Cách đọc kết quả siêu âm tuyến giáp: Hướng dẫn đơn giản, dễ hiểu cho người mới

Việc đọc hiểu kết quả siêu âm tuyến giáp không chỉ giúp người bệnh chủ động theo dõi tình trạng sức khỏe của mình mà còn hỗ trợ trao đổi hiệu quả hơn với bác sĩ điều trị. Một số thuật ngữ có thể gây khó hiểu nếu không có kiến thức cơ bản. Vì vậy, bài viết này sẽ tập trung giải thích các chỉ số quan trọng trong siêu âm tuyến giáp, giúp người đọc xác định được kết quả mình đang bình thường hay cần theo dõi thêm.

Cách đọc kết quả siêu âm tuyến giáp

Để nắm bắt kết quả siêu âm tuyến giáp, bạn cần hiểu ý nghĩa của các chỉ số chính thường xuất hiện trong phiếu kết quả. Hiểu các chỉ số siêu âm tuyến giáp là bước đầu tiên để bạn nắm được tình trạng bệnh của mình.

Dưới đây là danh sách các chỉ số quan trọng trong tờ phiếu kết quả siêu âm, bạn đọc có thể tham khảo để hiểu rõ:

Kích thước tuyến giáp

Kích thước được đo theo ba chiều (dài, rộng, dày) và ghi bằng milimet (mm) hoặc centimet (cm). Tuyến giáp bình thường có mỗi thùy dài khoảng 4 - 6 cm, rộng và dày khoảng 1.5 - 2 cm. Thể tích toàn tuyến thường dưới 20 ml ở nữ và dưới 25 ml ở nam. Nếu kích thước vượt quá ngưỡng này, có thể tuyến giáp bị phì đại (bướu giáp).

Cấu trúc nhu mô tuyến giáp

Nhu mô đồng nhất thường là dấu hiệu lành tính. Nếu nhu mô không đồng nhất, điều này có thể liên quan đến viêm tuyến giáp hoặc bệnh Basedow (một dạng cường giáp tự miễn).

Nhân tuyến giáp (nếu có)

Báo cáo sẽ ghi số lượng (một hay nhiều nhân), kích thước (theo mm hoặc cm) và đặc điểm của nhân:

• Nhân giảm âm: Cấu trúc hấp thụ sóng siêu âm kém, dễ nghi ngờ ác tính.
• Nhân trống âm (nang): Chứa chất lỏng, thường lành tính.
• Nhân hỗn hợp âm: Có cả phần đặc và lỏng, cần theo dõi kỹ hơn.
• Bờ nhân: Bờ nhân đều thường là dấu hiệu lành tính, trong khi bờ không đều hoặc xâm lấn mô xung quanh có thể nghi ngờ ung thư tuyến giáp.

Vôi hóa trong nhân

Sự hiện diện của vôi hóa được chú ý đặc biệt:

• Vi vôi hóa (những điểm vôi nhỏ): Liên quan đến nguy cơ ung thư tuyến giáp.
• Vôi hóa thô: Ít đặc hiệu hơn, có thể lành tính nhưng vẫn cần theo dõi.

TIRADS - Hệ thống phân loại nguy cơ ác tính

Hệ thống ACR-TIRADS đánh giá nguy cơ ung thư dựa trên đặc điểm nhân giáp:

• TIRADS 1 - 2: Lành tính, nguy cơ ung thư rất thấp.
• TIRADS 3: Nguy cơ thấp, thường chỉ cần theo dõi.
• TIRADS 4: Nguy cơ trung bình đến cao, có thể cần sinh thiết.
• TIRADS 5: Nguy cơ cao, cần sinh thiết để xác định ung thư.

Kết quả siêu âm tuyến giáp như thế nào là bình thường?

Một kết quả siêu âm tuyến giáp bình thường giúp người bệnh yên tâm về sức khỏe tuyến giáp. Dưới đây là các đặc điểm điển hình của một kết quả siêu âm tuyến giáp bình thường để bạn so sánh với phiếu kết quả cá nhân:

• Kích thước hai thùy tuyến giáp: Nằm trong giới hạn bình thường (mỗi thùy dài 4 - 6 cm, rộng và dày 1.5 - 2 cm; thể tích dưới 20 - 25 ml tùy giới tính).
• Nhu mô đồng nhất: Không có dấu hiệu bất thường như viêm hoặc tổn thương.
• Không có nhân hoặc nang: Tuyến giáp không xuất hiện khối u tuyến giáp, nang hoặc nhân giáp.
• Không có vôi hóa: Không thấy các điểm vôi hóa trong mô tuyến giáp.
• Không tăng sinh mạch máu quá mức: Lưu lượng máu trong tuyến giáp bình thường, không có dấu hiệu tăng hoạt động bất thường.
• TIRADS 1 hoặc 2: Chỉ số này xác nhận tuyến giáp lành tính, không có nguy cơ ung thư.

Ví dụ minh họa: Một báo cáo siêu âm tuyến giáp bình thường có thể ghi như sau:
“Thùy phải: 4.5x1.4x1.6 cm - Thùy trái: 4.6x1.3x1.5 cm. Cấu trúc tuyến đồng nhất. Không thấy nhân giáp. Không vôi hóa. Không tăng sinh mạch máu. TIRADS 1.”

Nếu kết quả của bạn tương tự như trên, bạn có thể yên tâm rằng tuyến giáp đang hoạt động bình thường. Tuy nhiên, để hiểu rõ hơn về kết quả siêu âm tuyến giáp, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ để đảm bảo không bỏ sót bất kỳ chi tiết nào.

Khi nào kết quả siêu âm tuyến giáp cần theo dõi thêm hoặc can thiệp?

Không phải mọi bất thường trong kết quả siêu âm tuyến giáp đều đáng lo ngại nhưng một số dấu hiệu cần được theo dõi hoặc can thiệp kịp thời. Dựa trên các chỉ số đã đề cập, dưới đây là những trường hợp cần lưu ý đặc biệt:

• Nhân giáp ≥ 1 cm kèm đặc điểm nghi ngờ: Nhân giáp có kích thước lớn, đặc biệt nếu có đặc điểm như giảm âm, vi vôi hóa hoặc bờ không đều, cần được đánh giá thêm.
• Nhân giáp thuộc TIRADS 4 - 5: Những nhân này có nguy cơ trung bình đến cao về ung thư, thường yêu cầu sinh thiết (FNA) để xác định bản chất.
• Nhân giáp phát triển nhanh: Nếu nhân giáp tăng kích thước nhanh trong thời gian ngắn (qua các lần siêu âm). Đây là dấu hiệu cần chú ý.
• Kèm triệu chứng bất thường: Các triệu chứng như sưng cổ, hạch vùng cổ, khàn tiếng kéo dài hoặc khó nuốt có thể liên quan đến tổn thương nghiêm trọng hơn.

Lưu ý quan trọng: Theo Hiệp hội Tuyến giáp Hoa Kỳ (ATA), khoảng 90 - 95% các nhân tuyến giáp là lành tính. Do đó, không phải mọi nhân giáp đều tiến triển thành ung thư, tuy nhiên việc theo dõi định kỳ và thực hiện sinh thiết khi có chỉ định là cần thiết để loại trừ nguy cơ ác tính. 

Những câu hỏi thường gặp khi đọc kết quả siêu âm tuyến giáp (FAQ)

Dưới đây là những câu hỏi phổ biến mà người bệnh thường gặp khi đọc kết quả siêu âm tuyến giáp, kèm câu trả lời ngắn gọn và dễ hiểu, bạn đọc có thể tham khảo:

Siêu âm tuyến giáp có phát hiện ung thư không?

Siêu âm có thể gợi ý dấu hiệu nghi ngờ ung thư (như nhân giảm âm, vi vôi hóa) nhưng không chẩn đoán chính xác. Lúc này cần sinh thiết FNA để xác định.

Chỉ số TIRADS là gì?

TIRADS (Thyroid Imaging Reporting and Data System) là hệ thống phân loại mức độ nghi ngờ ác tính của nhân giáp. TIRADS càng cao, nguy cơ ung thư càng lớn.

Có nhân giáp TIRADS 3 có cần lo lắng?

TIRADS 3 thường có nguy cơ thấp, chỉ cần theo dõi định kỳ nếu kích thước nhỏ và không có triệu chứng bất thường.

Nhân giảm âm có nguy hiểm không?

Nhân giảm âm có thể là dấu hiệu nghi ngờ ác tính, đặc biệt nếu kèm vi vôi hóa hoặc bờ không đều. Cần đánh giá thêm bằng sinh thiết.

Có thể tự đọc kết quả siêu âm không?

Bạn có thể hiểu sơ bộ các chỉ số nhưng cần bác sĩ chuyên khoa nội tiết hoặc ung bướu phân tích chi tiết để đưa ra quyết định theo dõi hay can thiệp.

Hiểu cách đọc kết quả siêu âm tuyến giáp là bước quan trọng để bạn chủ động theo dõi sức khỏe của mình. Các chỉ số như kích thước tuyến giáp, cấu trúc nhu mô, đặc điểm nhân giáp, vôi hóa và TIRADS cung cấp thông tin giá trị về tình trạng tuyến giáp. Tuy nhiên, siêu âm chỉ là một công cụ hỗ trợ và để có kết luận chính xác, bạn cần sự tư vấn từ bác sĩ chuyên khoa nội tiết hoặc ung bướu.