Người lành mang mầm bệnh viêm gan B có nguy cơ gì?

Ở Việt Nam, viêm gan B là bệnh truyền nhiễm phổ biến với hàng triệu người nhiễm mạn tính. Trong số đó, phần rất lớn thuộc nhóm người lành mang mầm bệnh viêm gan B. Hiểu rõ tình trạng này không chỉ giúp người bệnh bớt hoang mang mà còn giúp gia đình và cộng đồng phòng tránh lây nhiễm hiệu quả.

Người lành mang mầm bệnh viêm gan B là gì?

Người lành mang mầm bệnh viêm gan B, tên gọi y khoa là inactive HBV carrier hoặc người mang virus không hoạt động, là những người có virus HBV tồn tại trong máu với xét nghiệm HBsAg dương tính liên tục trên 6 tháng nhưng gan hoàn toàn không bị viêm, men gan ALT, AST luôn nằm trong giới hạn bình thường, không có dấu hiệu mệt mỏi, vàng da, đau tức hạ sườn phải hay bất kỳ triệu chứng nào khác. Nói đơn giản: Virus đang ngủ yên trong cơ thể, không gây hại hoặc gây hại rất ít, nên người bệnh cảm thấy khỏe mạnh như người bình thường.

*Người lành mang mầm bệnh viêm gan B là những người xét nghiệm HBsAg dương tính liên tục trên 6 tháng nhưng gan hoàn toàn không bị viêm*

Tình trạng này thường xuất hiện khi người bệnh nhiễm virus từ rất sớm, lây từ mẹ sang con hoặc lúc còn nhỏ. Lúc đó hệ miễn dịch chưa đủ mạnh để tiêu diệt hoàn toàn virus, nhưng cũng đủ khỏe để kiềm chế không cho virus sinh sôi mạnh, tạo ra trạng thái cân bằng kéo dài hàng chục năm. Theo Bộ Y tế và Tổ chức Y tế Thế giới WHO, tại Việt Nam có khoảng từ 7 đến 10% dân số trưởng thành là người lành mang mầm bệnh viêm gan B, chiếm phần lớn trong số từ 7 đến 8 triệu người nhiễm mạn tính.

Đặc điểm dễ nhận biết nhất của người lành mang mầm bệnh viêm gan B là:

Không có triệu chứng.
Men gan bình thường trong nhiều năm liên tiếp.
Virus vẫn tồn tại trong máu với tải lượng thường thấp hoặc rất thấp, HBV-DNA dưới 2.000 IU/mL.
Vẫn có khả năng lây nhiễm cho người khác qua đường máu, tình dục hoặc từ mẹ sang con nếu không có biện pháp dự phòng.

Nhiều người chỉ tình cờ phát hiện mình thuộc nhóm này khi đi hiến máu, khám sức khỏe định kỳ, khám tiền hôn nhân hoặc khi mang thai. Vì không đau đớn, không mệt mỏi nên họ thường rất bất ngờ và lo lắng. Thực tế, người lành mang mầm bệnh viêm gan B không phải là bệnh nhân nặng, mà chỉ cần theo dõi đều đặn là có thể sống khỏe mạnh đến cuối đời.

Người lành mang mầm bệnh viêm gan B có nguy cơ gì?

Mặc dù virus đang ngủ yên, người lành mang mầm bệnh viêm gan B vẫn tiềm ẩn một số nguy cơ nhất định.

Virus tái hoạt động

Nguy cơ lớn nhất là virus có thể thức tỉnh và hoạt động trở lại khi hệ miễn dịch suy giảm. Khi đó, bệnh có thể chuyển sang giai đoạn viêm gan B mạn tính hoạt động, men gan tăng cao, gan bị tổn thương và tăng nguy cơ xơ gan, ung thư gan sau này. Các yếu tố có thể kích hoạt sự tái hoạt động của virus bao gồm:

Tuổi tác.
Stress nặng.
Dùng corticoid kéo dài.
Hóa trị ung thư.
Nhiễm HIV.
Uống quá nhiều rượu bia.

Khi đó, bệnh có thể chuyển sang giai đoạn viêm gan mạn tính hoạt động, men gan tăng cao, gan bị tổn thương và tăng nguy cơ xơ gan, ung thư gan sau này.

Lây nhiễm cho người thân

Nguy cơ thứ hai là khả năng lây nhiễm cho người thân, đặc biệt là vợ hoặc chồng qua quan hệ tình dục không an toàn, con sinh ra nếu mẹ nhiễm. Dù mẹ là người lành mang virus thì nguy cơ lây cho con vẫn cao nếu không tiêm phòng kịp thời. Đây cũng chính là lý do người lành mang mầm bệnh viêm gan B vẫn được xem là nguồn lây tiềm ẩn trong cộng đồng.

Tuy nhiên, phần lớn người lành mang mầm bệnh viêm gan B không cần điều trị thuốc kháng virus ngay lập tức. Theo hướng dẫn của Hiệp hội Nghiên cứu Bệnh gan Châu Á – Thái Bình Dương APASL và Bộ Y tế Việt Nam, chỉ cần theo dõi định kỳ mỗi từ 6 đến 12 tháng gồm:

Xét nghiệm men gan ALT.
Siêu âm gan.
Xét nghiệm HBV-DNA tải lượng virus.
Khám lâm sàng.

*Siêu âm gan là một trong những cách theo dõi người lành mang mầm bệnh viêm gan B*

Nếu cả ba chỉ số trên đều ổn định trong nhiều năm thì tiếp tục theo dõi, chưa cần uống thuốc. Chỉ khi men gan tăng kéo dài hoặc tải lượng virus tăng cao mới cần cân nhắc điều trị. Vì vậy, người lành mang mầm bệnh viêm gan B không nên tự ý mua thuốc uống mà phải tuân thủ lịch tái khám để bác sĩ đánh giá đúng giai đoạn bệnh.

Người lành mang mầm bệnh viêm gan B cần làm gì để sống khỏe và hạn chế lây nhiễm?

Người lành mang mầm bệnh viêm gan B hoàn toàn có thể sống khỏe mạnh, làm việc, kết hôn, sinh con như người bình thường nếu tuân thủ vài nguyên tắc đơn giản.

Theo dõi định kỳ

Trước hết, cần tái khám định kỳ từ 6 đến 12 tháng mỗi lần tại chuyên khoa gan mật để theo dõi men gan, siêu âm và tải lượng virus. Việc này giúp phát hiện sớm nếu virus bắt đầu hoạt động để can thiệp kịp thời.

Lối sống lành mạnh

Tuyệt đối tránh rượu bia và thuốc lá vì chúng làm gan tổn thương nhanh hơn dù virus không hoạt động.
Ăn nhạt, ăn nhiều rau xanh, trái cây.
Ngủ đủ giấc.
Tập thể dục đều đặn.
Giữ cân nặng hợp lý.

Thông báo cho bác sĩ

Khi đi khám răng, phẫu thuật, nội soi hoặc làm bất kỳ thủ thuật nào có nguy cơ chảy máu, hãy chủ động thông báo cho bác sĩ biết mình là người lành mang mầm bệnh viêm gan B để được xử lý dụng cụ riêng, tránh lây chéo trong bệnh viện.

Bảo vệ người thân

Để bảo vệ người thân, cần lưu ý những điều sau:

Gia đình cần tiêm vắc xin viêm gan B đầy đủ, đặc biệt là vợ hoặc chồng và con cái. Vắc xin có hiệu quả bảo vệ trên 95% và gần như loại trừ hoàn toàn nguy cơ lây từ người lành mang virus.
Không dùng chung dao cạo râu, bàn chải đánh răng, bấm móng tay, kim chích máu.
Quan hệ tình dục nên sử dụng bao cao su trong thời gian đầu nếu bạn tình chưa có kháng thể.

Quan trọng nhất, bạn có thể yên tâm rằng người lành mang mầm bệnh viêm gan B không lây qua ăn chung mâm, ôm hôn, hắt hơi, bắt tay hay dùng chung bát đũa, khăn mặt thông thường.

Trên đây là lời giải đáp cho thắc mắc người lành mang mầm bệnh viêm gan B có nguy cơ gì mà bạn có thể tham khảo. Nếu bạn hoặc người thân vừa phát hiện mình thuộc nhóm này, đừng quá lo lắng, hãy đăng ký lịch khám chuyên khoa gan mật ngay hôm nay để được hướng dẫn cụ thể và chính xác nhất.