Gây mê nội khí quản: Khi nào cần áp dụng và có nguy hiểm không?

Hiểu đúng về gây mê có đặt nội khí quản không chỉ giúp bệnh nhân an tâm hơn trước khi phẫu thuật mà còn hỗ trợ chuẩn bị tốt về tâm lý và sức khỏe. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp thông tin đầy đủ, dễ hiểu và khoa học về kỹ thuật này, từ quy trình thực hiện đến các nguy cơ tiềm ẩn và lưu ý hậu phẫu, giúp bạn chủ động hơn trong việc chăm sóc sức khỏe bản thân.

Gây mê nội khí quản là gì?

Gây mê có đặt nội khí quản là một phương pháp gây mê toàn thân, trong đó bệnh nhân được đưa vào trạng thái mất ý thức hoàn toàn và không cảm nhận đau đớn. Kỹ thuật này kết hợp đặt ống nội khí quản - một ống nhựa mềm được đưa qua miệng hoặc mũi vào khí quản nhằm duy trì thông khí và đảm bảo cung cấp oxy trong suốt quá trình phẫu thuật. Phương pháp này đặc biệt quan trọng trong các ca mổ kéo dài hoặc có nguy cơ ảnh hưởng đến đường thở.

Phương pháp này mang lại những lợi ích như:

• Loại bỏ cảm giác đau và nhận thức: Giúp bệnh nhân không cảm thấy đau đớn hoặc nhận thức trong suốt ca phẫu thuật.
• Kiểm soát đường thở và hô hấp nhân tạo: Đảm bảo cung cấp oxy đầy đủ và loại bỏ khí CO2, đặc biệt khi bệnh nhân không thể tự thở.
• Tạo điều kiện thuận lợi cho phẫu thuật viên: Giúp bác sĩ phẫu thuật thực hiện chính xác, an toàn hơn, đặc biệt trong các ca mổ phức tạp.

Về cơ bản, quy trình gây mê có đặt nội khí quản bao gồm các bước cụ thể sau:

• Tiền mê: Bệnh nhân được khám và đánh giá tổng quát về sức khỏe, tiền sử bệnh lý, dị ứng và các yếu tố nguy cơ. Bác sĩ gây mê sẽ giải thích quy trình và trấn an bệnh nhân.
• Gây mê: Thuốc mê được đưa vào cơ thể qua đường tĩnh mạch (tiêm) hoặc đường hô hấp (khí hít). Bệnh nhân sẽ nhanh chóng mất ý thức.
• Đặt ống nội khí quản: Bác sĩ sử dụng thiết bị chuyên dụng (ống soi thanh quản) để đặt ống nội khí quản vào khí quản, đảm bảo đường thở thông thoáng.
• Duy trì mê: Trong suốt phẫu thuật, máy thở và thuốc mê được sử dụng để duy trì trạng thái mê và theo dõi liên tục các dấu hiệu sinh tồn như nhịp tim, huyết áp, độ bão hòa oxy.
• Rút ống và hồi tỉnh: Sau phẫu thuật, bác sĩ ngưng thuốc mê, rút ống nội khí quản khi bệnh nhân bắt đầu tự thở ổn định và chuyển sang giai đoạn hồi tỉnh.

Khi nào cần gây mê có đặt nội khí quản? 

Trong lâm sàng, gây mê có đặt nội khí quản được chỉ định trong nhiều tình huống, tùy thuộc vào loại phẫu thuật và tình trạng sức khỏe của bệnh nhân. Dưới đây là các trường hợp thường gặp, bạn đọc có thể tham khảo:

• Phẫu thuật lớn, phức tạp: Các ca phẫu thuật kéo dài hoặc phức tạp như mổ tim, mổ bụng (cắt ruột thừa, cắt dạ dày), phẫu thuật thần kinh, chỉnh hình xương khớp thường yêu cầu gây mê có đặt nội khí quản để kiểm soát hô hấp và đảm bảo an toàn.
• Phẫu thuật vùng đầu - cổ, cản trở đường thở: Trong các phẫu thuật vùng đầu, cổ (như cắt amidan, phẫu thuật tuyến giáp), đường thở dễ bị cản trở do vị trí giải phẫu. Gây mê có đặt nội khí quản giúp duy trì đường thở thông thoáng, tránh nguy cơ ngạt thở.
• Bệnh nhân không thể tự thở ổn định: Những bệnh nhân mắc các bệnh lý như bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), suy hô hấp hoặc rơi vào trạng thái hôn mê cần gây mê có đặt nội khí quản để hỗ trợ hô hấp nhân tạo.
• Một số thủ thuật trong hồi sức cấp cứu: Trong tình huống cấp cứu như ngưng tim, ngưng thở hoặc chấn thương nặng, gây mê có đặt nội khí quản được thực hiện để nhanh chóng kiểm soát đường thở và cứu sống bệnh nhân.

Gây mê có đặt nội khí quản có nguy hiểm không? 

Mặc dù kỹ thuật gây mê có đặt nội khí quản được đánh giá là an toàn khi được thực hiện đúng quy trình song vẫn tồn tại một số rủi ro và biến chứng mà bạn cần biết. Dưới đây là các vấn đề có thể xảy ra:

Biến chứng thường gặp

Các biến chứng thường gặp sau gây mê có đặt nội khí quản bao gồm:

• Khô họng, đau họng: Sau khi rút ống nội khí quản, bệnh nhân có thể cảm thấy khô rát hoặc đau họng nhẹ do ống cọ xát vào niêm mạc.
• Khó chịu vùng cổ: Một số bệnh nhân cảm thấy khó chịu hoặc đau nhẹ ở vùng cổ sau phẫu thuật.
• Nôn, buồn nôn: Đây là phản ứng thường gặp do tác dụng phụ của thuốc mê, thường tự hết sau vài giờ.
• Tụt huyết áp nhẹ: Thuốc mê có thể gây giảm huyết áp tạm thời nhưng được kiểm soát bởi bác sĩ gây mê.

Biến chứng hiếm nhưng nguy hiểm

Mặc dù hiếm gặp song người bệnh gây mê có đặt nội khí quản có thể phải đối mặt với một số biến chứng nguy hiểm sau đây:

• Co thắt thanh quản: Tình trạng co thắt cơ thanh quản gây khó thở, cần can thiệp ngay lập tức.
• Tổn thương khí quản, thanh quản: Việc đặt ống không đúng kỹ thuật hoặc ống để quá lâu có thể gây tổn thương niêm mạc.
• Viêm phổi do hít dịch: Dịch dạ dày hoặc nước bọt có thể tràn vào phổi nếu đường thở không được kiểm soát tốt.
• Phản ứng dị ứng với thuốc mê: Một số bệnh nhân có thể dị ứng với thành phần thuốc mê, gây sốc phản vệ (rất hiếm).
• Tỉnh trong lúc gây mê: Một số trường hợp cực kỳ hiếm gặp, bệnh nhân có thể nhận thức được trong lúc phẫu thuật, dù không cảm thấy đau.

Bệnh nhân cần chuẩn bị gì trước và sau khi gây mê có đặt nội khí quản?

Gây mê có đặt nội khí quản là một kỹ thuật an toàn, nhưng việc chuẩn bị chu đáo và phục hồi đúng cách sẽ giúp quá trình phẫu thuật diễn ra suôn sẻ và hạn chế tối đa biến chứng. Theo đó:

Trước gây mê

Trước khi gây mê có đặt nội khí quản, người bệnh cần:

• Nhịn ăn uống: Bệnh nhân cần nhịn ăn ít nhất 6 tiếng và nhịn uống nước 2 - 4 tiếng trước phẫu thuật để tránh nguy cơ trào ngược dịch dạ dày vào phổi.
• Khai báo tiền sử y khoa: Cung cấp đầy đủ thông tin về bệnh lý nền (tim mạch, tiểu đường, bệnh phổi), tiền sử dị ứng hoặc các loại thuốc đang sử dụng.
• Ngưng thuốc theo chỉ định: Một số thuốc (như thuốc chống đông máu) có thể cần ngưng trước phẫu thuật theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Giữ tinh thần thoải mái: Hợp tác với nhân viên y tế, đặt câu hỏi nếu có thắc mắc để giảm lo lắng trước mổ.

Sau gây mê

Sau gây mê, người bệnh cần lưu ý một số vấn đề sau đây:

• Theo dõi sát sao: Sau phẫu thuật, bệnh nhân được theo dõi các dấu hiệu sinh tồn (nhịp tim, huyết áp, nhịp thở) trong phòng hồi sức.
• Nghỉ ngơi: Tránh vận động mạnh trong 24 - 48 giờ đầu để cơ thể hồi phục hoàn toàn.
• Giảm khô rát họng: Uống nước ấm hoặc ngậm kẹo để làm dịu cổ họng.
• Báo ngay các dấu hiệu bất thường: Nếu xuất hiện khó thở, đau ngực dữ dội, sốt cao hoặc bất kỳ triệu chứng bất thường nào, bạn cần thông báo ngay cho bác sĩ.

Gây mê nội khí quản là một kỹ thuật y khoa an toàn, hiệu quả và phổ biến, giúp bệnh nhân trải qua phẫu thuật mà không đau đớn và đảm bảo an toàn hô hấp. Dù tồn tại một số nguy cơ nhưng với quy trình thực hiện chuẩn, đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao và cơ sở y tế uy tín, tỷ lệ biến chứng nặng là rất thấp. Việc chuẩn bị tốt về tinh thần và thể chất, tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ sẽ giúp ca phẫu thuật diễn ra suôn sẻ và quá trình hồi phục nhanh chóng hơn.