Sốt mò ở trẻ em: Triệu chứng và cách điều trị

Sốt mò ở trẻ em lây qua vết đốt của bọ mò mang vi khuẩn gây bệnh. Do các triệu chứng ban đầu thường không rõ ràng nên cha mẹ rất dễ nhầm lẫn với những bệnh lý khác. Để giúp cha mẹ chủ động bảo vệ sức khỏe của con, Trung tâm Tiêm chủng Long Châu sẽ chia sẻ những thông tin quan trọng về bệnh sốt mò ở trẻ em qua bài viết dưới đây.

Sốt mò ở trẻ em là gì?

Sốt mò ở trẻ em là bệnh nhiễm trùng cấp tính nguy hiểm do vi khuẩn Orientia tsutsugamushi gây ra, lây truyền sang người qua vết cắn của ấu trùng mò - một loại ve nhỏ thường sinh sống trong các bãi cỏ rậm, bụi cây hoặc nơi có nhiều lá mục. Bệnh thường gặp ở khu vực rừng núi, đặc biệt vào mùa mưa (từ tháng 5 đến tháng 10 hằng năm), khi điều kiện ẩm ướt thuận lợi cho sự phát triển của ấu trùng mò.

Tại Việt Nam, sốt mò ở trẻ em xuất hiện chủ yếu ở các tỉnh phía Bắc, tuy nhiên những năm gần đây đã ghi nhận thêm nhiều ca bệnh tại khu vực phía Nam, cho thấy phạm vi lây lan của bệnh đang mở rộng. Theo một số báo cáo y tế, bệnh sốt mò chiếm khoảng 38,51% trong tổng số các trường hợp bệnh nhân nhập viện vì sốt không rõ nguyên nhân tại 24 tỉnh phía Bắc. Con số này cho thấy mức độ phổ biến đáng kể của bệnh trong cộng đồng, đặc biệt ở những khu vực có khí hậu ẩm, nhiều cây cỏ và điều kiện vệ sinh môi trường còn hạn chế - nơi tạo điều kiện thuận lợi cho ấu trùng mò sinh sôi và truyền bệnh.

Triệu chứng của bệnh sốt mò ở trẻ em

Các biểu hiện lâm sàng điển hình của bệnh sốt mò ở trẻ em:

• Thời gian ủ bệnh: Thường kéo dài từ 6 đến 21 ngày, trung bình khoảng 10 - 12 ngày.
• Khởi phát bệnh: Bệnh thường bắt đầu đột ngột với triệu chứng sốt cao liên tục từ 38 - 40°C, kéo dài 2 - 3 tuần hoặc lâu hơn nếu không được điều trị. Một số trẻ có thể bị rét run trong 1 - 2 ngày đầu, kèm theo đau đầu dữ dội và đau mỏi cơ toàn thân.
• Tổn thương loét đặc trưng: Trẻ thường xuất hiện nốt loét đặc hiệu của bệnh sốt mò tại những vùng da mềm, ẩm như bẹn, nách, cổ, bộ phận sinh dục hoặc những vị trí ít ngờ tới như rốn, vành tai hay mí mắt. Nốt loét không đau, đôi khi hơi ngứa, thường chỉ có một nốt duy nhất. Ban đầu là mụn phỏng nhỏ trên nền sẩn đỏ, sau 4 - 5 ngày phỏng vỡ, tạo vảy màu nâu nhạt hoặc nâu sẫm, rồi bong ra để lộ đáy loét nông. Khi hết sốt, nốt loét thường lành dần. Tuy nhiên, cũng có trường hợp không xuất hiện nốt loét điển hình.
• Nổi hạch: Hạch thường xuất hiện gần vị trí nốt loét khi trẻ bắt đầu sốt hoặc sau 2 - 3 ngày. Hạch sưng, đau, đôi khi nổi hạch toàn thân nhưng mức độ nhẹ hơn.
• Ban dát sẩn: Sau 5 - 8 ngày sốt, trẻ có thể nổi ban dát sẩn khắp cơ thể (trừ lòng bàn tay và lòng bàn chân). Ban tồn tại từ vài giờ đến một tuần, đôi khi kèm theo đốm xuất huyết.
• Triệu chứng hô hấp: Trong tuần đầu, trẻ thường ho nhiều, đến cuối tuần thứ hai, có thể tiến triển thành viêm phổi.
• Diễn biến bệnh: Nếu không điều trị, sốt có thể kéo dài trên 2 tuần rồi giảm dần. Ngược lại, khi được điều trị đúng phác đồ, trẻ thường hạ sốt sau khoảng 36 giờ và hồi phục nhanh chóng.

Một số biến chứng có thể gặp 

Biến chứng của sốt mò ở trẻ em có thể rất đa dạng và ảnh hưởng đến nhiều cơ quan trong cơ thể. Hệ thần kinh có thể bị tổn thương với các biểu hiện như rối loạn tri giác, viêm màng não, viêm não, viêm thần kinh sọ hoặc thần kinh ngoại biên. Ở hệ tim mạch, bệnh có thể gây viêm cơ tim, viêm tắc mạch, trụy tim mạch, đồng thời ảnh hưởng đến thận (suy thận), phổi (viêm phổi, suy hô hấp). Ngoài ra, trẻ có thể bị gan lách to, hạch to, thậm chí gặp biến chứng nặng như đông máu nội mạch lan tỏa hoặc hội chứng thực bào máu.

Mức độ nặng của bệnh phụ thuộc vào chủng Orientia tsutsugamushi, tuổi và tình trạng sức khỏe của bệnh nhân. Nguyên nhân tử vong chủ yếu do trụy tim mạch, viêm cơ tim, xuất huyết, viêm phổi hoặc biến chứng viêm não - màng não. Tại Ấn Độ, khoảng 1/3 ca bệnh sốt mò nhập viện có diễn tiến nặng với suy đa cơ quan, tỷ lệ tử vong trung bình khoảng 24%.

Diễn tiến của bệnh sốt mò có thể thay đổi từ mức độ nhẹ sang nặng và trở nên phức tạp do gây tổn thương ở nhiều cơ quan trong cơ thể. Nhiều trường hợp trẻ mắc bệnh đã tử vong vì không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Ngoài các biến chứng nghiêm trọng, bệnh sốt mò ở trẻ em còn có quá trình hồi phục chậm, thường cần 1-2 tuần để phục hồi hoàn toàn. Bên cạnh đó, bệnh có khả năng tái phát cao ngay cả sau khi đã được điều trị. Tình trạng tái phát thường xảy ra trong khoảng 5-14 ngày sau khi hết sốt. Nguyên nhân là do thuốc kháng sinh được sử dụng chủ yếu có tác dụng ức chế sự phát triển của vi khuẩn, chứ không tiêu diệt hoàn toàn tác nhân gây bệnh Orientia tsutsugamushi.

Các điều trị bệnh sốt mò ở trẻ em

Ngay sau khi được chẩn đoán, trẻ cần được điều trị bằng kháng sinh thích hợp nhằm tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh. Các nhóm kháng sinh thường được chỉ định là Cyclin hoặc Macrolid. Với trẻ dưới 8 tuổi, Azithromycin thường được ưu tiên sử dụng do có độ an toàn cao và ít gây tác dụng phụ hơn so với Doxycycline.

Thời gian điều trị kháng sinh thường kéo dài khoảng 5 - 7 ngày hoặc cho đến khi các triệu chứng lâm sàng giảm rõ rệt. Bên cạnh đó, bác sĩ có thể kê thêm thuốc hạ sốt, giảm đau để giúp trẻ giảm bớt khó chịu do sốt cao hay đau mỏi cơ thể.

Trong suốt quá trình điều trị, cha mẹ cần tuân thủ chặt chẽ hướng dẫn của bác sĩ, tuyệt đối không tự ý thay đổi liều lượng hoặc ngừng thuốc sớm. Đồng thời, nên đảm bảo cho trẻ được nghỉ ngơi đầy đủ, uống nhiều nước và bổ sung dinh dưỡng hợp lý để hỗ trợ phục hồi nhanh hơn. Nếu các triệu chứng không cải thiện sau vài ngày hoặc xuất hiện dấu hiệu bất thường, cần đưa trẻ tái khám ngay để bác sĩ kịp thời điều chỉnh phác đồ điều trị.

Sốt mò ở trẻ em là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, có thể tiến triển nhanh và gây biến chứng nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Vì vậy, cha mẹ cần trang bị kiến thức để nhận biết sớm các dấu hiệu bệnh, đồng thời chủ động áp dụng các biện pháp phòng ngừa theo khuyến cáo nhằm bảo vệ sức khỏe cho trẻ. Hy vọng bài viết này đã mang đến cho quý phụ huynh những thông tin hữu ích, giúp nâng cao nhận thức và chủ động hơn trong việc chăm sóc, phòng ngừa bệnh sốt mò cho con.