Viêm dạ dày và hội chứng ruột kích thích có liên quan với nhau không?

Viêm dạ dày và hội chứng ruột kích thích đều là những bệnh lý đường tiêu hóa có một số triệu chứng tương đồng, nhưng đây là hai bệnh lý khác nhau với cơ chế hình thành riêng biệt.

Viêm dạ dày là gì?

Viêm dạ dày là tình trạng niêm mạc dạ dày bị tổn thương do phản ứng viêm. Khi lớp niêm mạc, vốn đóng vai trò như “lá chắn” bảo vệ dạ dày khỏi axit và các yếu tố có hại bị bào mòn, các tổn thương có thể lan sâu xuống lớp cơ niêm, gây ra đau, khó chịu và nhiều rối loạn tiêu hóa khác. Bệnh được chia thành hai dạng chính: Viêm dạ dày cấp tính và viêm dạ dày mạn tính. Trong đó, viêm dạ dày mạn tính chiếm tỷ lệ cao hơn và thường kéo dài, dễ tái phát nếu không được điều trị và chăm sóc đúng cách.

Có rất nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến tình trạng viêm dạ dày, trong đó có thể chia thành hai nhóm chính: Nguyên nhân do nhiễm khuẩn và nguyên nhân không do nhiễm khuẩn.

Nguyên nhân do nhiễm khuẩn: Phổ biến nhất là sự hiện diện của vi khuẩn Helicobacter pylori (HP). Đây là loại vi khuẩn có khả năng sinh sống trong môi trường axit khắc nghiệt của dạ dày. Khi xâm nhập, chúng tiết ra độc tố làm tổn thương niêm mạc, gây viêm, loét và thậm chí có thể dẫn đến ung thư dạ dày nếu không kiểm soát.
Ngoài HP, một số tác nhân khác cũng có thể gây viêm dạ dày như:

• Vi khuẩn Helicobacter heilmannii.
• Các loại vi khuẩn và nấm khác như Mycobacterium, Histoplasmosis, Syphilis.
• Nhiễm ký sinh trùng như giun lươn.
• Nhiễm virus như CMV hoặc Herpes virus.

Nguyên nhân không do nhiễm khuẩn: Bên cạnh tác nhân vi sinh, nhiều yếu tố khác trong lối sống và sức khỏe cũng có thể là thủ phạm gây nên tình trạng viêm dạ dày như:

• Bệnh lý tự miễn hoặc các phản ứng dị ứng khiến hệ miễn dịch tấn công nhầm vào niêm mạc dạ dày.
• Sử dụng thuốc giảm đau, kháng viêm không steroid (NSAIDs) hay Aspirin trong thời gian dài làm suy yếu lớp bảo vệ dạ dày.
• Thói quen sinh hoạt không lành mạnh: Lạm dụng rượu bia, cà phê, thuốc lá; ăn uống thất thường, bỏ bữa, ăn đêm; tiêu thụ nhiều đồ cay nóng, dầu mỡ.
• Yếu tố tâm lý: Căng thẳng, stress kéo dài cũng là một trong những nguyên nhân phổ biến làm dạ dày tăng tiết axit, từ đó dễ gây viêm.

Hội chứng ruột kích thích là gì?

Hội chứng ruột kích thích (Irritable Bowel Syndrome – IBS) là một rối loạn mạn tính của đường tiêu hóa, đặc trưng bởi các triệu chứng như đau bụng, rối loạn đại tiện, chướng hơi, đầy bụng… nhưng không kèm theo tổn thương thực thể hay thay đổi giải phẫu trên đại tràng. Điểm đặc biệt của hội chứng này là bệnh thường tái phát nhiều lần, kéo dài dai dẳng, gây ảnh hưởng đáng kể đến sinh hoạt, công việc và chất lượng cuộc sống của người mắc. Mặc dù không đe dọa trực tiếp đến tính mạng, nhưng IBS lại khiến nhiều bệnh nhân mệt mỏi và căng thẳng vì tình trạng khó chịu kéo dài.

Các chuyên gia cho rằng IBS không bắt nguồn từ một yếu tố đơn lẻ mà thường do sự kết hợp của nhiều nguyên nhân khác nhau. Một số yếu tố thường gặp gây nên hội chứng ruột kích thích bao gồm:

Yếu tố tâm sinh lý: Tâm lý căng thẳng, lo âu, thường xuyên chịu áp lực trong công việc hoặc cuộc sống là yếu tố nguy cơ hàng đầu. Những người có rối loạn tâm thần như trầm cảm, rối loạn lo âu, mất ngủ hoặc rối loạn giấc ngủ kéo dài dễ bị ảnh hưởng đến hệ thần kinh ruột, từ đó gây ra các cơn đau bụng, rối loạn đại tiện.

Chế độ ăn uống không hợp lý: Thói quen ăn uống thiếu khoa học là một trong những nguyên nhân quan trọng. Việc tiêu thụ các thực phẩm quá nhiều dầu mỡ, cay nóng, rượu bia, cà phê hoặc ăn phải thức ăn kém vệ sinh, hư hỏng, quá hạn… đều có thể kích thích ruột, làm triệu chứng trở nên trầm trọng hơn. Ngoài ra, việc ăn uống thất thường, bỏ bữa hoặc ăn quá nhanh cũng dễ dẫn đến rối loạn chức năng tiêu hóa.

Nguyên nhân khác:

• Người từng có tiền sử mắc các bệnh lý đường ruột như viêm ruột, nhiễm khuẩn tiêu hóa… có nguy cơ cao bị IBS.
• Phụ nữ trong kỳ kinh nguyệt thường bị ảnh hưởng bởi sự thay đổi hormone, dẫn đến rối loạn nhu động ruột.
• Một số loại thuốc, đặc biệt là thuốc điều trị nội tiết hoặc thuốc kháng sinh, có thể làm mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột và gây ra triệu chứng tương tự IBS.

Viêm dạ dày và hội chứng ruột kích thích có liên quan với nhau không?

Viêm dạ dày và hội chứng ruột kích thích (IBS) đều là những bệnh lý đường tiêu hóa thường gặp, dễ gây nhầm lẫn do có nhiều triệu chứng tương đồng như đau bụng, đầy hơi, khó tiêu hay rối loạn đại tiện. Tuy nhiên, thực tế đây là hai tình trạng hoàn toàn khác nhau về nguyên nhân, cơ chế bệnh sinh và cách điều trị.

Viêm dạ dày là tình trạng lớp niêm mạc dạ dày bị viêm hoặc tổn thương. Nguyên nhân chủ yếu thường liên quan đến nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori, lạm dụng rượu bia, sử dụng thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs) kéo dài hoặc căng thẳng, stress. Bệnh có thể diễn tiến cấp tính hoặc mạn tính, gây ra những biến chứng nguy hiểm như loét dạ dày - tá tràng, xuất huyết tiêu hóa nếu không được điều trị kịp thời.

Trong khi đó, hội chứng ruột kích thích (IBS) là một rối loạn chức năng mạn tính của đường ruột, đặc trưng bởi sự thay đổi nhu động ruột và nhạy cảm quá mức ở đại tràng. IBS không gây tổn thương cấu trúc hay viêm loét nhưng lại ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Các yếu tố thường góp phần khởi phát bệnh bao gồm chế độ ăn uống thiếu khoa học, stress tâm lý, rối loạn hệ vi sinh đường ruột.

Mặc dù là hai bệnh lý khác nhau, các nghiên cứu cho thấy những người mắc hội chứng ruột kích thích thường có nguy cơ gặp các bệnh lý tiêu hóa khác, trong đó có viêm dạ dày, cao hơn so với người khỏe mạnh. Nguyên nhân có thể liên quan đến sự rối loạn chức năng tiêu hóa tổng thể, sự mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột hoặc ảnh hưởng của stress kéo dài. Ngoài ra, những người bị IBS thường nhạy cảm hơn với các thay đổi trong chế độ ăn uống, dễ xuất hiện các triệu chứng dạ dày - tá tràng như trào ngược, đầy bụng hoặc đau thượng vị.

Chính vì vậy, người bệnh cần lưu ý rằng viêm dạ dày và hội chứng ruột kích thích không phải là cùng một bệnh nhưng có thể tồn tại song song, làm cho tình trạng tiêu hóa trở nên phức tạp hơn. Việc thăm khám sớm, chẩn đoán chính xác và xây dựng phác đồ điều trị phù hợp cho từng tình trạng là rất cần thiết. Đồng thời, người bệnh nên duy trì chế độ ăn uống khoa học, hạn chế rượu bia, cà phê, thực phẩm cay nóng và chú ý kiểm soát căng thẳng để giảm thiểu nguy cơ tái phát hoặc nặng thêm.

Tóm lại, viêm dạ dày và hội chứng ruột kích thích là hai bệnh lý riêng biệt nhưng có thể xuất hiện đồng thời và ảnh hưởng lẫn nhau. Việc hiểu rõ đặc điểm của từng bệnh giúp người bệnh nhận diện sớm triệu chứng, thăm khám kịp thời và có hướng điều trị phù hợp. Nếu gặp tình trạng đau bụng, rối loạn tiêu hóa kéo dài, bạn nên đi khám chuyên khoa tiêu hóa để được tư vấn chính xác, từ đó kiểm soát bệnh tốt hơn và bảo vệ sức khỏe đường ruột lâu dài.