GPT trong xét nghiệm máu là gì? Ý nghĩa và những điều cần biết

Trong các xét nghiệm kiểm tra chức năng gan, chỉ số GPT thường được nhắc đến như một trong những chỉ số quan trọng nhất. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ GPT trong xét nghiệm máu là gì, tại sao cần thực hiện và cách đọc kết quả như thế nào. Bài viết dưới đây của Trung tâm tiêm chủng Long Châu sẽ mang đến cho bạn thông tin chi tiết, dễ hiểu và khoa học về chỉ số GPT, từ cơ chế hoạt động, nguyên nhân bất thường cho đến biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

GPT trong xét nghiệm máu là gì?

GPT là viết tắt của Glutamate Pyruvate Transaminase, còn được gọi là Alanine Aminotransferase (ALT). Đây là một loại enzym có mặt chủ yếu trong tế bào gan, bên cạnh đó còn xuất hiện với lượng nhỏ ở thận, tim và cơ xương.

Vai trò chính của GPT là tham gia vào quá trình chuyển hóa axit amin alanin thành pyruvate, một hợp chất cần thiết trong quá trình tạo năng lượng cho tế bào. Khi tế bào gan khỏe mạnh, chỉ một lượng rất nhỏ GPT xuất hiện trong máu. Ngược lại, khi gan bị tổn thương, enzym này được giải phóng nhiều vào máu, khiến chỉ số GPT tăng cao.

Xét nghiệm máu đo chỉ số GPT giúp bác sĩ đánh giá:

Mức độ tổn thương gan.
Hiệu quả điều trị bệnh gan mạn tính.
Nguy cơ biến chứng ở những người có thói quen uống rượu bia, sử dụng thuốc lâu dài hoặc mắc bệnh lý chuyển hóa.

Nói cách khác, GPT trong xét nghiệm máu có thể hiểu là một chỉ số sinh hóa đặc hiệu, phản ánh sức khỏe và chức năng gan của cơ thể.

*GPT trong xét nghiệm máu là gì và tại sao chỉ số này lại được bác sĩ quan tâm đặc biệt?*

Ý nghĩa lâm sàng của chỉ số GPT

Giá trị bình thường của GPT

Mỗi phòng xét nghiệm có thể đưa ra ngưỡng tham chiếu khác nhau, nhưng nhìn chung:

Người trưởng thành: 20 - 40 U/L.
Trẻ em: Giá trị có thể dao động thấp hơn, nhưng nhìn chung tương tự người trưởng thành.
Trẻ sơ sinh: Có thể cao gấp đôi so với người lớn.
Người cao tuổi: Có thể cao hơn nhẹ so với mức bình thường do thay đổi sinh lý.

Khi GPT tăng cao

Chỉ số GPT tăng cao bất thường cho thấy tế bào gan đã bị tổn thương. Các nguyên nhân phổ biến bao gồm:

Viêm gan virus (A, B, C, D, E).
Gan nhiễm mỡ, đặc biệt ở người thừa cân, béo phì.
Xơ gan giai đoạn tiến triển.
Tổn thương gan do rượu, hóa chất hoặc thuốc (paracetamol, thuốc kháng lao, thuốc kháng virus,...).
Ung thư gan.
Một số bệnh ngoài gan, chẳng hạn như viêm cơ hoặc nhồi máu cơ tim, cũng có thể ảnh hưởng đến chỉ số GPT.

Nếu chỉ số GPT vượt ngưỡng 200 U/L, nguy cơ tổn thương gan nặng là rất cao, người bệnh cần được khám và theo dõi chặt chẽ.

Khi GPT thấp hơn bình thường

Tình trạng này ít gặp, thường liên quan đến thiếu vitamin B6, bởi đây là đồng yếu tố quan trọng để enzym GPT hoạt động bình thường.

*Chỉ số GPT tăng cao bất thường cho thấy tế bào gan đã bị tổn thương*

Khi nào cần xét nghiệm GPT?

Xét nghiệm GPT thường được chỉ định trong các tình huống sau:

Khi xuất hiện triệu chứng bất thường: Nếu người bệnh có các dấu hiệu gợi ý tổn thương gan như vàng da, mệt mỏi kéo dài, đau tức vùng hạ sườn phải, buồn nôn, chán ăn, nước tiểu sẫm màu,... bác sĩ sẽ chỉ định làm xét nghiệm GPT. Kết quả giúp xác định gan có đang bị viêm hoặc tổn thương hay không, từ đó có hướng xử trí kịp thời.
Theo dõi bệnh lý gan mạn tính: Những bệnh nhân mắc viêm gan virus, xơ gan hoặc gan nhiễm mỡ không do rượu cần theo dõi chỉ số GPT định kỳ. Xét nghiệm giúp bác sĩ đánh giá mức độ tổn thương gan, theo dõi hiệu quả điều trị và phát hiện sớm nguy cơ biến chứng.
Kiểm tra tác dụng phụ của thuốc: Một số thuốc điều trị mạn tính như thuốc kháng lao, thuốc kháng virus, thuốc hạ mỡ máu hoặc thậm chí thuốc giảm đau, hạ sốt có thể gây độc cho gan. Vì vậy, bệnh nhân dùng thuốc lâu dài thường được xét nghiệm GPT định kỳ để phát hiện sớm tình trạng men gan tăng và điều chỉnh phác đồ điều trị.
Khám sức khỏe tổng quát: Ngay cả khi chưa có triệu chứng, xét nghiệm GPT vẫn được chỉ định trong các gói khám sức khỏe tổng quát. Điều này giúp phát hiện sớm các bệnh lý gan tiềm ẩn, vì nhiều trường hợp tổn thương gan giai đoạn đầu không có biểu hiện rõ ràng.
Trước phẫu thuật: Trước khi thực hiện phẫu thuật, đặc biệt là những ca có sử dụng thuốc mê, thuốc kháng sinh liều cao hoặc can thiệp trực tiếp lên gan, bệnh nhân thường được kiểm tra chỉ số GPT. Kết quả xét nghiệm giúp bác sĩ đánh giá khả năng gan chịu được thuốc và quy trình phẫu thuật, đồng thời giảm nguy cơ biến chứng sau mổ.

*Những bệnh nhân mắc viêm gan virus, xơ gan hoặc gan nhiễm mỡ cần theo dõi chỉ số GPT định kỳ*

Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm GPT

Kết quả GPT không chỉ phản ánh tình trạng gan mà còn chịu tác động bởi nhiều yếu tố khác:

Hoạt động thể lực mạnh: Tập luyện gắng sức có thể khiến GPT tăng thoáng qua.
Tiêm thuốc vào cơ: Làm tăng men gan giả.
Dùng thuốc: Acetaminophen, thuốc tránh thai, Allopurinol, Quinidin, Verapamil,… đều có thể làm kết quả cao hơn bình thường.
Chấn thương cơ hoặc phẫu thuật: Có thể gây tăng GPT tạm thời.
Chế độ ăn uống: Tiêu thụ nhiều rượu bia, đồ chiên rán nhiều dầu mỡ sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến chỉ số GPT.
Mang thai: Ở phụ nữ mang thai, chỉ số GPT có thể thay đổi nhẹ.

Chính vì vậy, trước khi xét nghiệm, người bệnh cần:

Thông báo cho bác sĩ về tất cả thuốc, thảo dược đang dùng.
Tránh tập luyện quá sức trong 24 giờ trước xét nghiệm.
Nhịn ăn theo đúng hướng dẫn của cơ sở y tế.

Biện pháp bảo vệ gan và duy trì chỉ số GPT ổn định

Để giữ gan khỏe mạnh và chỉ số GPT trong giới hạn bình thường, bạn nên thực hiện các biện pháp sau:

Ăn uống lành mạnh: Tăng cường rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt. ạn chế đồ ăn nhanh, nhiều dầu mỡ, rượu bia và thức uống có cồn để giảm gánh nặng cho gan.
Duy trì cân nặng hợp lý: Thừa cân, béo phì dễ gây gan nhiễm mỡ và làm men gan tăng. Giữ cân nặng ổn định giúp giảm nguy cơ bệnh gan.
Vận động thường xuyên: Đi bộ, bơi lội, yoga hoặc chạy bộ giúp cải thiện chức năng gan. Nên tập đều đặn nhưng tránh gắng sức quá mức.
Ngủ đủ và đúng giờ: Gan thải độc mạnh nhất vào ban đêm, vì vậy cần ngủ sớm và ngủ đủ 7 - 8 giờ mỗi ngày.
Hạn chế lạm dụng thuốc: Chỉ sử dụng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ, tránh tự ý dùng thuốc kéo dài để giảm nguy cơ tổn thương gan.
Tiêm phòng viêm gan: Đặc biệt là viêm gan B, nhằm ngăn ngừa viêm gan mạn tính, xơ gan và ung thư gan.
Khám sức khỏe định kỳ: Xét nghiệm máu, bao gồm kiểm tra chỉ số GPT, giúp phát hiện sớm tổn thương gan và có hướng điều trị kịp thời.

*Sinh hoạt lành mạnh, dùng thuốc đúng chỉ định và khám sức khỏe định kỳ để duy trì chỉ số GPT ổn định*

Gan là cơ quan giữ vai trò trung tâm trong quá trình chuyển hóa và giải độc. Việc theo dõi chỉ số GPT giúp bác sĩ phát hiện sớm tổn thương gan, đưa ra hướng điều trị phù hợp. Khi hiểu rõ vai trò của chỉ số GPT trong xét nghiệm máu, bạn sẽ nhận thức rõ hơn về tầm quan trọng của xét nghiệm này và biết cách chủ động chăm sóc sức khỏe. Hy vọng bài viết này của Trung tâm tiêm chủng Long Châu đã mang đến cho bạn những kiến thức hữu ích và dễ hiểu về xét nghiệm GPT.