Sốt xuất huyết không phát ban có đáng lo ngại?

Trong lâm sàng, sốt xuất huyết Dengue thường được nhận diện qua những biểu hiện như sốt cao đột ngột, đau mỏi cơ, buồn nôn và phát ban da. Tuy nhiên, không ít trường hợp người bệnh không hề có dấu hiệu phát ban, khiến việc chẩn đoán trở nên khó khăn hơn. Điều này đặt ra câu hỏi: Sốt xuất huyết không phát ban có nguy hiểm không và người bệnh có nguy cơ gặp biến chứng gì không? Việc hiểu đúng về biểu hiện không điển hình của sốt xuất huyết là rất cần thiết, đặc biệt trong bối cảnh bệnh ngày càng diễn biến phức tạp.

Người bị sốt xuất huyết không phát ban có đáng lo?

Sốt xuất huyết không phát ban vẫn có thể xảy ra và tiềm ẩn nguy hiểm, dễ bị bỏ sót do không có dấu hiệu rõ ràng. Người bệnh có thể chủ quan, dẫn đến chậm trễ điều trị và nguy cơ biến chứng nặng.

Khi nhắc đến sốt xuất huyết, chúng ta thường liên tưởng ngay đến các mảng phát ban đỏ nổi bật trên da. Nhưng trên thực tế, không phải ai mắc sốt xuất huyết cũng phát ban. Vậy lý do đến từ đâu?

• Cơ thể con người là một hệ thống miễn dịch độc nhất. Khi virus Dengue xâm nhập, hệ miễn dịch sẽ "ra tay". Ở một số người, phản ứng mạnh mẽ khiến da nổi ban như một dấu hiệu báo động. Nhưng ở người khác, phản ứng diễn ra âm thầm, khiến da không hề thay đổi dù virus vẫn đang hoạt động bên trong.

• Phát ban thường không đến sớm. Nó có thể chỉ xuất hiện sau khoảng 3 ngày từ khi bắt đầu sốt. Do đó, nếu bệnh nhân đang ở giai đoạn đầu, việc chưa thấy phát ban là hoàn toàn bình thường.

• Người có hệ miễn dịch yếu, chẳng hạn người lớn tuổi, mắc bệnh mạn tính, hay đang dùng thuốc ức chế miễn dịch thường không tạo ra phản ứng mạnh mẽ như phát ban. Bệnh ở họ diễn tiến lặng lẽ, ít biểu hiện rõ trên da, nhưng có thể nguy hiểm hơn do dễ xuất huyết âm thầm.

Việc không có phát ban không đồng nghĩa với bệnh nhẹ. Ngược lại, nhiều nghiên cứu cho thấy bệnh nhân không có biểu hiện phát ban trên da có thể gặp các biến chứng nghiêm trọng hơn, do phản ứng miễn dịch không đủ mạnh để kiểm soát virus, từ đó dẫn đến nguy cơ xuất huyết, giảm tiểu cầu và tổn thương cơ quan cao hơn.

Tại sao sốt xuất huyết lại phát ban?

Phát ban là triệu chứng thường gặp trong sốt xuất huyết dengue, xuất hiện ở khoảng 70% bệnh nhân trong một nghiên cứu bệnh chứng. Đáng chú ý, những người có phát ban thường bị ngứa và sưng bàn tay/bàn chân nhiều hơn, nhưng lại có nguy cơ cần truyền tiểu cầu thấp hơn. Cụ thể:

• Số lượng bạch cầu và tiểu cầu thường giảm mạnh nhất trong khoảng từ ngày thứ 4 đến ngày thứ 8 của bệnh.

• Mức hemoglobin (Hb) và hematocrit (Hct) giảm muộn hơn, thường đạt mức thấp nhất sau khoảng 2 tuần.

• Các chỉ số này phải mất từ 2 đến 3 tuần mới trở lại bình thường.

Các nhà khoa học đã chỉ ra rằng các tế bào da có thể là mục tiêu đầu tiên của virus Dengue sau khi bị muỗi truyền bệnh. Phát ban được cho là hậu quả của tổn thương vi mạch, có thể do virus tác động trực tiếp hoặc là phản ứng của hệ miễn dịch.

Thông thường:

• Giai đoạn sớm (trong 1 – 2 ngày đầu): bệnh nhân có thể bị đỏ bừng ở mặt, cổ và ngực – được cho là do giãn mao mạch.

• Giai đoạn sau (ngày 3 – 5): xuất hiện phát ban toàn thân dạng sởi với các chấm xuất huyết và vùng da xen kẽ bình thường (“đảo trắng trên nền đỏ”) – phản ánh hệ miễn dịch đang hoạt động mạnh mẽ để chống lại virus.

• Một số bệnh nhân chỉ có phát ban nhẹ và hồi phục sớm, trong khi số khác có phát ban toàn thân kéo dài.

Mặc dù phát ban có thể gây khó chịu do ngứa hoặc sưng, nó không phải là dấu hiệu của bệnh nặng. Trái lại, những người có phát ban thường có diễn tiến nhẹ hơn và ít gặp biến chứng hơn so với nhóm không có phát ban. Một giả thuyết được đưa ra là phát ban là biểu hiện của phản ứng miễn dịch mạnh mẽ và hiệu quả hơn của cơ thể, dẫn đến phù nề, thâm nhiễm viêm dưới da – dấu hiệu cho thấy các mạch máu đang phản ứng với các chất trung gian viêm do hệ miễn dịch sản sinh. Trong khi đó, những người sốt xuất huyết không phát ban có thể đang có phản ứng miễn dịch yếu hơn, làm tăng nguy cơ tổn thương nội tạng và chảy máu nghiêm trọng.

Điều trị và tiêm phòng sốt xuất huyết

Hiện nay, do chưa có phương pháp điều trị kháng vi-rút hiệu quả cho bệnh sốt xuất huyết, việc điều trị chủ yếu vẫn là theo dõi sát và hỗ trợ kịp thời, đặc biệt là bù dịch cho bệnh nhân, nhất là trong các trường hợp nặng. Việc can thiệp đúng lúc là yếu tố then chốt giúp ngăn ngừa biến chứng nghiêm trọng và tử vong.

Trong việc kiểm soát các bệnh do vi-rút, hai hướng chính là tiêm vắc xin và sử dụng thuốc kháng vi-rút. Tuy nhiên, với sốt xuất huyết, việc phát triển vắc xin gặp nhiều khó khăn do bệnh do bốn chủng vi-rút khác nhau (DENV-1 đến DENV-4) gây ra, cùng với hiện tượng "tăng cường phụ thuộc kháng thể" có thể khiến bệnh nặng hơn sau lần nhiễm thứ hai.

Từ những năm 1940, các nhà khoa học đã phát hiện flavivirus – nhóm vi-rút gây sốt xuất huyết có một số loại kháng nguyên tham gia vào phản ứng miễn dịch. Sau đó, người ta xác định rằng protein vỏ (E) và protein NS1 của vi-rút đóng vai trò trong quá trình trung hòa vi-rút. Trong số các protein này, protein E đặc biệt quan trọng vì nó giúp vi-rút xâm nhập vào tế bào, do đó được xem là mục tiêu chính để phát triển vắc xin. Tuy nhiên, vì protein E có thể tương tác với kháng thể không đặc hiệu và gây ra hiện tượng tăng cường phụ thuộc kháng thể, nên việc sử dụng nó trong vắc xin cần được cân nhắc kỹ. Chính vì vậy, các chiến lược mới đã được đề xuất, tập trung vào việc tạo ra phản ứng miễn dịch nhắm vào các protein khác như NS1, prM (tiền màng) và E thông qua nhiều dạng vắc xin khác nhau.

Việc phòng bệnh từ sớm là giải pháp quan trọng giúp giảm thiểu nguy cơ mắc và hạn chế các biến chứng nguy hiểm. Hiện nay, Trung tâm Tiêm chủng Long Châu đang cung cấp vắc xin sốt xuất huyết Qdenga chính hãng, chất lượng, với giá khoảng 1.390.000 đồng/mũi (giá tham khảo, có thể thay đổi theo từng thời điểm). Tiêm phòng đầy đủ và đúng lịch không chỉ giúp giảm nguy cơ mắc bệnh mà còn góp phần bảo vệ cơ thể khỏi những diễn tiến nặng. Để được tư vấn chi tiết và đặt lịch tiêm sớm nhất, vui lòng liên hệ Trung tâm Tiêm chủng Long Châu qua Hotline: 1800 6928.

Tóm lại, sốt xuất huyết không phát ban không có nghĩa là bệnh nhẹ hơn hay không nguy hiểm. Ngược lại, việc thiếu các dấu hiệu điển hình có thể khiến bệnh dễ bị bỏ sót hoặc chẩn đoán nhầm, làm chậm quá trình điều trị. Do đó, khi có các dấu hiệu nghi ngờ như sốt cao, đau đầu, mệt mỏi kéo dài, người bệnh nên đi khám để được xét nghiệm và theo dõi kịp thời, dù có hay không có phát ban trên da. Chủ động nhận biết và điều trị sớm là cách tốt nhất để tránh các biến chứng nguy hiểm của sốt xuất huyết.

Xem thêm:

Sốt xuất huyết lần 3 có nguy hiểm không?

Sốt xuất huyết có xông được không?