Trẻ sơ sinh thở mạnh khi ngủ là biểu hiện bệnh gì? Những lưu ý cần biết

Không ít cha mẹ lo lắng khi nghe tiếng thở mạnh hoặc khò khè của trẻ sơ sinh lúc ngủ, nhất là vào ban đêm. Điều này khiến nhiều phụ huynh lo lắng rằng liệu con có đang gặp vấn đề về đường hô hấp hay dấu hiệu của một bệnh lý nghiêm trọng nào đó hay không. Vậy, trẻ sơ sinh thở mạnh khi ngủ là biểu hiện của bệnh gì? Cùng Tiêm chủng Long Châu tìm hiểu qua bài viết này để giúp cha mẹ có thêm kiến thức hữu ích khi chăm sóc trẻ.

Dấu hiệu trẻ sơ sinh thở mạnh khi ngủ

Hiện tượng trẻ sơ sinh thở mạnh khi ngủ là biểu hiện thường gặp trong giai đoạn đầu đời, chủ yếu do hệ hô hấp chưa hoàn thiện. Tuy nhiên, để phân biệt giữa dấu hiệu sinh lý bình thường và biểu hiện bệnh lý tiềm ẩn, cha mẹ cần theo dõi kỹ các đặc điểm hô hấp của trẻ trong lúc ngủ.

Một trong những cách đơn giản để đánh giá tình trạng hô hấp là đếm nhịp thở. Khi trẻ đang ngủ yên, không khóc hoặc bú, cha mẹ có thể đặt tay lên ngực hoặc bụng trẻ, quan sát chuyển động lên xuống trong vòng 60 giây. Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), một số ngưỡng nhịp thở bất thường được cảnh báo như sau:

• Trẻ dưới 2 tháng tuổi: ≥ 60 lần/phút.
• Trẻ từ 2 tháng đến dưới 12 tháng tuổi: ≥ 50 lần/phút.
• Trẻ từ 1 - 5 tuổi: ≥ 40 lần/phút.

Nếu nhịp thở của trẻ vượt ngưỡng trên, đặc biệt đi kèm các biểu hiện sau thì cần được thăm khám y tế sớm:

• Thở khò khè, tiếng thở gắng sức: Có thể do tình trạng co thắt phế quản, phù nề đường thở hoặc viêm nhiễm.
• Lồng ngực rút lõm, phập phồng khi hít thở: Đây là dấu hiệu cho thấy trẻ đang sử dụng cơ hô hấp phụ để thở, đây có thể là một biểu hiện của suy hô hấp sớm.
• Thở rên, thở ngắt quãng hoặc ngừng thở ngắn: Có thể liên quan đến hội chứng ngưng thở khi ngủ ở trẻ sơ sinh.
• Các triệu chứng kèm theo như sốt, ho, bỏ bú, quấy khóc kéo dài, tím tái đầu chi hoặc môi: Đây có thể là biểu hiện của viêm phổi, viêm tiểu phế quản hoặc nhiễm khuẩn hô hấp cấp.

Cha mẹ cần nhận diện đúng các dấu hiệu bất thường khi trẻ sơ sinh thở mạnh để phát hiện sớm và can thiệp kịp thời, bảo vệ hệ hô hấp của trẻ ở giai đoạn đầu đời.

Nguyên nhân trẻ sơ sinh thở mạnh khi ngủ

Hiện tượng trẻ sơ sinh thở mạnh khi ngủ có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, có thể là từ yếu tố sinh lý và bệnh lý. Việc nhận diện đúng nguyên nhân giúp cha mẹ hiểu rõ tình trạng của trẻ và có phương án chăm sóc phù hợp.

Cấu trúc đường hô hấp chưa hoàn thiện

Ở trẻ sơ sinh, hệ hô hấp còn đang trong quá trình phát triển và hoàn thiện. Đường thở nhỏ, các mô mềm và thanh quản còn nhạy cảm khiến trẻ dễ có hiện tượng thở mạnh, thở gấp, hoặc phát ra tiếng khi ngủ. Đây được coi là phản ứng sinh lý bình thường khi trẻ tập làm quen với việc điều hòa nhịp thở và trao đổi khí.

Tác động từ các yếu tố kích ứng môi trường

Trẻ sơ sinh thường dễ bị kích thích đường hô hấp bởi các tác nhân ngoại cảnh như thay đổi thời tiết đột ngột, bụi bẩn, lông động vật, phấn hoa hay mạt bụi trong không khí. Những tác nhân này gây viêm nhiễm hoặc kích ứng niêm mạc đường thở, dẫn đến phản ứng thở mạnh, khò khè hoặc khó thở nhẹ.

Suy giảm hệ miễn dịch và nhiễm trùng đường hô hấp

Hệ miễn dịch của trẻ sơ sinh còn non yếu, dễ bị virus và vi khuẩn xâm nhập gây bệnh. Các bệnh lý viêm đường hô hấp cấp tính như viêm mũi, viêm họng, viêm tiểu phế quản, viêm phế quản hoặc viêm phổi có thể gây nên tình trạng thở mạnh kèm theo các triệu chứng như ho, sốt, sổ mũi và khó thở. Đây là những biểu hiện cảnh báo cần được theo dõi và xử trí kịp thời.

Bệnh lý hô hấp nghiêm trọng

Khi trẻ xuất hiện các dấu hiệu thở nhanh, thở rút lõm lồng ngực, thở gấp kèm theo bỏ bú, quấy khóc, tím tái thì có thể đang gặp các bệnh lý nặng hơn như viêm phế quản cấp, viêm tiểu phế quản hoặc viêm phổi. Những trường hợp này đòi hỏi thăm khám bác sĩ nhanh chóng để tránh các biến chứng nguy hiểm.

Cha mẹ nên làm gì nếu trẻ sơ sinh thở mạnh khi ngủ?

Hiện tượng trẻ sơ sinh thở mạnh khi ngủ có thể là biểu hiện sinh lý bình thường, tuy nhiên trong một số trường hợp, đây cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo bất thường về hô hấp. Để hỗ trợ trẻ và theo dõi đúng cách, phụ huynh cần thực hiện các biện pháp sau:

• Theo dõi nhịp thở của trẻ: Sử dụng đồng hồ bấm giờ để đếm số nhịp thở trong 1 phút khi trẻ ngủ hoặc nằm yên. Nếu nhịp thở vượt quá giới hạn bình thường theo độ tuổi (≥ 60 lần/phút ở trẻ <2 tháng), cần theo dõi sát và cân nhắc đưa trẻ đi khám.
• Điều chỉnh tư thế ngủ: Tư thế nằm ngửa là tư thế ngủ an toàn nhất cho trẻ sơ sinh. Tuy nhiên, nếu trẻ có biểu hiện thở mạnh hoặc khò khè, có thể thử nghiêng đầu trẻ nhẹ sang một bên để đường thở được thông thoáng hơn. Tránh để trẻ nằm sấp hoặc dùng gối cao gây chèn ép đường hô hấp.
• Vệ sinh đường mũi bằng dung dịch nước muối sinh lý: Nhỏ 1-2 giọt nước muối sinh lý (NaCl 0,9%) vào mỗi bên mũi để làm loãng dịch nhầy, giúp thông thoáng đường thở. Thực hiện 1-2 lần/ngày, tăng tần suất nếu trẻ có dấu hiệu nghẹt mũi.
• Đảm bảo môi trường trong lành: Cha mẹ cần đảm bảo không gian ngủ sạch sẽ, thoáng khí, tránh khói bụi, mùi hóa chất, lông thú nuôi hoặc các yếu tố gây dị ứng.
• Không chủ quan nếu trẻ có dấu hiệu bất thường: Nếu trẻ thở gấp, rút lõm lồng ngực, bú kém, sốt, hoặc tím tái môi, đầu chi, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế chuyên khoa nhi hoặc hô hấp để được khám và xử trí kịp thời.
• Theo dõi các dấu hiệu bất thường và đưa trẻ đi khám kịp thời: Nếu trẻ có biểu hiện thở gấp, lồng ngực rút lõm, da tím tái, bỏ bú, li bì hoặc sốt cao, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế chuyên khoa nhi để được đánh giá và xử trí kịp thời. Đây có thể là biểu hiện của các bệnh lý như viêm phổi, viêm tiểu phế quản hoặc hội chứng suy hô hấp.

Hiện tượng trẻ sơ sinh thở mạnh khi ngủ phần lớn là do yếu tố sinh lý phản ánh quá trình hoàn thiện hệ hô hấp tự nhiên của trẻ. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, đây có thể là dấu hiệu cảnh báo các bệnh lý hô hấp tiềm ẩn như viêm phế quản, viêm phổi hoặc dị ứng đường thở. Do đó, cha mẹ cần theo dõi sát sao nhịp thở của trẻ, kết hợp quan sát các dấu hiệu đi kèm như thở nhanh, khò khè, bỏ bú, tím tái,… để có hướng xử trí kịp thời. Khi có bất kỳ nghi ngờ nào về tình trạng hô hấp của trẻ, hãy đưa trẻ đến cơ sở y tế để được bác sĩ chuyên khoa thăm khám và tư vấn chính xác.