Nguyên nhân bị băng huyết sau sinh và những điều cần biết

Băng huyết là một trong những biến chứng sản khoa nguy hiểm, có thể xảy ra trong hoặc sau quá trình sinh nở. Hiểu rõ nguyên nhân gây băng huyết giúp mẹ bầu và gia đình chủ động phòng ngừa, đồng thời nhận biết sớm các dấu hiệu bất thường để xử trí kịp thời. Bài viết dưới đây sẽ phân tích chi tiết những yếu tố dẫn đến tình trạng này và đưa ra giải pháp an toàn cho mẹ.

Nguyên nhân bị băng huyết sau sinh

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến băng huyết sau sinh (Postpartum Hemorrhage – PPH). Trong thai kỳ, nhau thai bám vào thành tử cung để cung cấp oxy và chất dinh dưỡng cho thai nhi. Sau khi em bé chào đời, tử cung tiếp tục co bóp để tống xuất nhau thai. 

Những cơn co tử cung này đồng thời giúp ép chặt các mạch máu tại vị trí bám nhau, nhằm cầm máu. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, sự co hồi tử cung không đủ mạnh, khiến máu vẫn chảy ra nhiều. Đây là nguyên nhân phổ biến nhất, chiếm khoảng 80% các trường hợp băng huyết sau sinh.

Ngoài ra, băng huyết sau sinh cũng có thể xảy ra khi:

• Sót nhau thai hoặc màng nhau, khiến tử cung không thể co hồi hoàn toàn.
• Tổn thương đường sinh dục (âm đạo, cổ tử cung, tử cung) trong quá trình sinh.

Đa số các trường hợp băng huyết sau sinh xuất hiện trong vòng 30 – 60 phút đầu sau sinh, do đó việc theo dõi sát trong giai đoạn này đóng vai trò đặc biệt quan trọng để phát hiện và xử trí kịp thời.

Làm thế nào để nhận biết băng huyết sau sinh?

Triệu chứng thường gặp nhất của băng huyết sau sinh là tình trạng ra máu âm đạo nhiều và kéo dài bất thường sau khi sinh. Biểu hiện có thể bao gồm việc tống xuất nhiều cục máu đông lớn. Đặc biệt, nếu khối máu đông có kích thước lớn hơn quả bóng golf thì đó có thể là dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm.

Các dấu hiệu khác của băng huyết sau sinh bao gồm:

• Triệu chứng tụt huyết áp: Chóng mặt, hoa mắt, nhìn mờ hoặc cảm giác muốn ngất.
• Nhịp tim nhanh.
• Giảm số lượng hồng cầu (giảm chỉ số hematocrit).
• Da nhợt nhạt, lạnh và ẩm.
• Đau và sưng vùng âm đạo hoặc tầng sinh môn do máu tụ ngoài lòng mạch.

Người bệnh cần báo ngay cho nhân viên y tế nếu xuất hiện các triệu chứng đáng lo ngại hoặc nhận thấy bất kỳ thay đổi bất thường nào sau sinh. Trong một số trường hợp, băng huyết sau sinh có thể không biểu hiện ngay khi còn nằm viện, mà xuất hiện sau khi đã xuất viện. Do đó, sản phụ nên liên hệ ngay với bác sĩ sản khoa nếu gặp các dấu hiệu trên trong những ngày hoặc tuần hậu sản.

Ai có nguy cơ cao bị băng huyết sau sinh?

Băng huyết sau sinh có thể xảy ra ở bất kỳ sản phụ nào sau khi sinh nở. Mặc dù đã xác định được nhiều yếu tố nguy cơ, nhưng khoảng 40% trường hợp băng huyết sau sinh vẫn xảy ra ở những phụ nữ không có yếu tố nguy cơ rõ ràng. Nhân viên y tế khó có thể ngăn chặn hoàn toàn tình trạng này, tuy nhiên việc nhận diện các yếu tố nguy cơ trước sinh có thể giúp giảm thiểu khả năng mất máu nghiêm trọng.

Các bệnh lý liên quan đến nhau thai

Nguy cơ băng huyết sau sinh cao hơn nếu sản phụ có các tình trạng bất thường của bánh nhau, bao gồm:

• Nhau tiền đạo.
• Nhau bong non.
• Nhau cài răng lược.

Các yếu tố liên quan đến chuyển dạ và sinh nở

Một số yếu tố trong quá trình chuyển dạ có thể làm tăng nguy cơ băng huyết sau sinh, chẳng hạn như:

• Gây mê toàn thân.
• Sử dụng thuốc ức chế cơn co tử cung.
• Chuyển dạ kéo dài hoặc sử dụng oxytocin trong thời gian dài.
• Chuyển dạ nhanh (sinh trong vòng < 3 giờ).
• Sinh thường có can thiệp bằng kẹp forceps hoặc giác hút.
• Rách âm đạo nghiêm trọng.
• Sinh mổ.

Các bệnh lý toàn thân và yếu tố sản khoa khác

Một số tình trạng bệnh lý có thể làm tăng nguy cơ băng huyết sau sinh:

• Rối loạn đông máu, bệnh lý xuất huyết (ví dụ: bệnh Von Willebrand).
• Điều trị bằng magnesi sulfat (thường sử dụng trong tiền sản giật nặng).
• Các biến chứng thai kỳ ảnh hưởng đến đông máu và tiểu cầu, như: Hội chứng HELLP, giảm tiểu cầu thai kỳ.
• Nhiễm trùng ối.
• Béo phì.
• Tuổi mẹ cao.

Ngoài ra, tử cung bị căng giãn quá mức cũng làm tăng nguy cơ băng huyết sau sinh, thường gặp trong các tình huống:

• Đa sản (≥ 5 lần sinh trước đó).
• Đa thai (song thai, tam thai,...).
• Thai to.
• Đa ối.

Chăm sóc bản thân sau băng huyết sau sinh

Việc vừa chăm sóc em bé sơ sinh, vừa hồi phục sức khỏe sau băng huyết có thể là một thách thức lớn đối với sản phụ. Tuy nhiên, nghỉ ngơi và chăm sóc bản thân đúng cách sẽ giúp cơ thể nhanh chóng hồi phục. 

Một số nguyên tắc tự chăm sóc quan trọng bao gồm:

• Nghỉ ngơi đầy đủ: Cơ thể cần thời gian để hồi phục sau mất máu. Đừng ngần ngại nhờ sự hỗ trợ từ gia đình hoặc người thân để có thể nghỉ ngơi nhiều hơn.
• Chế độ dinh dưỡng hợp lý: Bổ sung thực phẩm giàu sắt như thịt đỏ, rau xanh đậm, ngũ cốc tăng cường sắt nhằm thúc đẩy quá trình tái tạo hồng cầu. Ăn uống cân bằng và giàu dưỡng chất sẽ giúp phục hồi nhanh hơn.
• Uống đủ nước: Duy trì uống nhiều nước để ngăn ngừa mất nước và hỗ trợ tuần hoàn máu.
• Tuân thủ hướng dẫn điều trị: Sản phụ cần thực hiện đúng chỉ định của bác sĩ, bao gồm dùng thuốc hoặc thay đổi lối sống để hỗ trợ hồi phục.
• Theo dõi tình trạng ra máu: Sử dụng băng vệ sinh và quan sát thời gian thấm đầy. Lượng máu ra cần giảm dần trong vài tuần hậu sản. Nếu không giảm, cần liên hệ ngay với bác sĩ.

Ngoài phục hồi thể chất, sản phụ cũng cần lưu ý đến sức khỏe tinh thần. Trải nghiệm chảy máu nhiều sau sinh có thể gây sang chấn tâm lý, lo lắng hoặc ám ảnh. Hãy chia sẻ cảm xúc của bạn với gia đình, bạn bè, nhân viên y tế hoặc các nhóm hỗ trợ để nhận được sự giúp đỡ kịp thời.

Làm thế nào để phòng ngừa băng huyết sau sinh?

Cách tốt nhất để nhân viên y tế phòng ngừa băng huyết sau sinh là xác định sớm những sản phụ có nguy cơ cao trước khi chuyển dạ. Việc tầm soát và dự đoán nguy cơ giúp ê-kíp sản khoa chuẩn bị phương án can thiệp kịp thời, hạn chế biến chứng.

Sản phụ có thể hỗ trợ bác sĩ bằng cách:

• Cung cấp đầy đủ tiền sử bệnh lý và sản khoa (như tiền sử băng huyết, rối loạn đông máu, đa thai, thai to, mổ lấy thai trước đó,…).
• Thông báo ngay cho nhân viên y tế nếu xuất hiện dấu hiệu chảy máu bất thường sau sinh, để được phát hiện và xử trí kịp thời.

Hi vọng qua bài viết "Nguyên nhân bị băng huyết sau sinh và những điều cần biết”, bạn đã có thêm kiến thức để chăm sóc sức khỏe sau sinh. Đừng quên đến Trung tâm tiêm chủng Long Châu để được tư vấn và tiêm phòng bảo vệ mẹ và bé.