ECG nhồi máu cơ tim là gì? Dấu hiệu nhận biết và ý nghĩa trong cấp cứu

Nhồi máu cơ tim là một trong những cấp cứu tim mạch nguy hiểm hàng đầu, đe dọa tính mạng nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời. Trong đó, điện tâm đồ (ECG) đóng vai trò then chốt, giúp bác sĩ nhanh chóng nhận diện những thay đổi bất thường trên tim. Vậy ECG nhồi máu cơ tim cho thấy điều gì và cách đọc ra sao? Bài viết dưới đây của Tiêm chủng Long Châu sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về phương pháp chẩn đoán quan trọng này.

ECG nhồi máu cơ tim là gì? Phát hiện như thế nào?

Điện tâm đồ (ECG) sử dụng để ghi lại hoạt động điện của tim qua từng nhịp co bóp. Khi xảy ra nhồi máu cơ tim - tình trạng tắc đột ngột động mạch vành gây thiếu máu và hoại tử cơ tim, các tín hiệu điện tim sẽ thay đổi đặc trưng, nhờ đó bác sĩ có thể nhận diện sớm.

ECG nhồi máu cơ tim thường được thực hiện bằng điện tâm đồ 12 chuyển đạo tiêu chuẩn. Đây là cận lâm sàng đầu tay trong cấp cứu đau ngực, giúp xác định xem người bệnh có đang trải qua cơn nhồi máu cơ tim hay không, đồng thời định vị vùng cơ tim bị tổn thương.

Trong thực hành, ECG cần được ghi ngay trong 10 phút đầu khi bệnh nhân đến phòng cấp cứu. Bên cạnh đó, bác sĩ có thể chỉ định thêm các chuyển đạo đặc biệt như V7 - V9 (đánh giá thành sau) hoặc V3R - V6R (đánh giá thất phải) để không bỏ sót những thể nhồi máu ít gặp. Việc phát hiện sớm trên ECG có ý nghĩa quyết định, vì giúp rút ngắn thời gian đến tái tưới máu (thông mạch vành, đặt stent hoặc tiêu sợi huyết).

Các thay đổi ECG theo giai đoạn nhồi máu cơ tim

Biểu hiện trên ECG thay đổi theo thời gian tiến triển của nhồi máu cơ tim. Việc nắm rõ các giai đoạn giúp bác sĩ đánh giá chính xác mức độ tổn thương cơ tim:

• Giai đoạn sớm (vài phút đến giờ đầu): Xuất hiện sóng T cao nhọn (hyperacute T) và đoạn ST chênh lên ở các chuyển đạo “nhìn” vào vùng nhồi máu. Đây là dấu hiệu rất quan trọng cho chẩn đoán STEMI (nhồi máu cơ tim có ST chênh lên).
• Giai đoạn tiến triển (giờ đến ngày): Xuất hiện sóng Q bệnh lý, đoạn ST vẫn còn chênh, kèm theo thay đổi T. Sóng Q phản ánh vùng cơ tim đã bị hoại tử không còn dẫn truyền điện.
• Giai đoạn muộn (nhiều ngày đến tuần): Đoạn ST dần trở về đường đẳng điện, sóng T đảo ngược kéo dài. Sóng Q bệnh lý có thể tồn tại lâu dài tùy mức độ hoại tử.

Ngoài ra, ở các thể đặc biệt:

• Nhồi máu thành sau: Biểu hiện gián tiếp ở V1 - V3 với ST chênh xuống, R ưu thế; cần ghi thêm V7 - V9 để khẳng định.
• Nhồi máu thất phải: Thường đi kèm nhồi máu thành dưới; phát hiện bằng ST chênh lên ở V3R - V6R, rõ nhất tại V4R.

Như vậy, diễn biến của ECG nhồi máu cơ tim không tĩnh tại mà thay đổi theo thời gian, đòi hỏi phải theo dõi liên tục, nhất là khi triệu chứng lâm sàng còn kéo dài.

Vai trò của ECG trong chẩn đoán và điều trị nhồi máu cơ tim

ECG nhồi máu cơ tim giữ vai trò then chốt trong cấp cứu tim mạch, giúp bác sĩ nhanh chóng đánh giá tình trạng bệnh nhân và đưa ra quyết định điều trị kịp thời. Những giá trị nổi bật của điện tâm đồ bao gồm:

• Chẩn đoán nhanh chóng: ECG là công cụ đầu tiên giúp xác định bệnh nhân có đang trong cơn nhồi máu cơ tim cấp hay không, đặc biệt ở thể nhồi máu cơ tim có ST chênh lên (STEMI). Đây là cơ sở để quyết định can thiệp mạch vành hoặc dùng thuốc tiêu sợi huyết.
• Định vị vùng tổn thương: Thông qua chuyển đạo có thay đổi, bác sĩ biết được vùng nhồi máu nằm ở thành trước, thành dưới, thành bên, thành sau hay thất phải. Điều này giúp định hướng chính xác nhánh động mạch vành bị tắc nghẽn và có kế hoạch can thiệp phù hợp.
• Theo dõi biến chứng: Ngoài giá trị chẩn đoán ban đầu, ECG còn giúp phát hiện sớm các biến chứng nguy hiểm như rối loạn nhịp (ngoại tâm thu thất, rung thất), block nhĩ thất hoặc tình trạng tái nhồi máu. Việc theo dõi liên tục bằng ECG cho phép bác sĩ kịp thời xử trí để hạn chế nguy cơ tử vong.
• Kết hợp với các xét nghiệm khác: Dù có giá trị lớn, ECG không phải lúc nào cũng đủ để khẳng định chẩn đoán. Khoảng 50% bệnh nhân NSTEMI hoặc đau thắt ngực không ổn định có thể không có biến đổi điển hình lúc đầu. Do đó, ECG thường được kết hợp với men tim (troponin), siêu âm tim và chụp mạch vành để chẩn đoán chính xác.

Câu hỏi thường gặp về ECG nhồi máu cơ tim

ECG có luôn phát hiện được nhồi máu cơ tim không?

Không. Ở giai đoạn rất sớm hoặc trong trường hợp nhồi máu cơ tim không ST chênh lên (NSTEMI), kết quả ECG có thể hoàn toàn bình thường hoặc chỉ xuất hiện biến đổi kín đáo. Vì vậy, để tăng độ chính xác, bác sĩ thường chỉ định lặp lại ECG nhiều lần kết hợp với xét nghiệm men tim, đặc biệt là troponin.

Thực hiện ECG có đau không? Có nguy hiểm không?

ECG là thủ thuật đơn giản, không xâm lấn và hoàn toàn an toàn. Người bệnh chỉ cần được dán các điện cực nhỏ trên da để ghi nhận tín hiệu điện tim, hoàn toàn không gây đau và không có chống chỉ định.

Tại sao phải ghi thêm các chuyển đạo đặc biệt?

Một số thể nhồi máu, chẳng hạn như nhồi máu thành sau hoặc nhồi máu thất phải, có thể bị bỏ sót nếu chỉ ghi điện tâm đồ 12 chuyển đạo tiêu chuẩn. Khi nghi ngờ, bác sĩ sẽ bổ sung các chuyển đạo V7 - V9 (đánh giá thành sau) hoặc V3R - V6R (đánh giá thất phải) để phát hiện chính xác tổn thương.

ECG có thể thay thế xét nghiệm máu troponin không?

Không. ECG nhồi máu cơ tim là công cụ chẩn đoán nhanh, giúp nhận diện sớm biến đổi điện học của tim. Tuy nhiên, men tim troponin phản ánh trực tiếp mức độ hoại tử cơ tim. Hai phương pháp này bổ sung cho nhau và cần được phối hợp để tăng độ chính xác trong chẩn đoán.

Bao lâu cần làm lại ECG khi nghi ngờ nhồi máu cơ tim?

Khuyến cáo chuyên môn cho thấy ECG nên được lặp lại sau 15 - 30 phút nếu triệu chứng đau ngực còn tiếp diễn, hoặc bất cứ khi nào tình trạng lâm sàng thay đổi. Việc theo dõi liên tục này giúp phát hiện sớm những biến đổi động học của cơn nhồi máu cơ tim, từ đó hỗ trợ bác sĩ quyết định xử trí kịp thời.

ECG nhồi máu cơ tim là công cụ cận lâm sàng quan trọng, cho phép bác sĩ chẩn đoán nhanh chóng, định vị vùng tổn thương và chỉ định can thiệp kịp thời. Việc thực hiện ECG sớm, kết hợp với các xét nghiệm men tim và chụp mạch vành, giúp cứu sống nhiều người bệnh và hạn chế biến chứng lâu dài. Để bảo vệ sức khỏe tim mạch, mỗi người cần chủ động tầm soát định kỳ, điều chỉnh lối sống và đến ngay cơ sở y tế khi có dấu hiệu nghi ngờ nhồi máu cơ tim.