Bệnh đậu mùa khỉ và thủy đậu khác nhau như thế nào?

Bệnh đậu mùa khỉ và thủy đậu đều gây ra các triệu chứng nổi mẩn đỏ, mụn nước trên da, khiến nhiều người thường lầm tưởng hai bệnh này là một. Tuy nhiên, dù có nét tương đồng về hình thái tổn thương, đậu mùa khỉ và thủy đậu có nguyên nhân và cách tiến triển khác nhau. Việc hiểu rõ điểm giống và khác nhau giữa hai bệnh sẽ giúp mọi người nhận biết sớm và có biện pháp chăm sóc phù hợp.

Bệnh đậu mùa khỉ là gì?

Bệnh đậu mùa khỉ (monkeypox) là một loại bệnh nhiễm trùng do virus Monkeypox gây ra. Loại virus này thuộc nhóm Orthopoxvirus và có liên quan về cấu trúc với virus Varicella-Zoster, tác nhân gây bệnh thủy đậu thuộc họ Herpesviridae. Vì vậy, hai loại bệnh này có những biểu hiện lâm sàng khá giống nhau, khiến người ta dễ nhầm lẫn khi quan sát bên ngoài. Tuy nhiên, trên thực tế, vẫn có những điểm khác biệt quan trọng giữa đậu mùa khỉ và thủy đậu. Đến tháng 11 năm 2022, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã chính thức đặt tên “mpox” cho virus gây bệnh đậu mùa khỉ, nhằm phân biệt rõ hơn và giảm bớt sự nhầm lẫn trong cộng đồng. So với thủy đậu, bệnh đậu mùa khỉ ít phổ biến hơn và thường xảy ra chủ yếu ở các khu vực châu Phi.

Triệu chứng của bệnh đậu mùa khỉ thường bắt đầu bằng các dấu hiệu như sốt cao, đau đầu, mệt mỏi và cơ thể khó chịu. Một trong những dấu hiệu dễ nhận thấy nhất là sự xuất hiện của các mẩn đỏ trên da, có hình dạng khá giống với các tổn thương của bệnh thủy đậu. Tuy nhiên, các tổn thương này ở đậu mùa khỉ có những đặc điểm riêng biệt hơn.

Phát ban trong bệnh đậu mùa khỉ thường xuất hiện và phát triển qua các giai đoạn khác nhau. Ban đầu là các dát đỏ (gọi là macular), sau đó chuyển sang dạng sẩn (papular), rồi hình thành các nốt mụn nước hoặc mụn mủ chắc chắn hơn. Các nốt mụn nước hoặc mủ ở đậu mùa khỉ thường có hình dạng nằm sâu trong da, đôi khi lõm xuống, và sau đó sẽ đóng vảy, tạo thành những vảy dày hơn so với thủy đậu.

Một điểm đặc biệt và khá quan trọng giúp phân biệt đậu mùa khỉ với thủy đậu là tình trạng nổi hạch bạch huyết ở bệnh nhân. Ở đậu mùa khỉ, nổi hạch toàn thân là triệu chứng phổ biến, trong khi ở thủy đậu, tình trạng này rất hiếm gặp. Chính những đặc điểm này sẽ hỗ trợ cho việc chẩn đoán và điều trị chính xác, tránh nhầm lẫn hai bệnh có nhiều điểm tương đồng.

Bệnh thủy đậu là gì?

Thủy đậu (hay còn gọi là chickenpox) là một căn bệnh nhiễm trùng do virus varicella-zoster (VZV) gây ra. Đây là loại virus rất dễ lây truyền từ người sang người, chủ yếu qua các giọt nước bọt nhỏ li ti phát tán trong không khí khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện. Ngoài ra, bệnh còn có thể lây lan thông qua tiếp xúc trực tiếp với dịch ở các nốt phỏng trên da của người bệnh. Chính vì tính chất dễ lây lan này mà thủy đậu thường xuất hiện thành dịch trong cộng đồng, đặc biệt ở trẻ em.

Giai đoạn đầu của bệnh thủy đậu thường rất nhẹ với các triệu chứng như nhức đầu nhẹ và sốt nhẹ. Các triệu chứng này thường xuất hiện sau khoảng thời gian ủ bệnh từ 7 đến 21 ngày kể từ lúc tiếp xúc với virus. Đặc biệt, trong khoảng 24 đến 36 giờ trước khi các tổn thương trên da xuất hiện, người bệnh sẽ có cảm giác khó chịu, mệt mỏi và có thể sốt nhẹ. Đây là dấu hiệu cảnh báo bệnh sắp bước vào giai đoạn phát ban đặc trưng.

Sau đó, trong vòng vài giờ, các tổn thương da sẽ bắt đầu xuất hiện dưới dạng các nốt phỏng nước nhỏ, mọc rải rác trên nền da đỏ. Các nốt phỏng này gây ngứa rất nhiều, khiến người bệnh cảm thấy khó chịu và dễ gãi, có thể dẫn đến viêm nhiễm nếu không được chăm sóc đúng cách. Những nốt phỏng này sẽ phát triển và thay đổi liên tục trong vài ngày, với các giai đoạn từ mụn nước, mụn mủ cho đến đóng vảy và cuối cùng là bong tróc.

Đặc điểm dễ nhận biết nhất của bệnh thủy đậu là các nốt phỏng nước có hình dạng rất đặc trưng và phân bố trên nhiều vùng da, đặc biệt là mặt, thân mình và tay chân. Vì thế, khi thấy trẻ hoặc người lớn xuất hiện các vết phỏng ngứa kèm theo sốt nhẹ, rất có thể đó là dấu hiệu của thủy đậu cần được theo dõi và chăm sóc kỹ lưỡng để tránh biến chứng. Việc nhận biết sớm và điều trị đúng cách sẽ giúp bệnh nhanh khỏi và hạn chế nguy cơ lây lan trong cộng đồng.

Bệnh đậu mùa khỉ và thủy đậu khác nhau như thế nào?

Bệnh đậu mùa khỉ và thủy đậu đều là những bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus gây ra. Hai bệnh này có cơ chế lây truyền khá tương đồng, chủ yếu qua tiếp xúc với các giọt bắn có kích thước lớn khi người bệnh ho hoặc hắt hơi, tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết từ các tổn thương trên da, hoặc lây gián tiếp qua tiếp xúc với đồ vật cá nhân của người nhiễm bệnh.

Cả đậu mùa khỉ và thủy đậu đều trải qua các giai đoạn ủ bệnh, khởi phát, toàn phát và hồi phục. Tổn thương trên da của cả hai bệnh cũng tương tự nhau, bắt đầu từ các dát đỏ, sẩn, mụn nước, mụn mủ, đóng vảy rồi bong vảy.

Nhìn chung, bệnh đậu mùa khỉ và thủy đậu tuy có nhiều nét tương đồng về biểu hiện da liễu, nhưng vẫn tồn tại những điểm khác biệt rõ ràng về nguyên nhân, diễn biến và mức độ nguy hiểm. Ở bệnh đậu mùa khỉ, các nốt mụn nước và mụn mủ xuất hiện cùng một thời điểm và diễn tiến khá chậm. Các tổn thương có xu hướng tập trung nhiều ở mặt, lòng bàn tay, lòng bàn chân, cơ quan sinh dục và hậu môn. Ngoài ra, tổn thương có thể xuất hiện ở niêm mạc mắt và miệng, và thường để lại sẹo lớn hơn. Bệnh nhân đậu mùa khỉ thường có triệu chứng sốt cao kèm theo nổi hạch toàn thân, điều này giúp phân biệt với thủy đậu.

Ngược lại, bệnh thủy đậu có đặc điểm là các tổn thương da xuất hiện không đồng thời mà theo từng đợt khác nhau, diễn tiến nhanh, bắt đầu từ mặt và thân rồi lan rộng khắp cơ thể. Các tổn thương thường nhỏ hơn, ít để lại sẹo hơn và bệnh nhân có triệu chứng sốt kèm mệt mỏi.

Hy vọng qua nội dung bài viết bạn đã có thêm thông tin để phân biệt đậu mùa khỉ và thủy đậu. Việc nhận biết đúng bệnh không chỉ giúp quá trình điều trị hiệu quả hơn mà còn góp phần phòng ngừa lây lan trong cộng đồng. Nếu có dấu hiệu nghi ngờ, bạn nên nhanh chóng đến cơ sở y tế để được chẩn đoán chính xác và tư vấn cách chăm sóc phù hợp. Luôn giữ vệ sinh cá nhân tốt và tránh tiếp xúc gần với người bệnh là những biện pháp đơn giản nhưng vô cùng cần thiết để bảo vệ sức khỏe cho chính bạn và những người xung quanh.

Để phòng ngừa bệnh thủy đậu hiệu quả, đặc biệt là trong mùa dịch dễ bùng phát, tiêm vắc xin chính là giải pháp đơn giản nhưng vô cùng quan trọng giúp bạn và gia đình chủ động bảo vệ sức khỏe. Vắc xin thủy đậu không chỉ giúp giảm nguy cơ mắc bệnh mà còn giúp hạn chế tối đa các biến chứng nguy hiểm nếu không may bị nhiễm virus.

Trung tâm Tiêm chủng Long Châu hiện đang cung cấp dịch vụ tiêm phòng vắc xin thủy đậu với nguồn vắc xin chính hãng, an toàn, quy trình nhanh chóng và đội ngũ y tế tận tâm. Hãy đặt lịch tiêm sớm để bảo vệ bản thân và người thân yêu trước nguy cơ lây nhiễm nhé!