Ức chế miễn dịch là gì? Nguyên nhân và trường hợp chỉ định dùng thuốc

Nếu hệ miễn dịch là tấm lá chắn có khả năng bảo vệ cơ thể khỏi những tác nhân gây bệnh xâm nhập từ bên ngoài như vi khuẩn, virus,... và đẩy nhanh quá trình làm lành các vết thương, thì ức chế miễn dịch lại là trạng thái hoàn toàn ngược lại khi khả năng phòng vệ tự nhiên của cơ thể đã bị suy yếu và không còn hoạt động hiệu quả như bình thường. Vậy ức chế miễn dịch là gì? Cách tăng cường miễn dịch cho cơ thể hiệu quả nhất là gì? Mời mọi người cùng theo dõi qua bài viết sau đây.

Thông tin cần biết về trạng thái ức chế miễn dịch của cơ thể

Để có thể hình dung rõ hơn về tình trạng ức chế miễn dịch, trước hết chúng ta cần hiểu hệ miễn dịch là gì? Hiểu đơn giản hệ miễn dịch như một đội quân bảo vệ cơ thể và đội quân này không ngừng rà soát để tiêu diệt mọi kẻ xâm lược tiềm ẩn là các vi khuẩn, virus, ký sinh trùng,... Và cuối cùng là nhiệm vụ loại bỏ các tế bào chết và thúc đẩy quá trình làm lành các tổn thương.

Các thành phần tạo nên hệ miễn dịch là: Tế bào bạch cầu, kháng thể, hệ thống bổ thể, cytokine, lá lách, amidan, vòm họng, tủy xương, niêm mạc, da,.. Vậy trạng thái ức chế miễn dịch sẽ như thế nào?

Ức chế miễn dịch là khi hệ thống miễn dịch có khả năng hoạt động trong cơ thể giảm sút so với bình thường, nguyên nhân dẫn đến tình trạng này có thể người bệnh đang gặp một số bệnh lý hoặc sử dụng các loại thuốc ức chế miễn dịch.

Thuốc ức chế miễn dịch là gì?

Trong một số trường hợp người bệnh sẽ được chỉ định sử dụng nhóm thuốc ức chế miễn dịch để làm giảm hoặc ngăn chặn sự hoạt động quá mức của hệ miễn dịch có thể tấn công các tế bào khỏe mạnh, dẫn đến các bệnh lý tự miễn, ung thư hoặc có nguy cơ thải ghép tạng.

Lưu ý vì có tính nguy hiểm của thuốc ức chế miễn dịch nên người bệnh không được tự ý sử dụng thuốc hoặc thay đổi liều lượng nếu chưa tham khảo ý kiến từ bác sĩ. Ngoài ra trong thời gian sử dụng thuốc ức chế miễn dịch, nếu gặp bất kỳ tác dụng phụ nào người bệnh cũng cần thông báo lại với bác sĩ để được theo dõi kịp thời.

Các nguyên nhân dẫn đến tình trạng ức chế miễn dịch

Như đã đề cập sẽ có hai nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng ức chế miễn dịch đó là: Người bệnh mắc phải các bệnh lý ức chế miễn dịch hoặc sử dụng một số loại thuốc gây ức chế miễn dịch, cụ thể:

Một số bệnh lý gây ức chế miễn dịch

Suy giảm chức năng miễn dịch tạm thời có thể xuất hiện do các bệnh nhiễm trùng như bệnh cúm, bạch cầu đơn nhân,... Nhưng khi các tế bào miễn dịch bị nhiễm trùng sẽ gây ra tình trạng ức chế miễn dịch nghiêm trọng và các bệnh lý dẫn đến tình trạng này cụ thể như:

Bệnh HIV

Virus HIV tấn công trực tiếp vào tế bào bạch cầu (tế bào lympho T) và làm suy giảm miễn dịch khi tế bào này đang nhận truyền tín hiệu và điều chỉnh phản ứng miễn dịch.

Sau khi số lượng các tế bào lympho T giảm đi đáng kể, cơ thể sẽ dễ chịu tổn thương hơn khi gặp các tác nhân gây bệnh nhiễm trùng như bệnh nấm candida, bệnh nấm cryptococcosis, lao, viêm phổi do pneumocystis jiroveci,…

Suy giảm miễn dịch nguyên phát

Suy giảm miễn dịch nguyên phát (PID) ít phổ biến nhưng lại có hơn 300 loại PID khác nhau chịu ảnh hưởng đến mỗi khía cạnh của hệ thống miễn dịch, bao gồm:

• Suy giảm miễn dịch biến thiên phổ biến (CVID);
• Thiếu hụt miễn dịch nghiêm trọng;
• Bệnh u hạt mãn tính.

Đối với trường hợp PID, miễn dịch sẽ không tạo ra đủ tế bào miễn dịch như tế bào B hoặc tế bào T kích hoạt phản ứng miễn dịch hiệu quả. Ngoài ra theo một số chẩn đoán còn cho rằng PID hiện tại thường nằm ở độ tuổi trẻ và có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng ở độ tuổi lớn hơn.

Một số loại thuốc ức chế miễn dịch thường gặp

Các loại thuốc ức chế miễn dịch thường có khả năng làm giảm hoạt động toàn bộ hệ miễn dịch trong cơ thể, bao gồm:

Thuốc hóa trị

Thuốc hóa trị được dùng để giảm kích thước và giảm nhẹ các triệu chứng ung thư, các thành phần trong thuốc hóa trị sẽ nhắm vào các tế bào có khả năng tái tạo nhanh như tế bào tóc, da, hệ tiêu hóa,... nên các biểu hiện thường thấy của bệnh nhân đang điều trị là rụng tóc, nôn mửa, buồn nôn và viêm niêm mạc.

Ngoài ra cũng có các tế bào có tốc độ tái tạo nhanh là tế bào tủy xương có khả năng tạo tế bào máu để giảm thiểu khả năng nhiễm trùng, đối với các người bệnh đang trong quá trình điều trị khi tủy xương bị ức chế sẽ có nguy cơ cao bị nhiễm trùng.

Thuốc ức chế TNF

Những loại thuốc ức chế yếu tố làm hoại tử khối u TNF được chỉ định điều trị các bệnh viêm khớp dạng khớp, bệnh vẩy nến mảng bám, viêm khớp vảy nến, viêm loét đại tràng, bệnh Crohn,... bao gồm: 

• Simponi (golimumab);
• Enbrel (etanercept);
• Humira (adalimumab);
• Cimzia (certolizumab pegol);
• Remicade (infliximab).

Thuốc ức chế miễn dịch loại này có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng mà hệ miễn dịch thông thường có khả năng kiểm soát, nhưng sẽ nghiêm trọng hơn nếu hệ miễn dịch bị ức chế.

Corticosteroid (steroid)

Corticosteroid (steroid) có thể uống, bôi, hít hoặc tiêm tĩnh mạch nhằm làm giảm các phản ứng miễn dịch trong cơ thể, steroid thường được chỉ định điều trị đối với các bệnh như: 

• Bệnh dị ứng (viêm mũi dị ứng, viêm da tiếp xúc,...);
• Bệnh tự miễn (viêm khớp dạng thấp, viêm mạch,...);
• Bệnh rối loạn về máu (bạch cầu, thiếu máu tán huyết,...);
• Bệnh hô hấp (hen suyễn, phổi tắc nghẽn mãn tính,...);
• Tình trạng viêm mắt;
• Bệnh rối loạn nội tiết Addison.

Kháng thể đơn dòng

Những protein được tạo ra trong phòng thí nghiệm để mô tả các kháng thể tự nhiên trong cơ thể, kháng thể đơn dòng được chỉ định trong việc điều trị các bệnh như: 

• Ung thư (ung thư não, ung thư đại trực tràng,...);
• Rối loạn hệ miễn dịch (viêm loét đại tràng, viêm khớp dạng thấp,...);
• Các rối loạn do virus (bệnh não chất trắng đa ổ tiến triển (PML),...).

Thuốc ức chế miễn dịch được chỉ định cho ai?

Như đã đề cập các tác dụng phụ do thuốc ức chế miễn dịch gây ra thường ảnh hưởng đến sức khỏe nên thuốc này chỉ được sử dụng trong các trường hợp bác sĩ chỉ định như:

• Bệnh tự miễn: Rụng tóc từng mảng, lupus, vẩy nến, viêm khớp dạng thấp,...
• Cấy ghép tế bào gốc: Các rối loạn về máu, gặp các vấn đề về tủy xương và ung thư máu.
• Cấy ghép nội tạng.

Hy vọng qua một số thông tin trong bài viết trên bạn đọc sẽ hiểu rõ hơn về trạng thái ức chế miễn dịch, cũng như vai trò của thuốc ức chế miễn dịch đối với các trường hợp bệnh lý thực tế. Song song đó mọi người cũng cần lưu ý việc sử dụng thuốc ức chế miễn dịch cần phải tuân theo chỉ định của bác sĩ vì nếu tự ý sử dụng có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng khác. Ngoài ra để biết thêm thông tin chi tiết về bảng giá tiêm chủng trọn gói tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu để bảo vệ bản thân và người thân khỏi các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, hãy liên hệ ngay với đội ngũ Long Châu qua hotline 1800 6928 nhận tư vấn sớm nhất nhé.