Thoát vị bẹn ở trẻ em là gì? Dấu hiệu nhận biết ba mẹ cần lưu ý

Việc cha mẹ nhận biết được những dấu hiệu ban đầu của thoát vị bẹn giúp giảm thiểu rủi ro đến sức khỏe và tránh các biến chứng nguy hiểm như nghẹt ruột. Trong thực tế, nhiều trường hợp trẻ được đưa đến bệnh viện muộn khi đã có biến chứng. Vì vậy, bài viết này sẽ cung cấp thông tin rõ ràng, dễ hiểu, giúp bạn hiểu rõ hơn về thoát vị bẹn trẻ em và cách xử trí đúng đắn khi gặp tình trạng này.

Thoát vị bẹn ở trẻ em là gì?

Đây là tình trạng một phần ruột hoặc mô mỡ di chuyển bất thường qua lỗ bẹn, tạo thành khối phồng ở vùng bẹn hoặc bìu (ở bé trai). Đây là một trong những bệnh ngoại khoa phổ biến ở trẻ nhỏ, đặc biệt ở trẻ sơ sinh và trẻ dưới 5 tuổi.

Trong giai đoạn phát triển bào thai, ống phúc mạc - niệu dục đóng vai trò như một đường dẫn tự nhiên. Thông thường, ống này sẽ đóng kín trước hoặc ngay sau khi trẻ sinh ra. Tuy nhiên, nếu ống không đóng kín, nó để lại một “lỗ thông” ở vùng bẹn. Khi áp lực trong ổ bụng tăng lên (do trẻ khóc, ho, rặn khi táo bón hoặc tiêu chảy), ruột hoặc mô mỡ có thể bị đẩy qua lỗ này, gây ra thoát vị bẹn.

Thoát vị bẹn ở trẻ được chia thành hai loại chính:

• Thoát vị bẹn gián tiếp: Đây là loại phổ biến nhất ở trẻ em, xảy ra khi ruột hoặc mô mỡ đi qua ống phúc mạc - niệu dục còn mở.
• Thoát vị bẹn trực tiếp: Rất hiếm gặp, thường thấy ở người lớn, xảy ra khi thành bụng yếu nhưng không liên quan đến ống phúc mạc.
• Ngoài ra, thoát vị bẹn có thể được phân loại thành thoát vị bẹn thẳng hoặc thoát vị bẹn chéo, tùy thuộc vào hướng đi của ruột qua lỗ bẹn.

Triệu chứng trẻ em bị thoát vị bẹn 

Việc nhận biết sớm các dấu hiệu của thoát vị bẹn là yếu tố quan trọng để ngăn ngừa biến chứng. Dưới đây là những triệu chứng cần lưu ý:

Triệu chứng thường gặp

Nhận biết các dấu hiệu thường gặp giúp cha mẹ và người chăm sóc phát hiện kịp thời thoát vị bẹn ở trẻ. 

• Khối phồng ở vùng bẹn hoặc bìu: Đây là dấu hiệu đặc trưng nhất, thường xuất hiện khi trẻ khóc, ho, rặn hoặc vận động mạnh. Khối phồng có thể mềm, dễ đẩy vào trong khi trẻ nằm nghỉ hoặc biến mất hoàn toàn khi trẻ thư giãn.
• Cảm giác khó chịu hoặc đau nhẹ: Trẻ có thể quấy khóc hoặc tỏ ra khó chịu khi khối phồng xuất hiện, đặc biệt nếu khối bị căng.
• Không có triệu chứng rõ ràng: Ở một số trẻ, thoát vị bẹn có thể không gây đau hoặc khó chịu, chỉ được phát hiện qua thăm khám định kỳ.

Triệu chứng cảnh báo biến chứng

Nếu thoát vị bẹn không được xử trí kịp thời, có thể dẫn đến biến chứng nghiêm trọng như nghẹt ruột hoặc tắc ruột. Các dấu hiệu cảnh báo bao gồm:

• Khối phồng trở nên căng, đỏ, đau và không thể đẩy vào trong.
• Trẻ quấy khóc dữ dội, nôn mửa, bụng chướng hoặc không đi tiêu được.
• Trẻ có thể sốt, mệt mỏi, da xanh tái hoặc bỏ bú.

Nếu phát hiện bất kỳ dấu hiệu cảnh báo nào hoặc nghi ngờ thoát vị bẹn, cần đưa trẻ đến bác sĩ chuyên khoa nhi ngay để được thăm khám và can thiệp kịp thời, tránh các biến chứng nguy hiểm.

Phương pháp điều trị thoát vị bẹn ở trẻ

Việc xử trí thoát vị bẹn ở trẻ phụ thuộc vào độ tuổi, tình trạng sức khỏe và mức độ nghiêm trọng của bệnh.

Phẫu thuật

Phẫu thuật là cách điều trị hiệu quả nhất cho thoát vị bẹn ở trẻ. Có hai kỹ thuật chính:

• Mổ mở: Bác sĩ rạch một vết nhỏ ở vùng bẹn, tìm và khâu kín ống phúc mạc, đồng thời kiểm tra ruột để đảm bảo không có tổn thương. Phương pháp này thường được sử dụng cho trẻ nhỏ.
• Mổ nội soi: Ít xâm lấn hơn, sử dụng camera và dụng cụ nhỏ để đóng lỗ thoát vị. Phương pháp này phù hợp với trẻ lớn hơn hoặc các trường hợp phức tạp.

Thời điểm phẫu thuật: Bác sĩ thường khuyến cáo mổ sớm, đặc biệt nếu thoát vị có nguy cơ nghẹt. Ở trẻ sơ sinh, phẫu thuật có thể được trì hoãn nếu không có triệu chứng nghiêm trọng, nhưng thường được thực hiện trước 1 - 2 tuổi.

Quy trình phẫu thuật: Trẻ được gây mê toàn thân, bác sĩ khâu kín lỗ thoát vị và kiểm tra ruột để đảm bảo không có hoại tử. Thời gian phẫu thuật thường kéo dài 30 - 60 phút, và trẻ có thể xuất viện trong 1 - 2 ngày nếu không có biến chứng.

Chăm sóc sau mổ và theo dõi

Sau phẫu thuật, cha mẹ cần lưu ý:

• Vệ sinh vết mổ: Giữ vết mổ sạch, khô, theo dõi dấu hiệu sưng, đỏ hoặc chảy máu.
• Hạn chế vận động: Trẻ nên tránh các hoạt động mạnh trong 1 - 2 tuần đầu sau mổ.
• Tái khám định kỳ: Đảm bảo trẻ được kiểm tra để phát hiện sớm các vấn đề như tái phát thoát vị (hiếm gặp, dưới 1%).
• Dinh dưỡng và hoạt động: Sau khi hồi phục, trẻ có thể trở lại hoạt động bình thường, nhưng cần tránh các hoạt động vượt sức trong 4 - 6 tuần.

Thoát vị bẹn nguy hiểm như thế nào?

Nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời, thoát vị bẹn ở trẻ có thể tiến triển thành nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và tính mạng của trẻ. Một số hậu quả thường gặp gồm:

• Nghẹt ruột: Ruột bị kẹt trong lỗ thoát vị, dẫn đến thiếu máu nuôi và hoại tử.
• Tắc ruột: Gây đau bụng dữ dội, nôn mửa và nguy cơ nhiễm trùng.
• Viêm nhiễm hoặc tổn thương mô: Vùng bẹn bị sưng, đỏ, hoặc nhiễm trùng sau phẫu thuật nếu không được chăm sóc đúng cách.

Cách phòng ngừa thoát vị bẹn ở trẻ hiệu quả

Thoát vị bẹn là bệnh lý bẩm sinh, không có biện pháp phòng ngừa tuyệt đối. Tuy nhiên, việc giảm các yếu tố làm tăng áp lực ổ bụng (như táo bón, ho kéo dài) có thể giúp hạn chế tình trạng thoát vị biểu hiện sớm hơn hoặc nặng hơn.

• Chế độ ăn uống: Đảm bảo trẻ ăn đủ chất xơ, uống đủ nước để tránh táo bón, từ đó giảm áp lực trong ổ bụng.
• Kiểm soát bệnh lý: Điều trị kịp thời các vấn đề như ho kéo dài, hắt hơi nhiều hoặc các bệnh hô hấp làm tăng áp lực ổ bụng.
• Quan sát cơ thể trẻ: Thường xuyên kiểm tra vùng bẹn khi trẻ khóc, vận động mạnh hoặc tắm. Nếu phát hiện khối phồng bất thường, cần đưa trẻ đi khám ngay.
• Khám sức khỏe định kỳ: Đưa trẻ đi kiểm tra định kỳ, đặc biệt là trẻ sơ sinh hoặc trẻ sinh non, để phát hiện sớm các bất thường.

Thoát vị bẹn ở trẻ em là một bệnh lý phổ biến nhưng có thể kiểm soát được nếu được phát hiện và điều trị kịp thời. Việc hiểu rõ khái niệm, dấu hiệu nhận biết, phương pháp xử trí và vai trò của phát hiện sớm sẽ giúp phụ huynh chủ động hơn trong việc chăm sóc sức khỏe cho con. Nếu bạn nhận thấy bất kỳ dấu hiệu bất thường nào ở vùng bẹn của trẻ, hãy đưa trẻ đến bác sĩ chuyên khoa nhi ngay lập tức để được đánh giá và điều trị đúng.