các typ huyết thanh phế cầu khuẩn có trong vắc xin. Những kháng thể này sẽ giúp cơ thể nhận diện và tiêu diệt phế cầu khuẩn khi chúng xâm nhập, ngăn ngừa nhiễm trùng và biến chứng.

Mặc dù PPSV23 có hiệu quả trong việc phòng ngừa các bệnh xâm lấn do phế cầu khuẩn, nhưng hiệu quả bảo vệ của nó thấp hơn so với Prevenar 13 đối với viêm phổi. Điều này là do đáp ứng miễn dịch với vắc xin polysaccharide thường yếu hơn và kém bền vững hơn so với vắc xin liên hợp như Prevenar 13, đặc biệt là người lớn tuổi và trẻ em.

Do đó, PPSV23 thường được khuyến cáo cho người lớn trên 65 tuổi và những người có nguy cơ cao mắc bệnh phế cầu khuẩn, như người có bệnh lý mãn tính (tiểu đường, bệnh tim, bệnh phổi...), người suy giảm miễn dịch hoặc người đã cắt lách.

Về độ an toàn, PPSV23 cũng tương tự như Prevenar 13, thường an toàn và gây ra ít tác dụng phụ. Một số tác dụng phụ thường gặp bao gồm đau, sưng đỏ tại chỗ tiêm, sốt nhẹ... Các tác dụng phụ này thường nhẹ và tự khỏi sau một thời gian ngắn.

Phế cầu khuẩn gây bệnh gì? Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn cái nhìn tổng quan về các bệnh lý nguy hiểm do phế cầu khuẩn gây ra. Đừng chủ quan với phế cầu khuẩn, hãy chủ động tiêm chủng vắc xin để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình.

Việc lựa chọn loại vắc xin phế cầu khuẩn phù hợp phụ thuộc vào nhiều yếu tố như độ tuổi, yếu tố nguy cơ và tình trạng sức khỏe,... Bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn cụ thể về loại vắc xin phù hợp. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu cung cấp đầy đủ các loại vắc xin phế cầu khuẩn với quy trình tiêm chủng an toàn, hiệu quả. Đội ngũ bác sĩ và điều dưỡng giàu kinh nghiệm sẽ tư vấn và theo dõi sát sao trong suốt quá trình tiêm chủng, đảm bảo an toàn và hiệu quả tối ưu cho bạn. Phòng bệnh ngay hôm nay, đừng để phế cầu khuẩn đe dọa sức khỏe của bạn và gia đình! Liên hệ ngay với Trung Tâm Tiêm Chủng Long Châu để được tư vấn và đặt lịch tiêm sớm nhất.