Sưng hạch bạch huyết ở cổ: Nguyên nhân, mức độ nguy hiểm và cách xử trí

tiSưng hạch bạch huyết ở cổ là tình trạng phổ biến, dễ nhận thấy và đôi khi khiến người bệnh lo ngại về các vấn đề tiềm ẩn đằng sau. Hãy cùng Tiêm chủng Long Châu tìm hiểu về sưng hạch bạch huyết ở cổ ngay trong bài viết sau đây nhé! 

Nguyên nhân sưng hạch bạch huyết ở cổ

Hạch bạch huyết là thành phần thiết yếu của hệ thống miễn dịch, giúp cơ thể chống lại vi khuẩn, virus và các yếu tố gây bệnh khác. Chúng có mặt ở nhiều vị trí trong cơ thể như cổ, nách, bẹn, nhưng vùng cổ là nơi thường xuyên bị sưng hạch nhất. Điều này là do cổ chứa nhiều nhóm hạch quan trọng có nhiệm vụ lọc và giám sát các yếu tố lây nhiễm từ đầu, cổ họng và đường hô hấp trên. 

Sưng hạch bạch huyết ở cổ có thể đơn thuần là phản ứng viêm bình thường do nhiễm trùng nhẹ, nhưng cũng có thể là dấu hiệu sớm của các bệnh lý nghiêm trọng hơn như rối loạn miễn dịch hoặc ung thư. Việc nắm rõ nguyên nhân và biểu hiện của tình trạng sưng hạch bạch huyết ở cổ sẽ giúp người bệnh có hướng xử lý hiệu quả, đúng thời điểm, từ đó phòng ngừa được các biến chứng nguy hiểm.

Nhiễm trùng

Nguyên nhân phổ biến nhất của sưng hạch bạch huyết ở cổ là do nhiễm trùng, đặc biệt là các loại nhiễm trùng đường hô hấp, như: 

• Cảm lạnh, cúm: Những virus phổ biến này khiến hệ miễn dịch kích hoạt, làm các hạch bạch huyết ở cổ phản ứng và sưng lên.
• Viêm họng liên cầu khuẩn: Là nguyên nhân điển hình gây đau họng và nổi hạch vùng cổ dưới hàm.
• Viêm tai giữa hoặc nhiễm trùng tai ngoài cũng có thể dẫn tới hạch sưng ở vùng cạnh tai.
• Viêm amidan, viêm xoang: Những tình trạng viêm nhiễm này thường gây phản ứng tại các hạch lân cận ở cổ.
• Nhiễm trùng răng như áp xe răng, viêm quanh chân răng cũng có thể gây sưng hạch.

Phản ứng sau tiêm chủng

Không ít trường hợp sưng hạch bạch huyết ở cổ được ghi nhận sau khi tiêm phòng vắc xin. Đây là một phản ứng miễn dịch hoàn toàn bình thường và thường tự hết sau vài ngày đến một tuần. Phản ứng này không gây nguy hiểm và thường không cần điều trị, nhưng nếu kèm theo sốt cao kéo dài, đau dữ dội hoặc hạch không nhỏ lại sau một tuần thì nên đi khám.

Nhiễm trùng toàn thân hoặc mạn tính

Một số bệnh lý nhiễm trùng nghiêm trọng hơn cũng có thể gây nổi hạch ở cổ, chẳng hạn như:

• Bệnh lao;
• Nhiễm HIV;
• Bệnh bạch cầu đơn nhân;
• Nhiễm toxoplasma (qua tiếp xúc với mèo hoặc ăn thịt sống);
• Sốt do mèo cào.

Rối loạn hệ thống miễn dịch

Các bệnh tự miễn có thể khiến hạch bạch huyết sưng kéo dài, điển hình như:

• Lupus ban đỏ hệ thống;
• Viêm khớp dạng thấp;
• Sarcoidosis.

Ung thư

Sưng hạch bạch huyết ở cổ đôi khi có thể là dấu hiệu cảnh báo ung thư, bao gồm:

• U lympho (ung thư hệ bạch huyết);
• Bệnh bạch cầu;
• Ung thư di căn từ vú, phổi, hoặc đầu cổ lan tới hạch cổ.

Việc xác định chính xác nguyên nhân gây sưng hạch bạch huyết ở cổ đóng vai trò then chốt trong việc lựa chọn hướng điều trị phù hợp. Do đó, người bệnh không nên chủ quan mà cần theo dõi sát triệu chứng để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường.

Sưng hạch bạch huyết ở cổ có nguy hiểm không?

Không phải tất cả các trường hợp sưng hạch bạch huyết ở cổ đều nguy hiểm. Tuy nhiên, việc đánh giá mức độ nghiêm trọng là cần thiết để không bỏ sót những tình huống nguy hiểm tiềm ẩn.

Dấu hiệu hạch lành tính: 

• Hạch mềm, di động, nhỏ dưới 1cm, và biến mất sau vài ngày.
• Có tiền sử cảm cúm, viêm họng, hoặc nhiễm trùng nhẹ ngay trước đó.
• Không kèm theo các triệu chứng hệ thống như sốt kéo dài, đổ mồ hôi đêm hay sụt cân.

Dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm:

• Hạch cứng, không di động, bám dính vào mô xung quanh.
• Tăng kích thước nhanh chóng.
• Kèm sốt kéo dài, sụt cân, mệt mỏi không rõ nguyên nhân.
• Khó thở, khó nuốt, hoặc cảm giác vướng ở cổ họng.
• Hạch không nhỏ lại sau 3 - 4 tuần, hoặc tiếp tục to lên.

Dù những biểu hiện sưng hạch bạch huyết ở cổ có thể là lành tính hay nghiêm trọng, việc chủ động thăm khám và chẩn đoán bởi bác sĩ là điều không thể xem nhẹ. Chỉ có chuyên gia y tế mới có thể đánh giá chính xác tính chất của hạch và loại trừ các nguyên nhân nguy hiểm tiềm ẩn. Việc phát hiện sớm sẽ giúp người bệnh tránh được những rủi ro không đáng có và đảm bảo được hướng điều trị hiệu quả, an toàn.

Làm gì khi nổi hạch bạch huyết ở cổ?

Khi phát hiện sưng hạch bạch huyết ở cổ, điều quan trọng là không nên hoảng loạn. Hãy bắt đầu bằng việc theo dõi kỹ lưỡng các biểu hiện và áp dụng những biện pháp chăm sóc phù hợp, đồng thời tuân thủ một số lưu ý an toàn để tránh làm tình trạng trở nên nghiêm trọng hơn.

Theo dõi và chăm sóc tại nhà: 

• Chườm ấm nhẹ nhàng lên vùng hạch sưng để giảm viêm và đau.
• Nghỉ ngơi hợp lý, uống đủ nước, bổ sung dinh dưỡng để tăng cường sức đề kháng.
• Theo dõi kích thước và tính chất hạch mỗi ngày để phát hiện kịp thời các thay đổi bất thường.

Điều trị theo nguyên nhân: 

• Nếu nguyên nhân do nhiễm khuẩn, bác sĩ sẽ chỉ định kháng sinh phù hợp.
• Nếu do nhiễm virus, thông thường chỉ cần điều trị triệu chứng, nghỉ ngơi, hỗ trợ miễn dịch.
• Trường hợp hạch sưng do bệnh tự miễn hoặc ung thư, cần can thiệp y tế chuyên sâu, bao gồm xét nghiệm, sinh thiết và các phác đồ điều trị đặc hiệu.

Lưu ý quan trọng: 

• Không tự ý dùng kháng sinh, thuốc bôi, hoặc thuốc uống không rõ nguồn gốc.
• Không được nắn bóp, chọc hút hạch tại nhà vì có thể gây viêm nhiễm hoặc lan rộng sang mô xung quanh.
• Nếu hạch không có dấu hiệu cải thiện sau 2 tuần, hoặc có xu hướng tăng kích thước, đau nhiều, hãy đến khám bác sĩ càng sớm càng tốt để được đánh giá chính xác.

Phòng ngừa sưng hạch bạch huyết ở cổ

Mặc dù sưng hạch bạch huyết ở cổ không phải lúc nào cũng có thể phòng tránh hoàn toàn (do đây là phản ứng miễn dịch tự nhiên), bạn vẫn có thể giảm thiểu nguy cơ bằng các biện pháp sau:

• Giữ gìn vệ sinh cá nhân, rửa tay thường xuyên, đặc biệt trước khi ăn và sau khi tiếp xúc nơi công cộng.
• Tiêm chủng đầy đủ theo chương trình tiêm chủng mở rộng và các mũi tăng cường cần thiết.
• Hạn chế tiếp xúc với người đang bị nhiễm trùng, đặc biệt là các bệnh truyền nhiễm đường hô hấp.
• Ăn uống đầy đủ dưỡng chất, tập thể dục đều đặn, tránh căng thẳng và ngủ đủ giấc để nâng cao hệ miễn dịch.

Sưng hạch bạch huyết ở cổ là hiện tượng phổ biến, đa phần là lành tính và tự khỏi. Tuy nhiên, nếu bạn thấy hạch kéo dài, thay đổi tính chất hoặc kèm theo triệu chứng toàn thân nghiêm trọng, đừng chủ quan. Việc phát hiện sớm nguyên nhân và điều trị kịp thời là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe và phòng ngừa biến chứng nguy hiểm.