Nguyên nhân gây tiêu chảy buổi sáng và cách điều trị

Nếu mỗi sáng thức dậy bạn lại bị tiêu chảy, đừng xem nhẹ tình trạng này. Tiêu chảy buổi sáng có thể là lời cảnh báo từ cơ thể về những bất ổn trong hệ tiêu hóa. Tình trạng này có thể xảy ra do chế độ ăn uống không phù hợp, căng thẳng kéo dài, hoặc các bệnh lý tiềm ẩn như rối loạn tiêu hóa chức năng. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân gây tiêu chảy buổi sáng và những phương pháp điều trị, chăm sóc tại nhà an toàn, khoa học.

Nguyên nhân gây tiêu chảy buổi sáng

Tiêu chảy vào buổi sáng sớm có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, từ thói quen sinh hoạt không hợp lý đến các bệnh lý tiêu hóa tiềm ẩn. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến mà bạn cần lưu ý:

Thói quen ăn uống và sinh hoạt

• Ăn quá no hoặc ăn đồ khó tiêu vào buổi tối: Việc ăn nhiều thực phẩm giàu chất béo, đồ chiên xào hoặc thực phẩm cay nóng vào bữa tối có thể khiến hệ tiêu hóa bị quá tải, gây ra tình trạng tiêu chảy vào sáng hôm sau.
• Sử dụng chất kích thích: Uống rượu bia, cà phê hoặc các đồ uống có ga vào buổi tối có thể kích thích ruột, dẫn đến tiêu chảy khi thức dậy.

Bệnh viêm ruột (IBD)

Các bệnh viêm ruột như viêm đại tràng hoặc bệnh Crohn có thể gây ra tiêu chảy mãn tính, trong đó tiêu chảy buổi sáng là một triệu chứng thường gặp. Tình trạng này thường đi kèm với các dấu hiệu khác như đau bụng, sụt cân, mệt mỏi và có máu trong phân.

Rối loạn tiêu hóa chức năng

Khi thức dậy, nhu động ruột thường tăng lên. Nếu hệ tiêu hóa của bạn quá nhạy cảm, sự tăng cường nhu động này có thể gây ra cảm giác buồn đi ngoài và dẫn đến tiêu chảy. Tình trạng này không do bệnh lý cụ thể mà liên quan đến chức năng hoạt động của ruột.

Căng thẳng và lo âu

Tâm lý có mối liên hệ chặt chẽ với hệ tiêu hóa. Khi bạn bị căng thẳng hoặc lo âu kéo dài, hormone cortisol được giải phóng có thể ảnh hưởng đến chức năng ruột, làm tăng nhu động ruột và gây tiêu chảy. 

Mang thai

Phụ nữ mang thai có thể trải qua nhiều thay đổi về hệ tiêu hóa do sự biến động hormone và áp lực lên các cơ quan nội tạng. Một số thai phụ có thể bị tiêu chảy buổi sáng do sự nhạy cảm của đường ruột hoặc do thay đổi trong chế độ ăn uống.

Nhiễm virus, vi khuẩn, ký sinh trùng

Đây là một trong những nguyên nhân thường gặp nhất gây tiêu chảy cấp, bao gồm cả tình trạng đi ngoài phân lỏng vào buổi sáng. Các loại virus thường gặp là Norovirus, Rotavirus,… Khi xâm nhập vào cơ thể, chúng gây tổn thương niêm mạc ruột, làm giảm khả năng hấp thu nước và chất điện giải, dẫn đến tiêu chảy nhiều lần trong ngày.

Thực phẩm hoặc nguồn nước bị ô nhiễm có thể chứa nhiều loại vi khuẩn gây bệnh như E. coli, Salmonella typhi,… Khi vào đường tiêu hóa, chúng tiết độc tố làm tổn thương ruột, gây ra các triệu chứng nặng nề hơn như đi ngoài phân lỏng lẫn máu, sốt cao, đau bụng dữ dội.

Một số ký sinh trùng có thể lây qua thực phẩm hoặc nguồn nước không đảm bảo vệ sinh và tồn tại lâu dài trong ruột non hoặc ruột già. Chúng thường gây ra các biểu hiện tiêu chảy mạn tính, đầy hơi, chuột rút bụng, sụt cân không rõ nguyên nhân. Đặc biệt, triệu chứng đi ngoài lỏng có thể rõ rệt hơn vào buổi sáng do sự tích tụ ký sinh trùng trong đường tiêu hóa qua đêm.

Tiêu chảy buổi sáng có dẫn đến biến chứng gì không?

Tiêu chảy vào buổi sáng, nếu chỉ xảy ra thỉnh thoảng do ăn uống hoặc căng thẳng, thường không quá nguy hiểm. Nếu tình trạng này diễn ra thường xuyên và kéo dài, nó có thể là dấu hiệu của các bệnh lý tiềm ẩn và gây ra những biến chứng đáng lo ngại. Dưới đây là một số biến chứng có thể xảy ra:

• Mất nước và rối loạn điện giải: Đây là biến chứng phổ biến và nguy hiểm nhất của tiêu chảy kéo dài. Khi bị tiêu chảy, cơ thể mất một lượng lớn nước và các chất điện giải quan trọng như natri, kali và clorua,... dẫn đến suy nhược cơ thể, chuột rút.
• Suy dinh dưỡng và sụt cân: Tiêu chảy kéo dài làm giảm khả năng hấp thụ các chất dinh dưỡng từ thức ăn. Ruột hoạt động không hiệu quả khiến thức ăn di chuyển quá nhanh, không đủ thời gian để cơ thể hấp thụ vitamin, khoáng chất và các dưỡng chất cần thiết.

Cách điều trị tiêu chảy buổi sáng

Điều trị tiêu chảy buổi sáng cần dựa trên nguyên nhân gây bệnh và mức độ triệu chứng. Phác đồ có thể bao gồm điều chỉnh chế độ ăn uống, sử dụng thuốc và kiểm soát yếu tố tâm lý.

Điều chỉnh chế độ ăn uống

• Hạn chế thực phẩm sinh hơi, khó tiêu: Tránh đồ uống có ga, trái cây còn xanh, bông cải xanh, súp lơ… vì dễ gây đầy bụng, tăng nhu động ruột.
• Tránh thực phẩm chứa gluten: Như bánh mì, ngũ cốc chế biến sẵn nếu có cơ địa nhạy cảm hoặc mắc bệnh celiac.
• Kiểm soát FODMAPs: Đây là nhóm carbohydrate dễ lên men (fructose, lactose, sorbitol…), thường có trong sữa, mật ong, một số loại đậu, có thể làm trầm trọng thêm tiêu chảy.

Điều trị nội khoa

• Thuốc chống tiêu chảy: Loperamide (Imodium) có thể giúp kiểm soát số lần đi ngoài.
• Thuốc điều trị hội chứng ruột kích thích (IBS): Một số thuốc chống trầm cảm liều thấp như imipramine (Tofranil), desipramine (Norpamine) có thể được chỉ định để điều hòa nhu động ruột.
• Thuốc kháng virus hoặc kháng sinh: Dùng trong trường hợp xác định nhiễm trùng, tuy nhiên cần tuân thủ chỉ định y khoa và lưu ý tác dụng phụ.

Kiểm soát yếu tố tâm lý

Nếu tiêu chảy buổi sáng liên quan đến stress hoặc hội chứng ruột kích thích, người bệnh nên thăm khám bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa để được chẩn đoán chính xác.

Các biện pháp phòng ngừa tiêu chảy buổi sáng

Ngoài điều trị bằng thuốc thì việc thay đổi lối sống cũng rất quan trọng như:

• Xác định được cơ thể dị ứng hay không dung nạp với loại thực phẩm nào để hạn chế sử dụng.
• Giữ cho tinh thần thoải mái bằng cách rèn luyện, tập thể dục, nghe nhạc, đọc sách, chạy bộ, bơi lội hoặc yoga,...
• Bệnh viêm ruột cần hạn chế các thực phẩm từ sữa, thực phẩm nhiều chất béo, rượu bia,...
• Ăn chín, uống sôi, uống đủ nước.
• Bổ sung thêm các chất bổ trợ đường tiêu hoá như men vi sinh, enzyme tiêu hoá, probiotic trong sữa chua không đường hoặc thực phẩm lên men tự nhiên.

Từ những thông tin được trình bày trong bài, hy vọng bạn đọc đã hiểu rõ hơn về nguyên nhân và cách xử lý tình trạng tiêu chảy buổi sáng. Trong trường hợp triệu chứng chỉ xuất hiện thoáng qua, việc điều chỉnh lối sống và chế độ ăn uống khoa học có thể giúp cải thiện đáng kể. Tuy nhiên, nếu tình trạng kéo dài hoặc kèm theo dấu hiệu bất thường, người bệnh cần đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời, tránh những biến chứng không mong muốn.