U nang buồng trứng khi mang thai: Nguyên nhân, triệu chứng và cách xử trí

Trong quá trình mang thai, việc phát hiện u nang buồng trứng có thể khiến nhiều mẹ bầu lo lắng về mức độ ảnh hưởng đến thai nhi và sức khỏe của bản thân. U nang buồng trứng khi mang thai là tình trạng không hiếm gặp, thường được phát hiện tình cờ qua siêu âm đầu thai kỳ. Tùy vào loại u nang, kích thước và thời điểm xuất hiện, mức độ nguy hiểm sẽ khác nhau. Do đó, việc hiểu rõ bản chất của u nang trong thai kỳ là điều quan trọng để mẹ bầu có hướng theo dõi và xử trí đúng cách.

Nguyên nhân gây ra u nang buồng trứng khi mang thai

Trong thời gian đầu của thai kỳ, cơ thể người mẹ sẽ hình thành một cấu trúc gọi là hoàng thể để sản xuất hormone, hỗ trợ niêm mạc tử cung duy trì và tạo điều kiện thuận lợi cho phôi làm tổ. Hoàng thể có vai trò rất quan trọng trong giai đoạn này và thường sẽ tự tiêu biến sau khi bánh nhau được hình thành và đảm nhận chức năng nội tiết, khoảng từ tuần thứ 10 đến tuần thứ 12 của thai kỳ.

Tuy nhiên, ở một số trường hợp hiếm gặp, hoàng thể không thoái hóa như bình thường mà tiếp tục tích tụ dịch lỏng bên trong và tồn tại dai dẳng trên buồng trứng. Tình trạng này được gọi là nang hoàng thể - một nguyên nhân phổ biến dẫn đến u nang buồng trứng trong thai kỳ.

Ngoài ra, cũng có những phụ nữ đã mang sẵn các nang buồng trứng trước khi mang thai mà không biết. Các nang này có thể không gây triệu chứng và chỉ được phát hiện khi siêu âm trong thai kỳ. Nếu chúng vẫn còn tồn tại, chúng sẽ được chẩn đoán là u nang buồng trứng khi mang thai, dù không phải tất cả đều phát sinh do quá trình mang thai.

Dấu hiệu nhận biết u nang buồng trứng khi mang thai

Phần lớn các trường hợp u nang buồng trứng khi mang thai không biểu hiện triệu chứng rõ ràng và được phát hiện tình cờ qua siêu âm. Tuy nhiên, ở một số thai phụ, u nang có thể gây ra các dấu hiệu bất thường, đặc biệt nếu tiến triển phức tạp trong thai kỳ. Dưới đây là các triệu chứng thường gặp:

• Cảm giác đau: Thường là cảm giác tức nặng hoặc đau âm ỉ vùng bụng dưới hoặc vùng chậu, nhất là bên có u nang. Cơn đau có thể trở nên dữ dội và đột ngột nếu xảy ra biến chứng như xoắn buồng trứng hoặc vỡ nang.
• Cảm giác đầy hơi, ăn uống khó tiêu: Một số thai phụ có thể thấy bụng khó chịu, ăn uống kém hoặc cảm giác nhanh no dù ăn ít.
• Bụng lớn bất thường: Kích thước bụng có thể lớn hơn so với tuổi thai, đôi khi gây áp lực rõ trong ổ bụng.
• Triệu chứng khi u nang vỡ: Trong trường hợp nang bị vỡ, người bệnh có thể cảm thấy đau dữ dội, kèm theo các dấu hiệu khác như chảy máu âm đạo không rõ nguyên nhân, buồn nôn hoặc nôn ói (đặc biệt nếu buồng trứng bị xoắn), chóng mặt hoặc choáng váng do mất máu cấp, sốt cao và nghi ngờ nhiễm trùng nếu tổn thương lan rộng.

Việc nhận biết sớm các triệu chứng này đóng vai trò quan trọng trong chẩn đoán và xử lý kịp thời, giúp hạn chế tối đa nguy cơ cho mẹ và thai nhi.

Những nguy cơ tiềm ẩn của u nang buồng trứng khi mang thai

U nang buồng trứng khi mang thai có thể tiềm ẩn những nguy cơ nhất định, đặc biệt nếu u phát triển về kích thước trong quá trình thai kỳ. Dưới đây là các ảnh hưởng tiềm tàng mà u nang buồng trứng có thể gây ra:

Ảnh hưởng đến thai nhi

Sự hiện diện của u nang buồng trứng trong thai kỳ, đặc biệt là các u có xu hướng to dần theo thời gian, có thể ảnh hưởng đến sự phát triển và an toàn của thai nhi theo nhiều cách:

• Tăng nguy cơ sảy thai nếu u nang lớn, chèn ép tử cung hoặc gây biến chứng trong tam cá nguyệt đầu và giữa.
• Nguy cơ sinh non do kích thước u gây áp lực lên tử cung hoặc kích thích cơn co.
• Có thể liên quan đến tình trạng nhau tiền đạo - một biến chứng thai kỳ nghiêm trọng, gây chảy máu và đe dọa tính mạng mẹ và bé.

Ảnh hưởng đến thai phụ

Không chỉ tác động đến thai nhi, u nang buồng trứng khi mang thai còn có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe người mẹ, cả trong suốt thai kỳ và giai đoạn hậu sản:

• Thai kỳ có thể làm thay đổi áp lực ổ bụng, dẫn đến các biến chứng của u nang như xoắn u nang, đặc biệt trong giai đoạn sau sinh.
• Sau khi sinh, khi thành bụng trở nên mềm và ổ bụng trống rỗng, u nang dễ bị xoắn hơn, gây đau dữ dội và cần can thiệp y tế khẩn cấp.

Cần phải làm gì nếu bị u nang buồng trứng khi mang thai?

Phần lớn u nang buồng trứng xuất hiện trong thai kỳ đều không gây nguy hiểm nghiêm trọng và thường có xu hướng tự thoái triển, đặc biệt là các u nang hoàng thể. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn tối đa cho cả mẹ và thai nhi, sản phụ vẫn cần theo dõi sát và thực hiện đúng hướng dẫn chuyên khoa. Dưới đây là những việc cần làm khi được chẩn đoán có u nang buồng trứng trong quá trình mang thai:

• Siêu âm thai định kỳ để theo dõi diễn tiến u nang: Việc thăm khám thai đúng lịch kết hợp siêu âm thường xuyên là biện pháp quan trọng nhằm đánh giá sự phát triển của thai nhi cũng như kích thước và đặc điểm của khối u nang. Dựa trên kết quả siêu âm, bác sĩ có thể phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường như u to nhanh, thay đổi cấu trúc hoặc nguy cơ biến chứng. Điều này giúp xác định xem u nang có cần can thiệp hay không và thời điểm nào là an toàn nhất để xử lý.
• Theo dõi triệu chứng: Mặc dù đa số u nang buồng trứng không gây triệu chứng rõ rệt, một số trường hợp có thể khiến mẹ bầu cảm thấy đau âm ỉ vùng hạ vị hoặc nặng bụng. Khi gặp các dấu hiệu như đau đột ngột dữ dội, buồn nôn hoặc choáng váng (đặc biệt nghi ngờ xoắn u nang) thì sản phụ cần được đưa đến cơ sở y tế ngay lập tức để được đánh giá và xử lý kịp thời.
• Xử trí ngoại khoa khi có biến chứng hoặc u phát triển quá lớn: Trong các tình huống cấp cứu như xoắn buồng trứng, bác sĩ sẽ chỉ định phẫu thuật. Phương pháp ưu tiên thường là mổ nội soi nhằm giảm thiểu sang chấn. Tuy nhiên, nếu khối u quá lớn hoặc nội soi không phù hợp, phẫu thuật mở bụng có thể được xem xét.
• Cân nhắc can thiệp chủ động trong thai kỳ: Với một số loại u như u nang hoàng thể có xu hướng lớn dần, cho dù chưa gây triệu chứng cũng có thể được cân nhắc can thiệp theo chương trình nhằm phòng ngừa biến chứng. Thời điểm can thiệp lý tưởng là sau tuần thứ 13 của thai kỳ (giai đoạn bánh nhau đã hoạt động ổn định) hoặc trong tam cá nguyệt thứ hai. Đây là những mốc thời gian được đánh giá là an toàn nhất để phẫu thuật nếu cần.

Mặc dù u nang buồng trứng khi mang thai thường không đáng lo, việc tuân thủ hướng dẫn thăm khám, siêu âm định kỳ và cảnh giác với các dấu hiệu bất thường vẫn là yếu tố then chốt giúp mẹ bầu vượt qua thai kỳ một cách an toàn. Nếu được theo dõi đúng cách, hầu hết các u nang đều không ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và bé.

U nang buồng trứng khi mang thai phần lớn là lành tính và không gây nguy hiểm nếu được phát hiện sớm và theo dõi đúng cách. Việc thăm khám định kỳ, siêu âm đều đặn và lắng nghe cơ thể sẽ giúp mẹ bầu kiểm soát tốt tình trạng này. Trong một số ít trường hợp, can thiệp y tế có thể cần thiết để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và thai nhi.