Các phương pháp chẩn đoán nhồi máu cơ tim mà bạn nên biết

Nhồi máu cơ tim thường diễn tiến đột ngột, nhưng thực chất là hậu quả của quá trình bệnh lý âm thầm kéo dài. Việc chẩn đoán sớm không chỉ giúp bác sĩ kịp thời can thiệp mà còn quyết định đến khả năng hồi phục và tiên lượng sống của bệnh nhân. Do đó, tìm hiểu về các tiêu chuẩn và phương pháp chẩn đoán nhồi máu cơ tim là bước quan trọng trong công tác phòng ngừa và điều trị hiệu quả.

Các dạng nhồi máu cơ tim

Theo các chuyên gia tim mạch, nhồi máu cơ tim hiện được chia thành ba thể chính:

• Nhồi máu cơ tim có ST chênh lên (STEMI): Xảy ra khi mảng xơ vữa trong động mạch vành bị nứt vỡ, tạo điều kiện cho huyết khối hình thành và làm tắc nghẽn hoàn toàn lòng mạch. Hậu quả là một vùng cơ tim không được cung cấp máu, gây hoại tử nặng nề. Đây là tình trạng khẩn cấp, nếu không được can thiệp kịp thời sẽ dẫn đến tổn thương tim không thể hồi phục.
• Nhồi máu cơ tim không có ST chênh lên (NSTEMI): Trong trường hợp này, động mạch vành bị hẹp một phần thay vì tắc nghẽn hoàn toàn. Mặc dù mức độ thiếu máu nuôi tim có thể ít nghiêm trọng hơn STEMI, nhưng nếu chậm trễ điều trị, cơ tim vẫn có nguy cơ bị tổn thương nặng. Đặc biệt, nhiều bệnh nhân chỉ xuất hiện triệu chứng đau ngực mà không có thay đổi rõ rệt trên điện tâm đồ. Khi đó, bác sĩ sẽ cần dựa vào các chỉ số sinh học như troponin T để chẩn đoán chính xác.
• Co thắt mạch vành hoặc đau thắt ngực không ổn định: Đây là dạng thứ ba, biểu hiện bằng những cơn đau ngực, đôi khi không điển hình. Điện tâm đồ và các dấu ấn sinh học có thể không thay đổi rõ, khiến tình trạng này dễ bị bỏ sót. Tuy nhiên, nếu không được xử trí sớm, co thắt mạch vành cũng có thể tiến triển thành nhồi máu cơ tim thực sự, gây ảnh hưởng nghiêm trọng cho cơ tim.

Phương pháp chẩn đoán nhồi máu cơ tim

Nhồi máu cơ tim là một bệnh lý nguy hiểm, có thể để lại nhiều biến chứng nặng nề nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời. Vì vậy, việc chẩn đoán chính xác đóng vai trò quan trọng, giúp bác sĩ có hướng điều trị tái thông mạch vành đúng lúc, giảm thiểu nguy cơ tử vong.

Để xác định người bệnh có bị nhồi máu cơ tim hay không, các bác sĩ sẽ dựa trên nhiều tiêu chuẩn chẩn đoán nhồi máu cơ tim khác nhau, bao gồm:

Đặc điểm bệnh nhân

Một số yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng mắc nhồi máu cơ tim, chẳng hạn như tuổi cao, hút thuốc lá thường xuyên, có tiền sử bệnh lý tim mạch nguy cơ cao như tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu, suy thận.

Ngoài ra, chế độ ăn giàu chất béo bão hòa hoặc chất béo chuyển hóa, uống nhiều rượu bia, sử dụng các chất có hại cho sức khỏe, tiền sử cá nhân hoặc gia đình từng mắc bệnh động mạch vành,… cũng là những yếu tố làm tăng nguy cơ xảy ra nhồi máu cơ tim.

Triệu chứng lâm sàng

Người bị nhồi máu cơ tim thường xuất hiện nhiều triệu chứng đặc trưng. Họ có thể cảm thấy khó thở, đổ mồ hôi lạnh, buồn nôn, đau bụng hoặc có cảm giác khó tiêu, ợ chua. Tim đập nhanh, hồi hộp, đôi khi loạn nhịp khiến người bệnh thấy lâng lâng, chóng mặt hoặc thậm chí ngất xỉu.

Một số trường hợp còn xuất hiện cơn đau thắt ngực điển hình như cảm giác nặng tức, bóp nghẹt ở sau xương ức, kéo dài từ 5 - 7 phút hoặc lâu hơn. Cơn đau có thể lan sang cánh tay trái, lên hàm hoặc ra sau lưng. Ngoài ra, bệnh nhân có thể yếu hoặc liệt tạm thời tay chân.

Thăm khám lâm sàng

Bác sĩ sẽ trực tiếp thăm khám để thu thập thêm dữ liệu chẩn đoán như nghe tim, đánh giá tình trạng hô hấp, kiểm tra mạch, huyết áp. Đồng thời, họ sẽ hỏi bệnh sử của người bệnh hoặc người thân, bao gồm thói quen sinh hoạt, chế độ ăn uống, tình trạng sức khỏe trước đây, cũng như tiền sử mắc các bệnh lý tim mạch.

Siêu âm tim

Siêu âm tim là kỹ thuật hình ảnh tiêu chuẩn thường được sử dụng trong chẩn đoán nhồi máu cơ tim. Qua siêu âm, bác sĩ có thể quan sát sự rối loạn vận động của thành tim do tắc nghẽn động mạch vành, đồng thời đánh giá được chức năng của tâm thất trái. Phương pháp này cũng giúp phát hiện các biến chứng sau nhồi máu như hở van tim, tràn dịch màng ngoài tim, thủng thành tim,… Nhờ vào những ưu điểm này, siêu âm tim ngày nay trở thành công cụ hỗ trợ đắc lực và phổ biến trong chẩn đoán nhồi máu cơ tim.

Điện tâm đồ (ECG)

Điện tâm đồ là một trong những phương tiện chẩn đoán quan trọng nhất trong nhồi máu cơ tim. Tình trạng hoại tử cơ tim sẽ làm thay đổi hoạt động điện học, từ đó gây biến đổi sóng điện tim. Thông qua việc phân tích những thay đổi này, bác sĩ có thể nhận định chính xác vùng cơ tim bị tổn thương, mức độ và thời điểm xảy ra nhồi máu.

Xét nghiệm men tim

Khi tế bào cơ tim chết hoặc bị tổn thương, troponin (một loại protein đặc hiệu sẽ được phóng thích vào máu. Xét nghiệm phát hiện troponin giúp bác sĩ chẩn đoán được tình trạng nhồi máu cơ tim, đặc biệt trong trường hợp không có đoạn ST chênh lên trên điện tâm đồ.

Ngoài ra, kết quả men tim còn hỗ trợ phân biệt nhồi máu cơ tim với các bệnh lý khác có biểu hiện tương tự như viêm cơ tim, viêm màng ngoài tim, rối loạn nhịp, rối loạn điện giải hoặc bệnh cơ tim Takotsubo (hội chứng trái tim tan vỡ).

Biện pháp phòng ngừa nhồi máu cơ tim

Theo các chuyên gia tim mạch, nhồi máu cơ tim thường xuất hiện đột ngột nhưng thực tế, bệnh đã âm thầm hình thành và tiến triển trong thời gian dài. Vì vậy, để bảo vệ trái tim khỏe mạnh, mỗi người nên chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa sau:

• Tăng cường vận động thể chất: Nên duy trì ít nhất 150 phút/tuần với các hoạt động thể dục vừa phải như đi bộ nhanh, đạp xe, bơi lội,… giúp cải thiện tuần hoàn và duy trì cân nặng hợp lý.
• Ăn uống khoa học: Ưu tiên rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt, cá, đậu, các loại hạt và dầu thực vật tốt cho tim mạch như dầu ô liu.
• Hạn chế thực phẩm có hại: Giảm bớt thịt đỏ, đồ chế biến sẵn, thức ăn nhiều dầu mỡ và nước ngọt có gas để ngăn ngừa xơ vữa động mạch.
• Đảm bảo giấc ngủ chất lượng: Nên ngủ đủ 7 - 9 giờ mỗi ngày, giúp cơ thể phục hồi năng lượng và giảm áp lực lên tim.
• Loại bỏ thói quen xấu: Từ bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia, đồng thời duy trì tinh thần lạc quan, tránh căng thẳng quá mức.
• Khám sức khỏe định kỳ: Thực hiện kiểm tra tổng quát ít nhất mỗi năm một lần để kịp thời phát hiện và kiểm soát các yếu tố nguy cơ tim mạch.

Có rất nhiều thay đổi nhỏ trong lối sống mà bạn hoàn toàn có thể áp dụng để giảm nguy cơ nhồi máu cơ tim cũng như duy trì sức khỏe tim mạch sau khi đã trải qua cơn đau tim. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng những biện pháp này không thể thay thế cho việc điều trị y tế. Nếu xuất hiện các dấu hiệu nghi ngờ, bạn nên đến cơ sở y tế ngay lập tức để được chẩn đoán nhồi máu cơ tim và can thiệp kịp thời, tránh những biến chứng nguy hiểm.