Các xét nghiệm viêm gan C giúp chẩn đoán bệnh sớm

Viêm gan C là căn bệnh ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng gan và có thể tiến triển từ giai đoạn cấp tính sang mãn tính mà không có triệu chứng rõ ràng. Vì vậy, việc thực hiện các xét nghiệm viêm gan C để phát hiện kịp thời và điều trị bệnh là vô cùng quan trọng, giúp giảm thiểu các biến chứng nguy hiểm như xơ gan và ung thư gan.

Tìm hiểu chung về bệnh viêm gan C

Trước khi đi sâu vào các xét nghiệm liên quan đến bệnh viêm gan C, chúng ta cần có cái nhìn tổng quan về căn bệnh này, bắt đầu từ những con đường lây nhiễm của bệnh.

Các con đường lây nhiễm viêm gan C

Viêm gan C là một bệnh truyền nhiễm do virus HCV gây ra, lây truyền chủ yếu qua đường máu. Các con đường lây nhiễm chính bao gồm:

• Sử dụng chung kim tiêm hoặc dụng cụ xuyên da: Chia sẻ kim tiêm hoặc dụng cụ y tế không được tiệt trùng đúng cách có thể dẫn đến lây nhiễm HCV.
• Truyền máu từ người nhiễm HCV: Nguy cơ này hiện nay đã giảm đáng kể nhờ sàng lọc máu nghiêm ngặt.
• Lây từ mẹ sang con: Khoảng 6% trẻ sinh ra từ mẹ nhiễm HCV có thể bị lây nhiễm.
• Sử dụng chung vật dụng cá nhân như dao cạo, bàn chải đánh răng: Nguy cơ tồn tại nếu các vật dụng này dính máu nhiễm HCV.
• Quan hệ tình dục không an toàn: Nguy cơ lây truyền HCV qua đường tình dục tăng lên khi có nhiều bạn tình, quan hệ trong kỳ kinh nguyệt hoặc khi một trong hai người nhiễm HIV.
• Tiếp xúc nghề nghiệp với máu nhiễm HCV: Nhân viên y tế có thể bị lây nhiễm qua các vết kim đâm hoặc tiếp xúc với máu nhiễm HCV.

Các hoạt động không gây lây nhiễm viêm gan C

Mặc dù viêm gan C là một bệnh truyền nhiễm, nhưng một số hoạt động không làm lây truyền bệnh, bao gồm:

• Ho, hắt hơi hoặc cho con bú không thể làm lây lan viêm gan C.
• Viêm gan C không lây qua đường ăn uống.
• Ôm, hôn hay bị côn trùng đốt cũng không làm bạn bị nhiễm viêm gan C từ người bệnh.
• Viêm gan C không lây truyền trong gia đình, trừ trường hợp mang thai.

Các loại xét nghiệm viêm gan C

Dưới đây là những loại xét nghiệm viêm gan C mà bạn cần lưu ý:

Xét nghiệm phát hiện kháng thể chống HCV (anti-HCV antibodies)

Xét nghiệm phát hiện kháng thể chống virus viêm gan C (Anti-HCV antibodies) nhằm mục đích phát hiện các kháng thể mà cơ thể sản xuất khi tiếp xúc với virus viêm gan C. Những kháng thể này thường xuất hiện trong khoảng 8 - 11 tuần sau khi nhiễm HCV.

Kết quả xét nghiệm có thể có sau vài ngày hoặc một tuần. Nếu kết quả dương tính, điều đó cho thấy cơ thể có khả năng bị nhiễm virus và cần tiến hành thêm các xét nghiệm viêm gan C khác để xác nhận tình trạng. Nếu kết quả xét nghiệm âm tính nhưng bạn vẫn nghi ngờ nhiễm bệnh trong vòng 6 tháng gần đây, bạn nên xét nghiệm lại để đảm bảo chính xác.

Các xét nghiệm tiếp theo sau khi kết quả kháng thể chống HCV dương tính

Nếu kết quả xét nghiệm tìm kháng thể chống HCV dương tính, các xét nghiệm bổ sung sẽ được thực hiện, bao gồm:

• Xét nghiệm ARN HCV (tải lượng HCV): Đây là xét nghiệm đo lường lượng ARN của virus viêm gan C trong máu, còn gọi là tải lượng virus, có thể được phát hiện trong máu khoảng 1 - 2 tuần sau khi nhiễm bệnh. Kết quả dương tính xác nhận bệnh nhân bị viêm gan C.
• Xét nghiệm chức năng gan: Xét nghiệm này đo mức độ protein và enzyme trong gan, có thể tăng trong giai đoạn viêm gan cấp tính, nhưng thời gian và mức độ tăng có thể khác nhau tùy từng cá nhân. Tuy nhiên, có thể có trường hợp lượng enzyme trong máu không tăng nhưng người bệnh vẫn mắc viêm gan C.

Các xét nghiệm sau khi đã chẩn đoán nhiễm viêm gan C

Sau khi đã thực hiện các xét nghiệm chẩn đoán ban đầu, các xét nghiệm viêm gan C tiếp theo sẽ được tiến hành nhằm đánh giá mức độ tiến triển và tình trạng của bệnh, bao gồm:

Xét nghiệm xác định kiểu gen virus viêm gan C (genotype tests)

Sau khi chẩn đoán nhiễm viêm gan C, các xét nghiệm bổ sung bao gồm:

• Xác định kiểu gen HCV để lựa chọn phác đồ điều trị phù hợp.
• Đánh giá mức độ tổn thương gan thông qua các phương pháp như siêu âm đàn hồi mô gan, sinh thiết gan hoặc chụp cộng hưởng từ (MRI).
• Sàng lọc ung thư gan bằng siêu âm và xét nghiệm AFP.

Xét nghiệm kiểm tra mức độ tổn thương gan

Việc đánh giá mức độ tổn thương gan là bước tiếp theo quan trọng để lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp. 

Dưới đây là các xét nghiệm và kỹ thuật thường được sử dụng để kiểm tra tình trạng gan và phát hiện các biến chứng tiềm ẩn:

• Sinh thiết gan: Phương pháp này giúp lấy mẫu tế bào gan để đánh giá mức độ tổn thương.
• Chụp cắt lớp: Sử dụng các tia X để tạo ra hình ảnh chi tiết của gan và phát hiện bất thường.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): Cung cấp hình ảnh chi tiết của gan và các tổn thương có thể có.
• Chụp CT: Sử dụng tia X để tạo hình ảnh chi tiết của gan, hữu ích trong việc phát hiện khối u hoặc bất thường cấu trúc.
• Siêu âm đàn hồi mô gan: Phương pháp không xâm lấn, dùng sóng âm để đo mức độ xơ hóa của gan.
• Xét nghiệm huyết học và sinh hóa: Bao gồm các xét nghiệm máu giúp đánh giá tình trạng sức khỏe tổng thể và khả năng hoạt động của gan.
• Xét nghiệm chức năng gan (LFT): Đo lường các enzyme gan như AST, ALT để đánh giá tình trạng hoạt động của gan.
• Xét nghiệm HCV RNA: Dành cho những người dương tính với HCV để xác định tải lượng virus trong cơ thể.
• Sàng lọc ung thư gan: Xét nghiệm để phát hiện sớm các dấu hiệu của ung thư gan.

Khi nào cần làm xét nghiệm viêm gan C?

Theo hướng dẫn của CDC, tất cả người lớn từ 18 tuổi trở lên nên được xét nghiệm HCV ít nhất một lần trong đời, bất kể yếu tố nguy cơ. Ngoài ra, những người có các yếu tố nguy cơ sau nên được xét nghiệm định kỳ:

• Người đã từng sử dụng chung kim tiêm khi tiêm chích, dù chỉ một lần.
• Người đã thực hiện xét nghiệm máu cô đặc trước năm 1987.
• Người nhận máu hoặc ghép nội tạng trước tháng 7 năm 1992.
• Người nhận máu hoặc nội tạng từ người hiến có kết quả dương tính với viêm gan C.
• Người đang thực hiện lọc máu hoặc bị nhiễm HIV.
• Nhân viên y tế và những người có nguy cơ cao tiếp xúc với bơm kim tiêm có thể nhiễm máu bệnh nhân.
• Trẻ sinh ra từ mẹ mắc viêm gan C.
• Những người đã thực hiện xăm mình, xăm lông mày, môi tại các cơ sở không đảm bảo vệ sinh an toàn.

Cần làm gì trước khi thực hiện xét nghiệm viêm gan C?

Việc xét nghiệm viêm gan C không yêu cầu thời điểm thực hiện cụ thể trong ngày. Tuy nhiên, người bệnh cần lưu ý một số điểm quan trọng trước khi tiến hành xét nghiệm:

• Không cần nhịn ăn trước khi làm xét nghiệm HCV, vì việc ăn uống không ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm kháng thể hay RNA HCV.
• Không tự ý ngưng sử dụng thuốc đang điều trị, trừ khi có chỉ định cụ thể từ bác sĩ điều trị.
• Xét nghiệm có thể thực hiện vào bất kỳ thời điểm nào trong ngày, không yêu cầu phải làm vào buổi sáng.
• Mặc dù rượu và thuốc lá không ảnh hưởng trực tiếp đến xét nghiệm HCV, nhưng nên hạn chế sử dụng các chất này để đảm bảo kết quả các xét nghiệm chức năng gan đi kèm (nếu có) được chính xác hơn.

Tóm lại, các xét nghiệm viêm gan C đóng vai trò then chốt trong việc phát hiện sớm và đánh giá mức độ tổn thương gan, từ đó giúp bác sĩ xây dựng phác đồ điều trị phù hợp, hạn chế nguy cơ xảy ra các biến chứng nguy hiểm như xơ gan hay ung thư gan. Việc chủ động kiểm tra sức khỏe định kỳ, đặc biệt với những người thuộc nhóm có nguy cơ cao, sẽ góp phần bảo vệ lá gan khỏe mạnh và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Trong cuộc sống hằng ngày, mỗi chúng ta đều có nguy cơ tiếp xúc với các tác nhân gây bệnh nguy hiểm, có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của bản thân và những người xung quanh. Tiêm vắc xin là một trong những biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất, giúp cơ thể xây dựng hệ miễn dịch vững chắc chống lại các loại virus và vi khuẩn gây hại.

Hiện nay, Trung tâm Tiêm chủng Long Châu đang cung cấp đa dạng các loại vắc xin chất lượng, hỗ trợ phòng ngừa nhiều bệnh lý dễ lây lan trong cộng đồng. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào hoặc cần tư vấn về quy trình tiêm ngừa, vui lòng liên hệ tổng đài 18006928 để được hỗ trợ tận tình và chi tiết.