Dị ứng thời tiết: Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa hiệu quả

Tại Việt Nam với sự thay đổi thất thường giữa các mùa, số ca bị dị ứng thời tiết ngày càng gia tăng, khiến nhiều người hoang mang lo lắng. Do đó, hãy cùng Tiêm chủng Long Châu tìm hiểu rõ về dị ứng thời tiết, từ nguyên nhân, triệu chứng đến cách chăm sóc và phòng tránh hiệu quả, từ đó chủ động bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình.

Nguyên nhân gây dị ứng thời tiết là gì?

Dị ứng thời tiết xảy ra khi hệ miễn dịch phản ứng quá mức với sự thay đổi về nhiệt độ, độ ẩm hoặc các yếu tố môi trường đi kèm như phấn hoa, nấm mốc, bụi mịn. Những yếu tố này kích thích cơ thể sản sinh histamine, chất gây ra các phản ứng dị ứng. Dưới đây là những nguyên nhân chính khiến dị ứng thời tiết xuất hiện.

Sự thay đổi đột ngột về nhiệt độ và độ ẩm

Cơ thể con người cần thời gian để thích nghi với sự thay đổi của môi trường. Khi thời tiết chuyển lạnh đột ngột (như đầu mùa đông) hoặc nóng, ẩm bất thường (vào mùa hè), hệ miễn dịch có thể bị mất cân bằng. Điều này kích hoạt phản ứng dị ứng, đặc biệt ở những người nhạy cảm. Ví dụ, khi nhiệt độ giảm nhanh, cơ thể có thể phản ứng bằng cách nổi mề đay hoặc ngứa da. Độ ẩm cao cũng tạo điều kiện cho nấm mốc và vi khuẩn phát triển, làm tăng nguy cơ dị ứng.

Các tác nhân dị nguyên trong không khí

Bên cạnh thời tiết, các tác nhân trong không khí cũng góp phần gây dị ứng. Phấn hoa từ cây cỏ, bào tử nấm mốc, bụi nhà, lông thú cưng hay các hạt côn trùng nhỏ li ti đều có thể là “thủ phạm”. Những tác nhân này đặc biệt phổ biến khi thời tiết chuyển mùa, độ ẩm tăng cao hoặc gió mạnh. Theo các nghiên cứu, phấn hoa và nấm mốc thường đạt nồng độ cao vào sáng sớm hoặc trong những ngày gió, khiến nguy cơ dị ứng tăng lên đáng kể.

Yếu tố cơ địa và bệnh nền

Không phải ai cũng bị dị ứng thời tiết, nhưng những người có cơ địa nhạy cảm thường dễ mắc hơn. Nếu bạn đã có tiền sử viêm mũi dị ứng, hen suyễn hay eczema, hệ miễn dịch của bạn có thể phản ứng mạnh hơn với sự thay đổi thời tiết. Trẻ em và người cao tuổi, với hệ miễn dịch yếu hoặc chưa phát triển hoàn thiện, cũng dễ bị ảnh hưởng. Ngoài ra, stress, thiếu ngủ hoặc chế độ ăn uống kém cũng có thể làm tăng nguy cơ dị ứng.

Triệu chứng dị ứng thời tiết thường gặp

Dấu hiệu của dị ứng thời tiết rất đa dạng, từ nhẹ như ngứa da đến nặng như khó thở. Các triệu chứng thường xuất hiện ngay sau khi tiếp xúc với yếu tố kích ứng, nhưng mức độ nghiêm trọng phụ thuộc vào cơ địa và thời gian tiếp xúc.

Triệu chứng ngoài da

Dị ứng thời tiết thường gây ra các vấn đề trên da như nổi mề đay, mẩn đỏ, ngứa ngáy hoặc da khô và bong tróc. Những nốt mề đay có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể, từ tay, chân đến mặt. Trong một số trường hợp, người bệnh còn gặp tình trạng sưng phù ở môi, mắt hoặc tay chân, gây khó chịu và mất thẩm mỹ. Nếu gãi nhiều, da có thể bị tổn thương, dẫn đến nhiễm trùng.

Triệu chứng hô hấp và tai mũi họng

Thời tiết thay đổi thường ảnh hưởng đến đường hô hấp, gây hắt hơi liên tục, nghẹt mũi hoặc chảy nước mũi trong. Một số người còn cảm thấy ngứa họng, ho khan, khò khè hoặc khó thở, đặc biệt nguy hiểm ở những người có tiền sử hen suyễn. Viêm mũi dị ứng do thời tiết cũng rất phổ biến, với các biểu hiện như nghẹt mũi kéo dài, đau xoang hoặc ngứa mắt, chảy nước mắt.

Triệu chứng toàn thân khác

Ngoài da và hô hấp, dị ứng thời tiết còn có thể gây mệt mỏi, uể oải, nhức đầu nhẹ hoặc khó ngủ. Những triệu chứng này thường khiến người bệnh cảm thấy kiệt sức, giảm hiệu quả công việc và học tập. Ở trẻ nhỏ, dị ứng thời tiết đôi khi đi kèm sốt nhẹ, quấy khóc hoặc chán ăn, khiến cha mẹ lo lắng. Dù không nghiêm trọng, những biểu hiện này có thể kéo dài và ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày.

Dị ứng thời tiết có nguy hiểm không? Khi nào cần đi khám?

Dị ứng thời tiết thông thường không đe dọa đến tính mạng, nhưng nếu không được xử lý đúng cách, nó có thể dẫn đến biến chứng hoặc làm trầm trọng các bệnh nền.

Khi nào dị ứng thời tiết trở nên nguy hiểm?

Một số trường hợp hiếm gặp, dị ứng thời tiết có thể gây ra các phản ứng nghiêm trọng. Khó thở đột ngột, thở rít hoặc co thắt phế quản là những dấu hiệu cần lưu ý, đặc biệt ở người bị hen suyễn. Nghiêm trọng hơn, phản ứng phản vệ có thể xảy ra, với các triệu chứng như sưng lưỡi, phù mặt, tụt huyết áp hoặc tim đập nhanh. Đây là tình trạng cấp cứu y tế, cần được xử lý ngay lập tức để tránh nguy hiểm đến tính mạng.

Trường hợp cần đến bác sĩ

Nhiều người thường thắc mắc dị ứng thời tiết bao lâu thì khỏi, vì thời gian dị ứng cũng biểu hiện mức độ nghiêm trọng của tình trạng. Nếu triệu chứng dị ứng kéo dài hơn 1 tuần mà không thuyên giảm, bạn nên đi khám để được chẩn đoán chính xác. 

Ngoài ra, khi dị ứng ảnh hưởng đến giấc ngủ, ăn uống hoặc tái phát nhiều lần trong năm, việc tham khảo ý kiến bác sĩ là cần thiết. Đặc biệt, trẻ nhỏ và người cao tuổi có biểu hiện bất thường như khó thở, sốt cao hoặc sưng nhiều cần được đưa đến cơ sở y tế sớm để tránh rủi ro.

Cách phòng ngừa và kiểm soát dị ứng thời tiết hiệu quả

Phòng bệnh hơn chữa bệnh, việc bảo vệ cơ thể khi thời tiết thay đổi là điều cần thiết để giảm thiểu nguy cơ dị ứng. Dưới đây là những biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả để bạn áp dụng.

Bảo vệ cơ thể khỏi tác nhân gây dị ứng

Giữ ấm cơ thể khi thời tiết lạnh bằng cách mặc quần áo dài, quàng khăn và đi tất. Ngược lại, khi trời nóng, hãy chọn trang phục thoáng mát, thấm hút mồ hôi tốt. Hạn chế ra ngoài vào thời điểm phấn hoa xuất hiện nhiều, như sáng sớm hoặc những ngày gió mạnh. Đeo khẩu trang khi ra đường và rửa mũi bằng nước muối sinh lý sau khi về nhà sẽ giúp loại bỏ bụi bẩn, phấn hoa và các tác nhân dị ứng khác.

Chăm sóc da và vệ sinh môi trường sống

Da khô và nhạy cảm dễ bị kích ứng khi thời tiết thay đổi. Hãy dưỡng ẩm da hàng ngày bằng các sản phẩm dịu nhẹ, không chứa hương liệu. Tránh tắm nước quá nóng hoặc quá lạnh, vì điều này có thể làm da khô và ngứa hơn. Về môi trường sống, hãy thường xuyên lau dọn nhà cửa, giặt giũ chăn ga, loại bỏ nấm mốc và bụi bặm. Nếu có điều kiện, sử dụng máy lọc không khí để giảm thiểu các tác nhân dị ứng như lông thú cưng, phấn hoa hay bụi mịn.

Hỗ trợ từ chế độ ăn uống và thuốc điều trị

Tăng cường sức đề kháng là chìa khóa để giảm nguy cơ dị ứng. Hãy bổ sung thực phẩm giàu vitamin C (cam, chanh, kiwi), vitamin D (cá hồi, trứng), kẽm (hải sản, hạt) và omega-3 (cá mòi, hạt chia) vào chế độ ăn. Uống đủ nước cũng giúp cơ thể đào thải chất độc tốt hơn. Và quan trọng, hãy dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ. 

Dị ứng thời tiết là tình trạng phổ biến nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát và phòng ngừa nếu hiểu rõ nguyên nhân, nhận biết sớm triệu chứng và áp dụng các biện pháp bảo vệ phù hợp. Đừng chủ quan với các dấu hiệu nhỏ, việc chủ động chăm sóc và khám đúng lúc sẽ giúp bạn và người thân vượt qua thời điểm giao mùa một cách khỏe mạnh. Hãy bắt đầu từ những thói quen đơn giản như giữ ấm, vệ sinh môi trường sống và ăn uống lành mạnh để bảo vệ cơ thể trước sự thay đổi thất thường của thời tiết.