Mệt mỏi chán ăn sút cân là dấu hiệu bệnh gì? Khi nào cần đi khám?

Nhiều người thường xem nhẹ tình trạng cơ thể uể oải, ăn uống kém ngon và sụt cân mà không rõ nguyên nhân. Tuy nhiên, những biểu hiện này có thể là lời cảnh báo sớm cho nhiều bệnh lý nghiêm trọng đang âm thầm phát triển trong cơ thể. Việc nhận biết sớm nguyên nhân và thăm khám kịp thời sẽ giúp bảo vệ sức khỏe và phòng ngừa biến chứng hiệu quả.

Mệt mỏi chán ăn sút cân là dấu hiệu bệnh gì?

Tình trạng mệt mỏi chán ăn sút cân kéo dài có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, đặc biệt là do các bệnh lý liên quan đến nội tiết, tiêu hóa, thần kinh hoặc ung thư. Dưới đây là 10 nguyên nhân phổ biến mà người bệnh cần lưu ý:

Cường giáp

Cường giáp xảy ra khi tuyến giáp hoạt động quá mức, làm tăng tốc độ trao đổi chất trong cơ thể. Người bệnh thường có cảm giác mệt mỏi, đổ mồ hôi nhiều, tim đập nhanh, khó ngủ và sụt cân nhanh dù vẫn ăn uống bình thường.

Tiểu đường

Tiểu đường, đặc biệt là type 1, khiến cơ thể không thể sử dụng đường glucose làm năng lượng, dẫn đến sụt cân nhanh, mệt mỏi và chán ăn. Nếu không kiểm soát, bệnh có thể gây tổn thương thần kinh, thận và tim mạch.

Ở những người bị tiểu đường type 2, sụt cân cũng có thể xảy ra do cơ thể không hấp thu hiệu quả năng lượng từ thức ăn. Ngoài ra, lượng đường cao trong máu khiến thận hoạt động quá tải để đào thải glucose, dẫn đến mất nước và mệt mỏi kéo dài. 

Ung thư

Hầu hết các loại ung thư, đặc biệt là ung thư phổi, gan, dạ dày hoặc đại tràng, đều có triệu chứng sớm là mệt mỏi, chán ăn và giảm cân không chủ ý. Nguyên nhân là do tế bào ung thư tiêu hao nhiều năng lượng và làm giảm hấp thu dinh dưỡng.

Phát hiện sớm ung thư qua tầm soát định kỳ, xét nghiệm máu và chẩn đoán hình ảnh có thể giúp tăng tỷ lệ sống. 

Trầm cảm

Trầm cảm làm thay đổi hóa học trong não, ảnh hưởng đến cảm giác thèm ăn và năng lượng. Người mắc bệnh thường mất ngủ, ăn uống kém, sụt cân và luôn trong trạng thái kiệt sức, chán nản.

Ngoài sụt cân, người bị trầm cảm có thể cảm thấy mất hứng thú với mọi hoạt động, dễ khóc và có ý nghĩ tiêu cực. 

Viêm gan mạn tính

Viêm gan mạn tính có thể do virus (HBV, HCV), rượu, thuốc hoặc rối loạn miễn dịch. Gan bị tổn thương làm giảm tổng hợp protein và glycogen khiến cơ thể thiếu năng lượng. Ngoài ra, tích tụ độc tố trong máu gây ra cảm giác mệt mỏi kéo dài.

Gan bị viêm lâu ngày sẽ suy giảm chức năng chuyển hóa và thải độc, gây ra cảm giác mệt mỏi, chán ăn và sụt cân. 

Lao phổi

Lao phổi là bệnh truyền nhiễm do vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis gây ra. Người bệnh thường bị ho kéo dài, sốt nhẹ về chiều, đổ mồ hôi trộm, mệt mỏi và sụt cân đáng kể.

Ngoài triệu chứng hô hấp, lao phổi còn làm giảm hấp thu dinh dưỡng do cơ thể bị nhiễm trùng mạn tính. Nhiều bệnh nhân có biểu hiện đau ngực, ho ra máu, khó thở và mất cảm giác ngon miệng. 

Bệnh tuyến thượng thận

Suy tuyến thượng thận làm giảm sản xuất hormone cortisol và aldosterone dẫn đến mệt mỏi kéo dài, chán ăn, hạ huyết áp và sút cân không rõ nguyên nhân.

Tình trạng này còn gọi là bệnh Addison, có thể do rối loạn miễn dịch hoặc tổn thương tuyến thượng thận. Người bệnh thường bị chóng mặt, buồn nôn, sạm da, thèm muối và dễ hạ đường huyết. 

Loét dạ dày tá tràng

Người bị loét dạ dày thường cảm thấy đau vùng thượng vị, đầy hơi chướng bụng, buồn nôn và chán ăn. Khi không ăn được, cơ thể thiếu năng lượng, dẫn đến sụt cân và mệt mỏi kéo dài.

Bệnh thận mạn tính

Khi chức năng thận suy giảm, các chất độc không được đào thải hiệu quả, khiến cơ thể mệt mỏi, buồn nôn, giảm cảm giác ngon miệng và sụt cân. Đây là một trong những dấu hiệu đặc trưng ở giai đoạn sớm của bệnh.

Nhiễm HIV

HIV làm suy giảm hệ miễn dịch khiến người bệnh dễ mắc các bệnh cơ hội. Các biểu hiện điển hình gồm mệt mỏi, chán ăn, sút cân nhanh, sốt nhẹ kéo dài và nổi hạch.

Mệt mỏi chán ăn sút cân khi nào cần đi khám?

Không phải trường hợp nào mệt mỏi chán ăn sút cân cũng là bệnh lý nghiêm trọng. Tuy nhiên, nếu tình trạng kéo dài trên 2 tuần hoặc kèm theo các triệu chứng bất thường, bạn nên đi khám sớm.
Hãy đến cơ sở y tế khi có những dấu hiệu sau:

• Sụt cân không rõ nguyên nhân trên 5% trọng lượng cơ thể trong 1 tháng.
• Cảm giác kiệt sức, yếu sức, khó tập trung kéo dài.
• Buồn nôn, đau bụng, rối loạn tiêu hóa, hoặc chán ăn hoàn toàn.
• Rối loạn giấc ngủ, hay cáu gắt hoặc chán nản.
• Xuất hiện các triệu chứng đi kèm như sốt, ho kéo dài, vàng da, nổi hạch.

Việc thăm khám sớm giúp xác định nguyên nhân chính xác và có hướng điều trị phù hợp, ngăn ngừa bệnh tiến triển nặng hơn.

Cách khắc phục tình trạng mệt mỏi chán ăn sút cân

Để cải thiện tình trạng mệt mỏi chán ăn sút cân, người bệnh cần kết hợp điều trị nguyên nhân với thay đổi thói quen sinh hoạt và chế độ dinh dưỡng hợp lý.

Bổ sung dinh dưỡng đầy đủ

Ăn đa dạng các nhóm thực phẩm, tăng cường rau xanh, trái cây, thịt nạc, cá, trứng và sữa để cung cấp đủ năng lượng và vi chất. Nên chia nhỏ bữa ăn trong ngày nếu cảm thấy khó ăn.

Duy trì thói quen vận động

Tập luyện nhẹ nhàng như đi bộ, yoga hoặc bơi lội giúp tăng cường tuần hoàn máu, giảm căng thẳng và cải thiện cảm giác thèm ăn.

Nghỉ ngơi và ngủ đủ giấc

Giấc ngủ giúp cơ thể phục hồi năng lượng và cân bằng nội tiết tố. Người lớn nên ngủ đủ 7 - 8 giờ mỗi đêm.

Giảm căng thẳng tâm lý

Stress kéo dài là nguyên nhân hàng đầu gây rối loạn ăn uống và mệt mỏi. Hãy dành thời gian thư giãn, thiền hoặc trò chuyện với người thân để cải thiện tâm trạng.

Không tự ý dùng thuốc

Việc lạm dụng thuốc tăng cân, vitamin hoặc thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc có thể khiến tình trạng sức khỏe tệ hơn. Nên tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ khi điều trị.

Thăm khám định kỳ

Khám sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm các bệnh lý tiềm ẩn, đặc biệt là những nguyên nhân gây sụt cân, mệt mỏi kéo dài.

Mệt mỏi chán ăn sút cân không chỉ là biểu hiện nhất thời của stress hay thói quen sinh hoạt thiếu khoa học mà còn có thể là dấu hiệu sớm của nhiều bệnh lý nguy hiểm. Việc chủ quan, trì hoãn thăm khám có thể khiến bệnh tiến triển nặng và gây biến chứng khó lường. Vì vậy, khi cơ thể xuất hiện các dấu hiệu bất thường kéo dài, bạn nên đến cơ sở y tế uy tín để được kiểm tra và điều trị kịp thời.