Tỷ lệ tử vong mắc não mô cầu: Thực trạng, dấu hiệu cảnh báo và cách phòng ngừa

Bệnh viêm màng não do não mô cầu là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong do nhiễm khuẩn, đặc biệt ở trẻ em và thanh thiếu niên. Với tốc độ tiến triển nhanh và các triệu chứng dễ nhầm lẫn với cảm cúm, việc hiểu rõ tỷ lệ tử vong mắc não mô cầu, các yếu tố nguy cơ và biện pháp phòng ngừa là vô cùng quan trọng. Hãy cùng Tiêm chủng Long Châu tìm hiểu chi tiết để chủ động bảo vệ sức khỏe trước căn bệnh nguy hiểm này.

Những thông tin cần biết về bệnh não mô cầu

Viêm màng não do não mô cầu là bệnh nhiễm trùng cấp tính do vi khuẩn Neisseria meningitidis gây ra, có thể dẫn đến viêm màng não, nhiễm trùng huyết hoặc các biến chứng nghiêm trọng khác. Bệnh lây lan qua đường hô hấp, chủ yếu qua các giọt bắn từ dịch tiết mũi họng của người bệnh hoặc người lành mang trùng. Bệnh thường xảy ra ở trẻ em dưới 5 tuổi, thanh thiếu niên 14 - 20 tuổi, và những người sống trong môi trường đông đúc như ký túc xá, doanh trại quân đội. 

Tại Việt Nam, bệnh do não mô cầu không phải hiếm gặp và thường bùng phát vào mùa đông xuân, khi thời tiết lạnh và ẩm tạo điều kiện cho vi khuẩn lây lan. Đây là một trong 10 bệnh truyền nhiễm có tỷ lệ tử vong cao nhất tại nước ta. Hiểu rõ về bệnh và cách phòng ngừa sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ và bảo vệ cộng đồng. Vậy với, mức độ nguy hiểm như trên, tỷ lệ tử vong mắc não mô cầu có cao không?

Tỷ lệ tử vong mắc não mô cầu hiện nay có đáng lo không?

Tỷ lệ tử vong mắc não mô cầu là một con số đáng báo động, phản ánh mức độ nguy hiểm của căn bệnh này. Theo Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật TP.HCM (HCDC), tỷ lệ tử vong dao động từ 5 - 15%, ngay cả khi bệnh nhân được điều trị tích cực. Nếu không được can thiệp kịp thời, tỷ lệ tử vong có thể lên đến 50% trong vòng 24 - 48 giờ sau khi khởi phát triệu chứng.

Tại Việt Nam, theo báo cáo của Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương, tỷ lệ mắc bệnh viêm màng não do não mô cầu tại Việt Nam là khoảng 2,3/100.000 dân. Từ đầu năm 2025, Viện Pasteur TP.HCM ghi nhận 12 ca mắc mới tại khu vực phía Nam, tăng 9 ca so với cùng kỳ năm 2024. Một số trường hợp nghiêm trọng đã được ghi nhận, như ca tử vong tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TP.HCM vào tháng 9/2024, khi một nữ công nhân 52 tuổi tử vong chỉ 6 giờ sau nhập viện do sốc nhiễm trùng.

Trên toàn Thế giới, theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm có khoảng 1,2 triệu ca mắc viêm màng não do não mô cầu, trong đó 135.000 ca tử vong, chiếm khoảng 11% tổng số ca. Trẻ em dưới 5 tuổi và thanh thiếu niên 17 - 21 tuổi là nhóm có nguy cơ cao nhất.

Gần đây, các bệnh viện tại Việt Nam liên tục ghi nhận các ca mắc não mô cầu với biến chứng nặng. Những trường hợp này cho thấy tỷ lệ tử vong mắc não mô cầu vẫn là mối đe dọa lớn nếu không có biện pháp phòng ngừa và điều trị kịp thời.

Các yếu tố làm tăng nguy cơ tử vong do não mô cầu

Tỷ lệ tử vong mắc não mô cầu phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm:

• Độ tuổi: Trẻ em từ 6 tháng đến 3 tuổi và thanh thiếu niên từ 14 - 20 tuổi là những nhóm có nguy cơ cao nhất do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện hoặc lối sống tiếp xúc gần trong môi trường đông đúc.
• Môi trường sống: Những nơi đông người như ký túc xá, trường học, doanh trại quân đội làm tăng nguy cơ lây lan vi khuẩn qua đường hô hấp. Nghiên cứu cho thấy tỷ lệ mang vi khuẩn não mô cầu ở thanh thiếu niên sống trong ký túc xá có thể cao gấp 2 - 3 lần so với người bình thường.
• Hệ miễn dịch suy yếu: Người mắc bệnh nền (HIV, tiểu đường) hoặc suy dinh dưỡng có nguy cơ biến chứng và tử vong cao hơn.
• Tốc độ tiến triển bệnh: Bệnh não mô cầu có thể gây tử vong trong 24 - 48 giờ nếu không được chẩn đoán và điều trị sớm, đặc biệt với thể nhiễm khuẩn huyết hoặc sốc nhiễm trùng.

Những yếu tố này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nhận biết sớm các dấu hiệu và thực hiện các biện pháp phòng ngừa để giảm tỷ lệ tử vong mắc não mô cầu.

Dấu hiệu cảnh báo sớm bệnh não mô cầu

Nhận biết sớm các dấu hiệu của bệnh do não mô cầu là yếu tố then chốt để giảm tỷ lệ tử vong mắc não mô cầu. Tuy nhiên, các triệu chứng ban đầu thường không đặc hiệu, dễ nhầm lẫn với cảm cúm, khiến nhiều người chủ quan.

Triệu chứng giai đoạn đầu:

• Sốt cao đột ngột (39-41°C), rét run.
• Đau đầu dữ dội, đau cơ, đau họng.
• Buồn nôn, nôn mửa, mệt mỏi, lơ mơ.

Sau 9 - 12 giờ, bệnh có thể trở nặng với các dấu hiệu nguy hiểm:

• Cứng cổ: Khó hoặc đau khi cúi đầu.
• Sợ ánh sáng: Mắt nhạy cảm, khó chịu khi tiếp xúc với ánh sáng.
• Ban xuất huyết: Các nốt ban đỏ hoặc tím, hình sao, xuất hiện ở hông, chi dưới, lan nhanh toàn thân, đôi khi kèm hoại tử.
• Rối loạn ý thức: Lơ mơ, hôn mê, co giật.

Bệnh có thể gây tử vong trong vòng 24 - 48 giờ nếu không được điều trị kịp thời, đặc biệt ở các thể sốc nhiễm trùng hoặc nhiễm khuẩn huyết. Nếu bạn hoặc người thân có các triệu chứng trên, đặc biệt là ban xuất huyết hình sao, hãy đến bệnh viện ngay lập tức để được chẩn đoán và điều trị.

Biện pháp phòng ngừa bệnh hiệu quả

Để giảm tỷ lệ tử vong mắc não mô cầu, phòng ngừa là yếu tố then chốt. Dưới đây là các biện pháp hiệu quả được các chuyên gia khuyến cáo:

Tiêm vắc xin não mô cầu

Hệ thống Tiêm chủng Long Châu hiện cung cấp dịch vụ tiêm vắc xin MenQuadfi, một loại vắc xin mới giúp phòng ngừa hiệu quả bốn nhóm vi khuẩn Neisseria meningitidis (A, C, W-135, Y). 

Vắc xin được chỉ định tiêm bắp một liều duy nhất, phù hợp cho trẻ từ 12 tháng tuổi và người lớn, đặc biệt có hiệu quả đối với nhóm người từ 56 tuổi trở lên, một lợi thế nổi bật so với các vắc xin trước đây. MenQuadfi là lựa chọn tiên tiến trong phòng ngừa bệnh não mô cầu, mang lại hiệu quả bảo vệ lâu dài và an toàn.

Vệ sinh cá nhân và môi trường

Giữ vệ sinh cá nhân và không gian sống sạch sẽ là bước quan trọng để ngăn vi khuẩn não mô cầu lây lan qua đường hô hấp: 

• Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, súc miệng bằng dung dịch sát khuẩn.
• Đeo khẩu trang ở nơi đông người, đặc biệt trong mùa đông xuân.
• Đảm bảo nơi ở, làm việc thông thoáng, sạch sẽ, tránh tụ tập đông người trong không gian kín.

Khám sức khỏe định kỳ

Khám định kỳ giúp phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường và kịp thời can thiệp để tránh biến chứng nặng: 

• Tầm soát định kỳ: Chủ động phát hiện sớm bệnh não mô cầu, đặc biệt ở nhóm nguy cơ cao như trẻ nhỏ và thanh thiếu niên.
• Can thiệp kịp thời: Điều trị sớm giúp giảm biến chứng và tỷ lệ tử vong.

Bệnh viêm màng não do não mô cầu là một mối đe dọa nghiêm trọng với tỷ lệ tử vong mắc não mô cầu lên đến 5 - 15%, và có thể gây tử vong chỉ trong 24 - 48 giờ nếu không được điều trị kịp thời. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu như sốt cao, cứng cổ, ban xuất huyết, và chủ động tiêm vắc xin là cách hiệu quả nhất để bảo vệ bản thân và gia đình. 

Chủ động tiêm vắc xin phòng bệnh não mô cầu tại hệ thống tiêm chủng Long Châu là cách để bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình. Đặt lịch tiêm ngay hôm nay để được tư vấn và phòng ngừa hiệu quả bệnh nguy hiểm này.