Bé bị viêm phế quản: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách chăm sóc đúng cách

Viêm phế quản ở trẻ nhỏ là một trong những bệnh lý đường hô hấp phổ biến, đặc biệt vào thời điểm giao mùa hoặc khi thời tiết lạnh. Bé bị viêm phế quản nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm như viêm phổi, hen phế quản, suy hô hấp… Do đó, việc nhận biết sớm các dấu hiệu và chăm sóc đúng cách là vô cùng quan trọng.

Nguyên nhân khiến bé bị viêm phế quản

Viêm phế quản ở trẻ nhỏ xảy ra khi lớp niêm mạc của phế quản – ống dẫn khí chính trong phổi bị viêm nhiễm. Có nhiều yếu tố khiến bé bị viêm phế quản, trong đó phổ biến nhất là:

• Nhiễm virus hoặc vi khuẩn: Đây là nguyên nhân chủ yếu, thường gặp là virus hợp bào hô hấp (RSV), virus cúm, adenovirus, hay một số vi khuẩn gây viêm hô hấp.
• Thay đổi thời tiết đột ngột: Thời điểm chuyển mùa, nhiệt độ giảm sâu về đêm hoặc sáng sớm khiến hệ hô hấp của trẻ chưa kịp thích nghi, dễ gây viêm nhiễm.
• Tiếp xúc với khói bụi, khói thuốc, ô nhiễm không khí: Những tác nhân này làm kích ứng và tổn thương niêm mạc đường hô hấp, tạo điều kiện cho vi khuẩn, virus xâm nhập.
• Sức đề kháng yếu: Trẻ sinh non, suy dinh dưỡng, hoặc đang mắc các bệnh lý nền (như hen suyễn, viêm mũi dị ứng…) thường có hệ miễn dịch yếu, dễ mắc các bệnh đường hô hấp như viêm phế quản.

Dấu hiệu nhận biết bé bị viêm phế quản

Việc nhận biết sớm các triệu chứng là yếu tố quan trọng giúp điều trị kịp thời và tránh biến chứng. Dưới đây là những dấu hiệu thường gặp khi bé bị viêm phế quản mà cha mẹ cần đặc biệt lưu ý:

• Ho kéo dài: Trẻ thường bắt đầu với ho khan, sau đó chuyển sang ho có đờm đặc biệt ho nhiều về đêm hoặc sáng sớm.
• Sốt nhẹ đến sốt cao: Kèm theo tình trạng mệt mỏi, chán ăn, quấy khóc, ngủ không yên.
• Khò khè, thở rít hoặc khó thở: Dễ nhận thấy nhất khi bé ngủ hoặc vận động nhẹ. Tiếng thở khò khè như có đờm trong cổ.
• Chảy mũi, nghẹt mũi, hắt hơi: Các triệu chứng giống cảm lạnh thường xuất hiện sớm trong quá trình viêm.
• Rút lõm lồng ngực khi hít vào: Đây là dấu hiệu cho thấy bé đang khó thở. Khi quan sát kỹ có thể thấy phần ngực dưới hõm ức bị lõm vào mỗi lần hít thở.

Cách chăm sóc khi bé bị viêm phế quản tại nhà

Khi bé bị viêm phế quản, không có dấu hiệu suy hô hấp hay biến chứng, cha mẹ hoàn toàn có thể chăm sóc bé tại nhà để giúp con mau hồi phục. Tuy nhiên, việc chăm sóc cần đúng cách, cẩn thận và theo dõi sát sao tình trạng sức khỏe của trẻ. Dưới đây là những hướng dẫn chi tiết:

Cho bé nghỉ ngơi nhiều và hạn chế vận động

Khi bị viêm phế quản, cơ thể trẻ đang phải chống lại sự tấn công của virus hoặc vi khuẩn nên rất dễ mệt mỏi. Việc cho bé nghỉ ngơi hợp lý sẽ giúp tiết kiệm năng lượng, tăng khả năng hồi phục và cải thiện sức đề kháng. Cha mẹ nên tạo không gian yên tĩnh, thoáng mát để bé dễ ngủ, hạn chế tiếng ồn và tránh để bé chơi đùa quá sức hoặc tiếp xúc với người đang mắc bệnh hô hấp khác.

Giữ ấm cơ thể cho bé đúng cách

Hệ hô hấp của trẻ rất nhạy cảm với nhiệt độ môi trường. Khi bé bị viêm phế quản, cần giữ ấm các vùng trọng yếu như ngực, cổ, gan bàn chân, đặc biệt là vào ban đêm hoặc khi ra ngoài. Tuy nhiên, cũng không nên ủ quá kín khiến trẻ đổ mồ hôi, dễ làm hạ thân nhiệt sau đó. Nên mặc quần áo thoáng, thấm mồ hôi và điều chỉnh theo thời tiết. Đừng quên đội mũ, quàng khăn nếu ra ngoài trời lạnh.

Bổ sung đủ nước cho bé

Uống nhiều nước giúp làm loãng dịch nhầy và đờm trong cổ họng, từ đó hỗ trợ bé ho dễ hơn, giảm cảm giác khó chịu. Ngoài nước lọc ấm, cha mẹ có thể cho bé uống nước trái cây pha loãng, nước canh, sữa hoặc oresol nếu bé có biểu hiện mất nước nhẹ. Với trẻ sơ sinh và trẻ dưới 6 tháng nên cho bú mẹ nhiều lần trong ngày vì sữa mẹ vừa cung cấp nước vừa giúp tăng cường miễn dịch tự nhiên.

Rửa mũi bằng nước muối sinh lý đúng cách

Khi bé bị viêm phế quản, dịch mũi nhầy thường chảy nhiều gây tắc nghẽn đường thở, làm bé khó chịu, ho và ngủ không yên. Cha mẹ nên nhỏ nước muối sinh lý 0,9% vào từng bên mũi của bé 2–3 lần/ngày để làm sạch mũi, sau đó dùng dụng cụ hút mũi chuyên dụng hút nhẹ nhàng dịch nhầy ra ngoài. Việc làm sạch mũi giúp bé thở dễ hơn, ăn ngủ tốt hơn và hạn chế vi khuẩn phát triển lan xuống phế quản.

Giữ không khí trong phòng sạch sẽ, đủ ẩm

Không khí trong lành, độ ẩm phù hợp sẽ giúp đường thở của bé dễ chịu hơn và ngăn đờm đặc lại. Hạn chế tối đa khói thuốc, mùi hóa chất, nước hoa, chất tẩy rửa mạnh trong không gian sống của trẻ. Nếu thời tiết hanh khô, có thể dùng máy tạo ẩm hoặc đặt chậu nước nhỏ trong phòng để giữ ẩm không khí. Mở cửa sổ đón nắng nhẹ vào buổi sáng giúp không gian phòng thông thoáng và tiêu diệt vi khuẩn trong không khí.

Theo dõi sát các dấu hiệu bất thường

Viêm phế quản ở trẻ nhỏ có thể chuyển biến nhanh nếu không được theo dõi sát. Trong quá trình chăm sóc tại nhà, cha mẹ cần chú ý các dấu hiệu cảnh báo tình trạng nặng hơn như:

• Sốt cao kéo dài trên 2 ngày, không đáp ứng thuốc hạ sốt thông thường;
• Thở nhanh, co rút lồng ngực, da môi hoặc đầu chi tím tái – dấu hiệu của suy hô hấp;
• Bé bỏ bú, bỏ ăn, nôn trớ nhiều, quấy khóc không dỗ được hoặc ngủ li bì, lừ đừ.

Nếu xuất hiện các biểu hiện trên, cần nhanh chóng đưa trẻ đến cơ sở y tế chuyên khoa hô hấp nhi để được thăm khám và xử trí kịp thời, tránh biến chứng như viêm phổi, bội nhiễm hoặc suy hô hấp cấp.

Phòng ngừa viêm phế quản cho trẻ nhỏ

Để hạn chế nguy cơ bé bị viêm phế quản, cha mẹ cần chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa sau:

• Tiêm vắc xin đầy đủ: Đảm bảo trẻ được tiêm đúng lịch các mũi vắc xin Hib, phòng cúm, phế cầu, … theo chương trình tiêm chủng mở rộng hoặc dịch vụ.
• Giữ vệ sinh sạch sẽ: Rửa tay cho bé thường xuyên, vệ sinh đồ chơi, vật dụng cá nhân và tránh cho trẻ tiếp xúc với khói thuốc, khói bụi, môi trường ô nhiễm.
• Tăng cường sức đề kháng: Cho bé bú mẹ hoàn toàn 6 tháng đầu, xây dựng chế độ ăn đủ chất, bổ sung rau xanh, trái cây và thực phẩm giàu vitamin C, kẽm.
• Giữ ấm đúng cách: Mặc ấm cho trẻ, đặc biệt là vùng cổ, ngực, bàn chân. Tránh để bé ra ngoài khi trời lạnh hoặc có gió mạnh.

Dù không phải là bệnh nguy hiểm nếu được phát hiện và chăm sóc đúng cách, nhưng bé bị viêm phế quản vẫn có thể gặp nhiều biến chứng nếu chủ quan. Vì vậy, cha mẹ cần theo dõi sát tình trạng sức khỏe, chăm sóc khoa học và chủ động phòng ngừa để bảo vệ hệ hô hấp còn non yếu của trẻ.