Bị tay chân miệng dùng thuốc như thế nào? Khi nào mới dùng kháng sinh?

Tay chân miệng là bệnh truyền nhiễm thường gặp ở trẻ nhỏ, do virus Enterovirus gây ra. Theo CDC, tay chân miệng là bệnh rất dễ lây lan, thường gặp ở trẻ dưới 5 tuổi. Gần đây, một số địa phương đã ghi nhận số ca mắc tay chân miệng tăng cao, trong đó nhiều trẻ phải nhập viện điều trị tại các cơ sở y tế tuyến trên. Việc chăm sóc đúng cách và nhận biết sớm triệu chứng đóng vai trò quan trọng trong việc hạn chế biến chứng và kiểm soát dịch lây lan.

Bị tay chân miệng dùng thuốc như thế nào?

Hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, việc dùng thuốc chủ yếu nhằm giảm triệu chứng. Trẻ bị tay chân miệng có thể được dùng Paracetamol để hạ sốt và giảm đau, theo liều lượng phù hợp với độ tuổi và cân nặng. Không nên tự ý dùng kháng sinh, trừ khi có dấu hiệu bội nhiễm như vết loét sưng đỏ, có mủ hoặc trẻ sốt cao kéo dài. Ngoài ra, cần bổ sung nước, oresol, vệ sinh sạch sẽ vùng da tổn thương và theo dõi các dấu hiệu nặng như run tay chân, giật mình, thở mệt để đưa trẻ đến cơ sở y tế kịp thời. Việc chăm sóc đúng cách sẽ giúp trẻ nhanh phục hồi và ngừa biến chứng.

Trong điều trị tay chân miệng, dùng thuốc và chăm sóc hỗ trợ là bước quan trọng nhất nhằm giúp trẻ giảm khó chịu, duy trì đủ nước và kịp thời phát hiện các biểu hiện nguy hiểm. Sau đây là cách dùng thuốc và chăm sóc khi bị tay chân miệng mà bạn có thể tham khảo:

Hỗ trợ giảm đau

Trước khi cho trẻ uống thuốc giảm đau, nên cho trẻ súc miệng với nước muối sinh lý hoặc dung dịch sát khuẩn phù hợp theo hướng dẫn y tế. Tránh tuyệt đối các chất như cồn hoặc hydrogen peroxide vì có thể gây tổn thương niêm mạc. Ưu tiên thức ăn mềm, nguội, dễ nuốt như sữa mát, kem, cháo loãng, sữa chua. Hạn chế thực phẩm cay, nóng, cứng hoặc mặn để không làm tăng đau do loét miệng. Sau đó, có thể được sử dụng Paracetamol để giảm đau và hạ nhiệt theo đúng liều lượng phù hợp với cân nặng và độ tuổi, dưới sự chỉ định của bác sĩ.

Bổ sung nước và điện giải

Trẻ cần được khuyến khích uống nước đều đặn. Có thể cho trẻ dùng oresol, nước dừa hoặc nước ép trái cây pha loãng. Việc bổ sung từ từ sẽ giúp hạn chế nguy cơ mất nước khi trẻ ăn uống kém hoặc sốt cao.

Chăm sóc da đúng cách

Nên sử dụng nước ấm và xà phòng nhẹ để vệ sinh cơ thể trẻ, tránh làm vỡ các bóng nước vì có thể tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập. Trường hợp, các nốt bóng nước đã vỡ, có thể bôi dung dịch sát khuẩn nhẹ như xanh methylen, theo hướng dẫn của nhân viên y tế, để giảm nguy cơ nhiễm trùng.

Cách ly và vệ sinh môi trường

Trẻ mắc bệnh cần được cách ly tại nhà ít nhất 7 - 10 ngày kể từ khi khởi phát triệu chứng. Đảm bảo khử trùng các vật dụng như đồ chơi, sàn nhà, tay nắm cửa bằng dung dịch sát khuẩn để tránh lây lan virus.

Theo dõi dấu hiệu trở nặng

Cha mẹ và người chăm sóc cần chú ý các biểu hiện như giật mình bất thường, run tay chân, mệt lả, khó thở hoặc nôn liên tục. Những dấu hiệu này có thể cảnh báo biến chứng nặng, nhất là do virus EV71, khi đó nên đưa trẻ đi khám gấp.

Các triệu chứng điển hình của bệnh tay chân miệng

Để chủ động trong việc theo dõi và chăm sóc trẻ đúng cách, phụ huynh cần nhận biết sớm các triệu chứng điển hình của bệnh tay chân miệng nhằm can thiệp kịp thời, hạn chế biến chứng. Sau đây là các triệu chứng điển hình của bệnh tay chân miệng:

• Sốt: Trẻ thường bị sốt nhẹ khoảng 38°C, tuy nhiên trong một số trường hợp, nhiệt độ có thể lên tới 39°C. Tình trạng sốt thường kéo dài từ 1 đến 2 ngày.
• Đau họng, biếng ăn: Virus gây loét niêm mạc miệng, nhất là ở vòm họng, lưỡi và nướu, khiến trẻ đau khi ăn uống. Điều này dễ dẫn đến bỏ bú, ăn ít hoặc chán ăn.
• Phát ban và mụn nước: Đây là dấu hiệu đặc trưng của bệnh, thường xuất hiện ở lòng bàn tay, lòng bàn chân dưới dạng các mụn nước nhỏ, hình bầu dục, không ngứa, không đau. Một số trẻ còn nổi ban ở vùng mông hoặc đầu gối.
• Mệt mỏi, khó chịu: Trẻ có thể quấy khóc, bứt rứt do cảm giác đau miệng và sốt kéo dài.

Mặc dù hầu hết các trường hợp tay chân miệng đều nhẹ và có thể tự khỏi, một số ít ca nhiễm virus EV71 có thể chuyển biến nặng, ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương và hô hấp. 

Các dấu hiệu cảnh báo cần đặc biệt lưu ý bao gồm: 

• Giật mình bất thường, run tay chân khi trẻ đang ngủ hoặc trong trạng thái lơ mơ;

• Yếu hoặc liệt tay chân;

• Chuyển động mắt bất thường; 

• Các biểu hiện suy hô hấp như thở nhanh, thở mệt, da tím tái.

Khi xuất hiện các dấu hiệu này, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay để được xử trí kịp thời.

Khi nào mới dùng kháng sinh?

Theo WHO, việc lạm dụng kháng sinh có thể gây rối loạn hệ vi sinh đường ruột, tiêu chảy và làm tăng nguy cơ kháng thuốc. Kháng sinh chỉ được sử dụng khi có dấu hiệu rõ ràng cho thấy trẻ bị bội nhiễm vi khuẩn, tức là có nhiễm trùng thứ phát tại các vết loét hoặc mụn nước. Một số biểu hiện nghi ngờ nhiễm trùng tại chỗ bao gồm: Bọng nước chuyển màu vàng đục, sưng đỏ, có mủ hoặc viền tấy quanh nốt tổn thương, trẻ sốt cao kéo dài, không giảm và có thêm các dấu hiệu bất thường trên da.

Trong những trường hợp này, bác sĩ thường ưu tiên dùng các loại thuốc sát khuẩn ngoài da hoặc thuốc kháng sinh bôi tại chỗ. Nếu có nghi ngờ nhiễm trùng nặng như nhiễm khuẩn huyết hoặc viêm phổi, bác sĩ mới chỉ định dùng kháng sinh đường uống hoặc tiêm. Việc sử dụng kháng sinh cần được đánh giá và kê đơn bởi bác sĩ chuyên môn, tuyệt đối không tự ý dùng thuốc.

Hệ lụy khi sử dụng kháng sinh không đúng cách

Nhiều người nhầm tưởng rằng khi các bọng nước trong bệnh tay chân miệng bị vỡ, chúng là dấu hiệu của nhiễm khuẩn và tự ý dùng kháng sinh. Tuy nhiên, điều này là không cần thiết trừ khi có dấu hiệu bội nhiễm rõ ràng. Bởi vì tay chân miệng là bệnh do virus gây ra, kháng sinh không có tác dụng tiêu diệt virus, và chúng cũng không giúp rút ngắn thời gian mắc bệnh hay làm lành vết loét miệng và bọng nước nhanh hơn.

Việc sử dụng kháng sinh không đúng có thể dẫn đến các vấn đề sau:

• Rối loạn tiêu hóa: Kháng sinh có thể làm mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột, khiến trẻ dễ gặp phải các vấn đề như tiêu chảy, chán ăn và làm trầm trọng thêm tình trạng suy dinh dưỡng, mất nước.
• Nguy cơ kháng thuốc: Sử dụng kháng sinh không cần thiết có thể dẫn đến tình trạng kháng kháng sinh, gây khó khăn trong việc điều trị các bệnh nhiễm khuẩn trong tương lai và làm tăng nguy cơ lây lan vi khuẩn kháng thuốc trong cộng đồng.
• Tác dụng phụ: Trẻ có thể gặp phải các phản ứng dị ứng, phát ban (dễ bị nhầm lẫn với phát ban do virus), hoặc các vấn đề về gan và thận.

Hy vọng với những thông tin trên, phụ huynh có thể biết được trẻ bị tay chân miệng dùng thuốc như thế nào, khi nào cần dùng kháng sinh để chăm sóc trẻ tốt hơn và tránh những rủi ro không đáng có. Tuy nhiên, nếu có dấu hiệu bất thường hoặc nghi ngờ bội nhiễm, cần đưa trẻ đi khám để được hướng dẫn điều trị kịp thời, tránh biến chứng.