Viêm khớp vảy nến là gì? Triệu chứng nào thường gặp khi mắc bệnh?

Viêm khớp do vảy nến là bệnh không chỉ ảnh hưởng đến khớp mà còn tác động đến hệ miễn dịch, hệ tiêu hóa, tim mạch và cả sức khỏe tinh thần. Theo thống kê, khoảng 0,3 - 1% dân số mắc bệnh, trong đó 6 - 42% trường hợp xuất phát từ biến chứng vảy nến da. Nếu không được phát hiện sớm và điều trị đúng cách có thể dẫn đến biến chứng nghiêm trọng như dính khớp, teo cơ hoặc tàn phế vĩnh viễn.

Viêm khớp vảy nến là gì?

Viêm khớp vảy nến (Psoriatic Arthritis - PsA) là bệnh viêm khớp mạn tính tự miễn, thường gặp ở người có tiền sử vảy nến da. Khoảng 10 - 30% bệnh nhân mắc vảy nến tiến triển thành viêm khớp, trong đó đa số khởi phát ở độ tuổi 30 - 50.

Bệnh gây đau, sưng, cứng khớp và có thể phá hủy cấu trúc khớp, dẫn đến tàn phế nếu không được can thiệp kịp thời. Dựa trên mức độ và vị trí tổn thương, bệnh được chia thành 5 thể:

• Viêm khớp đối xứng: Ảnh hưởng đến các khớp hai bên cơ thể, thường giống viêm khớp dạng thấp.
• Viêm khớp không đối xứng: Tác động đến ít khớp, thường dưới 4 khớp, xuất hiện một bên.
• Viêm khớp xa ngón: Ảnh hưởng đến các khớp gần móng tay, móng chân.
• Viêm khớp cột sống: Tổn thương từ cổ đến thắt lưng, kèm đau nhức khi vận động.
• Viêm khớp phá hủy sụn: Thể nặng nhất, gây biến dạng khớp và mất chức năng vận động.

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ dẫn đến bệnh

Đây là bệnh lý tự miễn, xảy ra khi hệ miễn dịch tấn công nhầm các mô khỏe mạnh trong khớp và da, dẫn đến viêm và tăng sinh tế bào da bất thường. Cơ chế chính xác vẫn chưa được xác định, nhưng nhiều nghiên cứu cho thấy bệnh liên quan đến sự kết hợp của yếu tố di truyền, môi trường và miễn dịch.

Các yếu tố nguy cơ thường gặp như:

• Di truyền: Khoảng 40% bệnh nhân có người thân mắc vảy nến hoặc viêm khớp vảy nến.
• Môi trường: Tiếp xúc với hóa chất, phóng xạ, nhiễm khuẩn hoặc virus có thể khởi phát bệnh.
• Tuổi tác: Bệnh thường xuất hiện trong độ tuổi 30 - 50.
• Giới tính: Cả nam và nữ đều có nguy cơ mắc, tỷ lệ tương đối cân bằng.

Triệu chứng thường gặp khi mắc bệnh là gì?

Viêm khớp vảy nến có biểu hiện đa dạng, tiến triển theo từng giai đoạn và khác nhau ở mỗi người bệnh. Các triệu chứng có thể khởi phát từ nhẹ đến nặng:

• Tại khớp: Sưng, đau khớp, cứng khớp, nhất là các khớp ngón tay, ngón chân. Một số trường hợp viêm nhiều khớp đối xứng hoặc đau hạn chế vận động ở cột sống, khớp cùng chậu.
• Sưng toàn bộ ngón (dactylitis): Khoảng 1/3 - 1/2 bệnh nhân có ngón tay hoặc ngón chân sưng phồng.
• Tổn thương da: Xuất hiện mảng đỏ, bong vảy trắng đục như sáp nến, có thể khu trú ở khuỷu tay, da đầu, đầu gối hoặc lan rộng.
• Tổn thương móng: Gặp ở khoảng 80% trường hợp, với biểu hiện móng dày, đổi màu, rỗ hoặc bong tách khỏi giường móng.
• Triệu chứng ngoài khớp: Ít gặp hơn nhưng có thể xuất hiện viêm kết mạc mắt, viêm mống mắt, loét miệng, loét niệu đạo hoặc rối loạn tim mạch.
• Đau tại điểm bám gân: Đặc biệt ở gót chân (viêm gân Achilles) hoặc lòng bàn chân.
• Đau lưng và cứng cột sống: Khi bệnh tiến triển thành viêm cột sống dính khớp.

Bệnh có thể bùng phát thành từng đợt, xen kẽ giai đoạn thuyên giảm, do đó, người bệnh nên thăm khám sớm khi có các triệu chứng nghi ngờ để có thể được điều trị, nhằm ngăn ngừa biến chứng nặng nề, tránh hư hại khớp và mất khả năng vận động.

Điều trị viêm khớp do vảy nến như thế nào?

Đây là bệnh mạn tính, có nguy cơ gây biến dạng và tàn phế nếu không được kiểm soát kịp thời. Hiện chưa có phương pháp chữa khỏi hoàn toàn, nhưng phác đồ điều trị đúng cách giúp giảm triệu chứng, ngăn tổn thương khớp và cải thiện chất lượng sống.

Các phương pháp điều trị thường được sử dụng như:

• Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs): Giúp giảm đau, sưng, cứng khớp trong giai đoạn nhẹ.
• Tiêm corticosteroid tại chỗ: Áp dụng cho khớp hoặc điểm bám gân còn viêm khi NSAIDs không đủ hiệu quả.
• Thuốc chống thấp khớp (DMARDs): Như methotrexate, có tác dụng hạn chế tổn thương khớp và cải thiện triệu chứng da.
• Thuốc sinh học và ức chế miễn dịch: Bao gồm chất ức chế TNF-alpha, dùng trong trường hợp trung bình đến nặng, giúp kiểm soát phản ứng viêm nhưng cần theo dõi tác dụng phụ nghiêm ngặt.

Ngoài ra, người bệnh nên kết hợp vật lý trị liệu, phục hồi chức năng để duy trì vận động, đồng thời tuân thủ tái khám và xét nghiệm định kỳ nhằm theo dõi tác dụng phụ của thuốc. Không tự ý thay đổi liều hay ngưng thuốc khi chưa có chỉ định bác sĩ, bởi việc điều trị sớm và đúng phác đồ là yếu tố then chốt giúp ngăn biến chứng và bảo vệ khớp lâu dài.

Viêm khớp vảy nến là bệnh lý viêm mạn tính phức tạp, không chỉ ảnh hưởng đến da và khớp mà còn liên quan đến nhiều cơ quan khác trong cơ thể, từ hệ miễn dịch đến tim mạch và sức khỏe tinh thần. Với đặc điểm tiến triển âm thầm, dễ nhầm lẫn với các bệnh khớp khác và khả năng gây biến dạng khớp nếu không được điều trị đúng cách, bệnh đòi hỏi sự nhận biết sớm và quản lý tích cực. Việc chẩn đoán sớm, tuân thủ phác đồ điều trị, kết hợp chăm sóc đa mô thức cùng nâng cao nhận thức cộng đồng về bệnh sẽ góp phần cải thiện chất lượng sống cho người bệnh và giảm gánh nặng cho hệ thống y tế. Chủ động thăm khám khi có triệu chứng nghi ngờ và duy trì theo dõi định kỳ là chìa khóa quan trọng trong kiểm soát hiệu quả viêm khớp vảy nến.