Chẩn đoán sốt xuất huyết để kịp thời điều trị

Trong những năm gần đây, sốt xuất huyết ngày càng trở thành mối lo ngại đối với sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là trong mùa mưa. Bệnh có thể diễn biến nhanh và nguy hiểm nếu không được chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời. Việc chẩn đoán sốt xuất huyết sớm không chỉ giúp người bệnh hồi phục nhanh chóng mà còn giảm thiểu nguy cơ phát triển các biến chứng nghiêm trọng.

Triệu chứng sốt xuất huyết Dengue qua từng giai đoạn

Sốt xuất huyết Dengue là bệnh truyền nhiễm do muỗi vằn lây truyền, với biểu hiện lâm sàng rất đa dạng và có thể dễ nhầm lẫn với nhiều bệnh lý khác. Các triệu chứng thường diễn tiến qua ba giai đoạn: khởi phát, nguy hiểm và hồi phục, mỗi giai đoạn mang đặc điểm riêng biệt.

Giai đoạn khởi phát (ngày 1 – 3)

Giai đoạn này bắt đầu sau thời gian ủ bệnh từ 4–7 ngày kể từ khi bị muỗi mang virus Dengue đốt.

• Triệu chứng nổi bật là sốt cao đột ngột (có thể lên tới 39 – 40°C), kèm theo các dấu hiệu như:
• Đau đầu dữ dội, đặc biệt ở trán;
• Đau nhức quanh hốc mắt, đau cơ, đau khớp;
• Cảm giác mệt mỏi, buồn nôn, chán ăn;
• Da có thể xuất hiện các chấm xuất huyết nhỏ, phát ban;
• Chảy máu nhẹ ở chân răng, mũi.
• Phát ban da thường xuất hiện sau vài ngày sốt, có thể biến mất rồi xuất hiện lại trong giai đoạn sau. Ở thời điểm này, xét nghiệm có thể cho thấy tiểu cầu bắt đầu giảm nhẹ (trên 100.000/mm³) và bạch cầu cũng có xu hướng giảm.

Giai đoạn nguy hiểm (ngày 4 – 7)

Đây là giai đoạn cần theo dõi sát sao vì bệnh có thể chuyển nặng, dù đôi khi người bệnh đã hạ sốt. Các dấu hiệu đáng lưu ý gồm:

• Đau bụng nhiều, nhất là vùng gan; cảm giác đau tăng dần;
• Nôn ói liên tục, vật vã, li bì;
• Dấu hiệu thoát huyết tương: mạch nhanh nhỏ, da lạnh ẩm, tay chân lạnh, tiểu ít, tụt huyết áp;
• Tràn dịch màng phổi gây khó thở, phù mí mắt;
• Xuất huyết nhiều vị trí: Dưới da (mặt trước cẳng chân, tay, bụng), niêm mạc miệng, mũi, nôn ra máu, đi tiêu ra máu hoặc phân đen.
• Một số trường hợp có thể tiến triển thành suy tạng như tổn thương gan nặng, suy tim, phổi, thận hoặc rối loạn thần kinh.

Giai đoạn hồi phục (ngày 7 – 10)

Ở giai đoạn này, người bệnh bắt đầu hết sốt, cảm thấy khỏe hơn, ăn uống ngon miệng trở lại, lượng nước tiểu tăng lên. Các chỉ số xét nghiệm như tiểu cầu và bạch cầu dần phục hồi về mức bình thường. Tuy nhiên, vẫn cần theo dõi kỹ để tránh biến chứng muộn.

Chẩn đoán sốt xuất huyết Dengue theo phân độ của WHO

Theo hướng dẫn của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bệnh sốt xuất huyết Dengue được chia thành 3 mức độ dựa trên biểu hiện lâm sàng và xét nghiệm cận lâm sàng. Việc phân loại đúng mức độ bệnh đóng vai trò quan trọng trong việc điều trị, theo dõi và dự phòng biến chứng nguy hiểm.

Sốt xuất huyết Dengue không có dấu hiệu cảnh báo

Đây là thể nhẹ nhất của bệnh. Người bệnh thường có tiền sử sống hoặc đi đến vùng đang có dịch lưu hành, và biểu hiện sốt kéo dài đến 7 ngày. Kèm theo đó là ít nhất 2 trong số các triệu chứng sau: buồn nôn, nôn, đau cơ, đau khớp, nhức hai hốc mắt, phát ban da, xuất huyết dưới da dạng chấm hoặc mảng nhỏ. Các chỉ số xét nghiệm có thể ghi nhận:

• Hematocrit (Hct) bình thường hoặc tăng nhẹ.
• Bạch cầu giảm hoặc trong giới hạn bình thường.
• Tiểu cầu có thể bình thường hoặc giảm nhẹ.

Sốt xuất huyết Dengue có dấu hiệu cảnh báo

Người bệnh có thể tiến triển nặng nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời. Một số dấu hiệu cảnh báo bao gồm:

• Mệt mỏi nhiều, vật vã, li bì.
• Đau bụng dữ dội, tăng cảm giác đau vùng gan.
• Nôn ói liên tục (trên 3 lần/giờ hoặc 4 lần/6 giờ).
• Xuất huyết ở niêm mạc như chảy máu chân răng, chảy máu cam, nôn ra máu, tiểu ra máu hoặc phân đen.
• Gan to hơn 2cm dưới bờ sườn.
• Tiểu ít hoặc dấu hiệu mất nước.
• Hct tăng nhanh, tiểu cầu giảm mạnh.
• AST/ALT trên 400 U/L.
• Phát hiện tràn dịch màng bụng hoặc màng phổi qua siêu âm, X-quang.

Sốt xuất huyết Dengue nặng

Đây là giai đoạn nguy hiểm nhất, có thể gây tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời. Biểu hiện thường thấy là:

• Thoát huyết tương nặng dẫn đến sốc, suy hô hấp.
• Xuất huyết nghiêm trọng ở nội tạng.
• Suy đa cơ quan: gan men cao trên 1000 U/L, rối loạn tri giác, suy tim hoặc các cơ quan khác.

Chẩn đoán đúng và kịp thời theo phân độ sẽ giúp bác sĩ đưa ra hướng điều trị phù hợp, giảm thiểu tối đa các biến chứng nghiêm trọng do sốt xuất huyết gây ra.

Xét nghiệm chẩn đoán sốt xuất huyết

Để xác định chính xác một người có mắc sốt xuất huyết Dengue hay không, các bác sĩ không chỉ dựa vào triệu chứng bên ngoài mà còn cần thực hiện những xét nghiệm chuyên sâu. Các xét nghiệm huyết thanh học và phát hiện kháng nguyên là công cụ quan trọng giúp phân biệt sốt xuất huyết với các bệnh lý có biểu hiện tương tự.

Xét nghiệm kháng nguyên Dengue NS1

Đây là xét nghiệm phổ biến dùng để phát hiện sự hiện diện của kháng nguyên NS1 – một protein đặc hiệu của virus Dengue. Xét nghiệm thường được thực hiện trong giai đoạn đầu, từ ngày thứ 1 đến ngày thứ 5 sau khi xuất hiện triệu chứng. Nếu kết quả NS1 dương tính, nghĩa là bệnh nhân đang nhiễm virus Dengue. Tuy nhiên, sau ngày thứ 3, nồng độ kháng nguyên NS1 trong máu có thể giảm, dẫn đến kết quả âm tính giả, mặc dù người bệnh vẫn bị sốt xuất huyết.

Xét nghiệm kháng thể IgM

Kháng thể IgM thường bắt đầu xuất hiện từ ngày thứ 4 hoặc 5 của bệnh. Xét nghiệm này giúp xác định cơ thể đã bắt đầu tạo phản ứng miễn dịch chống lại virus Dengue hay chưa. Nếu kết quả IgM dương tính, bệnh nhân đang trong giai đoạn cấp tính của nhiễm trùng. Tuy nhiên, mức độ IgM có thể khác nhau tùy từng cơ địa người bệnh, nên kết quả cũng cần được đánh giá kết hợp với các chỉ số khác.

Xét nghiệm kháng thể IgG

Kháng thể IgG có thể phát hiện sau khoảng 10–14 ngày ở lần nhiễm đầu tiên (nhiễm nguyên phát) và tồn tại trong máu nhiều năm. Nếu người bệnh đã từng bị sốt xuất huyết, kháng thể IgG sẽ có sẵn trong máu và có thể tăng nhanh chỉ sau 1–2 ngày trong trường hợp tái nhiễm (nhiễm thứ phát).

Kết hợp các xét nghiệm để xác định chính xác. Tùy vào thời điểm xét nghiệm và kết quả thu được, bác sĩ sẽ phân loại bệnh nhân:

• Nếu cả NS1, IgM và IgG âm tính → người bệnh có thể không mắc sốt xuất huyết;
• NS1 và/hoặc IgM dương tính, IgG âm tính → khả năng cao là sốt xuất huyết nguyên phát (lần đầu mắc bệnh);
• NS1 và/hoặc IgM dương tính, IgG dương tính → bệnh nhân đang bị sốt xuất huyết thứ phát (tái nhiễm).

Việc xét nghiệm đúng thời điểm là yếu tố then chốt giúp phát hiện bệnh sớm và điều trị hiệu quả.

Sốt xuất huyết là căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do virus Dengue gây ra, lây lan qua muỗi vằn. Dù thường bùng phát mạnh vào mùa mưa, nhưng trên thực tế, bệnh có thể xảy ra quanh năm. Chính vì vậy, người dân không nên chủ quan, mà cần duy trì cảnh giác và thực hiện các biện pháp phòng ngừa một cách nghiêm túc.

Nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách, phần lớn người mắc sốt xuất huyết có thể hồi phục tốt và không để lại di chứng. Tuy nhiên, nếu để bệnh diễn tiến nặng mà không được can thiệp kịp thời, sốt xuất huyết có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như chảy máu nội tạng, suy đa cơ quan, thậm chí đe dọa tính mạng. Do đó, việc nhận biết sớm các triệu chứng ban đầu như sốt cao đột ngột, đau đầu, buồn nôn, nổi mẩn đỏ, chảy máu cam… đóng vai trò rất quan trọng.

Bên cạnh các biện pháp phòng tránh muỗi đốt, thì tiêm vắc xin phòng sốt xuất huyết hiện nay được xem là phương pháp hiệu quả hàng đầu để giảm nguy cơ mắc bệnh và hạn chế tối đa biến chứng. Vắc xin không chỉ giúp bảo vệ cá nhân mà còn góp phần ngăn chặn sự lây lan trong cộng đồng, đặc biệt trong các đợt dịch bùng phát mạnh.

Hiện nay, Trung tâm Tiêm chủng Long Châu là một trong những địa chỉ uy tín cung cấp dịch vụ tiêm phòng sốt xuất huyết với chất lượng cao. Trung tâm được trang bị đầy đủ các thiết bị hiện đại, đảm bảo tiêu chuẩn an toàn trong từng mũi tiêm. Đội ngũ y bác sĩ chuyên nghiệp, tận tâm sẽ hỗ trợ tư vấn, theo dõi và chăm sóc sau tiêm chu đáo